Dış Gebelik Nedir?
Hamilelik bir yumurtanın döllenmesi ile başlar. Normalde, döllenmiş yumurta rahmin astarına yapışır. Dış gebelik ise döllenmiş yumurta rahim boşluğu dışında bir bölgeye yapıştığında ve burada büyüdüğünde meydana gelir.
Dış gebelik genellikle yumurtaları yumurtalıklardan rahme taşıyan fallop tüpünde meydana gelir. Bu tip dış gebeliğe tubal gebelik denir. Bazen, yumurtalık, karın boşluğu veya vajinaya bağlanan uterusun alt kısmı (serviks) gibi vücudun diğer bölgelerinde dış gebelik meydana gelir.
Dış gebelik normal gebelik gibi sağlıklı ilerleyemez. Döllenmiş yumurta hayatta kalamaz ve büyüyen doku tedavi edilmezse hayatı tehdit eden kanamalara neden olabilir.
Dış Gebelik Belirtileri
Dış gebelikte ilk başta herhangi bir belirti fark etmeyebilirsiniz. Bununla birlikte, dış gebeliği olan bazı kadınlarda, adet gecikmesi, meme hassasiyeti ve mide bulantısı gibi olağan erken gebelik belirtileri veya semptomları vardır.
Dış gebelik sırasında hamilelik testi yaparsanız, sonuç pozitif olacaktır. Yine de dış gebelik normal şekilde devam edemez.
Döllenen yumurta uygun olmayan yerde büyüdükçe belirti ve bulgular daha belirgin hale gelir.
Dış gebeliğin erken belirtileri
Genellikle, dış gebeliğin ilk uyarı işaretleri hafif vajinal kanama ve pelvik ağrıdır.
Fallop tüpünden kan sızarsa, omuz ağrısı veya bağırsak hareketi yapma dürtüsü hissedebilirsiniz. Spesifik semptomlarınız, kanın nerede toplandığına ve hangi sinirlerin tahriş olduğuna bağlıdır.
Acil belirtiler
Döllenmiş yumurta fallop tüpünde büyümeye devam ederse tüpün yırtılmasına neden olabilir. Karın içinde ağır kanama olması muhtemeldir. Hayatı tehdit eden bu olayın belirtileri arasında aşırı baş dönmesi, bayılma ve şok yer alır.
Ne zaman doktora görünmeli?
Aşağıdakiler dahil olmak üzere ektopik gebelik belirtileri veya semptomlarınız varsa acil tıbbi yardım alın:
- Vajinal kanamanın eşlik ettiği şiddetli karın ağrısı veya pelvik ağrı
- Aşırı baş dönmesi veya bayılma
- Omuz ağrısı
Dış Gebelik Neden Olur?
Dış gebeliğin en yaygın türü olan tubal gebelik, genellikle fallop tüpünün iltihaplanma nedeniyle hasar görmesi veya şekilsiz olması nedeniyle döllenmiş bir yumurta rahme giderken sıkıştığında meydana gelir. Hormonal dengesizlikler veya döllenmiş yumurtanın anormal gelişimi de dış gebelik gelişiminde rol oynayabilir.
Dış Gebelik Riskini Arttıran Faktörler
Dış gebelik geçirme olasılığınızı artıran bazı şeyler şunlardır:
- Geçmişte dış gebelik yaşamış olmak. Daha önce dış gebelik yaşadıysanız, başka bir dış gebelik geçirme olasılığınız daha yüksektir.
- Enflamasyon veya enfeksiyon. Bel soğukluğu veya klamidya gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, tüplerde ve diğer yakın organlarda iltihaplanmaya neden olabilir ve dış gebelik riskinizi artırabilir.
- Doğurganlık tedavileri. Bazı araştırmalar, tüp bebek (IVF) veya benzeri tedavileri olan kadınların dış gebelik geçirme olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Kısırlığın kendisi de riskinizi artırabilir.
- Tüp ameliyatı. Kapalı veya hasarlı bir fallop tüpünü düzeltmek için yapılan cerrahi dış gebelik riskini artırabilir.
- Doğum kontrolü seçimi. Rahim içi araç (RİA) kullanırken hamile kalma şansı nadirdir. Bununla birlikte, rahim içi araç kullanırken hamile kalırsanız, hamileliğinizin dış gebelik olma olasılığı daha yüksektir. Yaygın olarak "tüplerinizin bağlanması" olarak bilinen kalıcı bir doğum kontrol yöntemi olan tüp ligasyonu işlemi de dış gebelik riskini arttırır.
- Sigara içmek. Hamile kalmadan önceki dönem sigara içmek dış gebelik riskini artırabilir. Ne kadar çok sigara içerseniz, risk o kadar büyük olur.
Dış Gebelik Tedavi Edilmezse?
Dış gebelik, fallop tüpünüzün patlamasına neden olabilir. Tedavi edilmediğinde yırtılan fallop tüpü hayati tehlike arz eden kanamalara neden olabilir.
Dış Gebelik Önlenebilir Mi?
Dış gebeliği önlemenin bir yolu yoktur, ancak riski azaltmanın bazı yolları şunlardır:
- Cinsel partner sayısını sınırlamak ve seks sırasında prezervatif kullanmak cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları önlemeye yardımcı olur ve pelvik inflamatuar hastalık riskini azaltabilir.
- Sigara içmeyin. Eğer içiyorsanız, hamile kalmaya çalışmadan önce bırakın.
Dış Gebelik Tanısı Nasıl Konulur?
Pelvik muayene, doktorunuzun fallop tüpü veya yumurtalıktaki ağrı, hassasiyet veya kitle bölgelerini belirlemesine yardımcı olabilir. Ancak doktorunuz sizi muayene ederek dış gebelik teşhisi koyamaz. Dış gebelik tanısı için kan testleri ve ultrasona ihtiyaç duyulur.
Hamilelik testi
Doktorunuz hamile olduğunuzu doğrulamak için insan koryonik gonadotropin (HCG) kan testi isteyecektir. Bu hormonun seviyeleri hamilelik sırasında artar. Bu kan testi, ultrason testi dış gebeliği doğrulayana veya ekarte edene kadar birkaç günde bir tekrarlanabilir.
Ultrason
Transvajinal ultrason, doktorunuzun gebeliğin tam yerini görmesini sağlar. Bu test için vajinanıza değnek benzeri bir cihaz yerleştirilir. Ultrason cihazı rahim, yumurtalıklar ve fallop tüplerinin görüntülerini oluşturmak için ses dalgalarını kullanır ve oluşturduğu görüntüleri bir monitöre gönderir.
Bir ultrason çubuğunun karnınızın üzerinde hareket ettirildiği karın ultrasonu, hamileliğinizi doğrulamak veya iç kanamayı değerlendirmek için kullanılabilir.
Diğer kan testleri
Anemi veya diğer kan kaybı belirtilerini kontrol etmek için tam bir kan sayımı yapılabilir. Ektopik gebelik tanısı konulursa, kan nakline ihtiyaç duymanız durumunda doktorunuz kan grubunuzu kontrol etmek için testler de isteyebilir.
Dış Gebelik Tedavisi
Döllenmiş bir yumurta, rahim dışında normal bir şekilde gelişemez. Hayatı tehdit eden komplikasyonları önlemek için dış gebelik dokusunun çıkarılması gerekir. Belirtilerinize ve dış gebeliğin ne zaman keşfedildiğine bağlı olarak; tedavi ilaç, laparoskopik cerrahi veya abdominal cerrahi kullanılarak yapılabilir.
Dış Gebelikte İlaç Tedavisi
Düzensiz kanaması olmayan erken dönem bir dış gebelik, çoğunlukla hücre büyümesini durduran ve mevcut hücreleri eriten metotreksat adı verilen bir ilaçla tedavi edilir. İlaç enjeksiyon yoluyla verilir. Bu tedaviyi almadan önce dış gebelik tanısının kesin olması çok önemlidir.
Enjeksiyondan sonra doktorunuz tedavinin ne kadar işe yaradığını ve daha fazla ilaca ihtiyacınız olup olmadığını belirlemek için başka bir HCG testi isteyecektir.
Laparoskopik ameliyatlar
Salpingostomi ve salpenjektomi, bazı ektopik gebelikleri tedavi etmek için kullanılan iki laparoskopik ameliyattır. Bu işlemlerde karında, göbek deliğine yakın bölgede küçük bir kesi yapılır. Daha sonra doktorunuz tüp bölgesini görüntülemek için kamera lensi ve ışık (laparoskop) ile donatılmış ince bir tüp kullanır.
Salpingostomide dış gebelik çıkarılır ve tüp kendi kendine iyileşmeye bırakılır. Salpenjektomide ise hem dış gebelik hem de tüp çıkarılır.
Hangi prosedürün uygulanacağı kanama, hasar miktarına ve tüpün yırtılıp yırtılmadığına bağlıdır. Ayrıca, diğer fallop tüpünüzün normal fonksiyonda olup olmadığı veya önceden hasar belirtileri gösterip göstermediği de önemli bir faktördür.
Acil Cerrahi
Ektopik gebelik ağır kanamaya neden oluyorsa, acilen ameliyata ihtiyacınız olabilir. Bu, laparoskopik (kapalı) olarak veya karın kesisi (laparotomi) yoluyla yapılabilir. Bazı durumlarda fallop tüpü kurtarılabilirken yırtılmış bir tüp ise genellikle çıkarılmalıdır.
