Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, kişiden kişiye cinsel temas yoluyla geçen bulaşıcı hastalıklardır. Her yıl milyonlarca yeni vaka oluşmaktadır.
Yaygın görülen cinsel yolla bulaşan hastalık türleri nelerdir?
Cinsel yolla bulaşan yaygın görülen hastalıklar aşağıda listelenmiştir.
HIV (AIDS) Enfeksiyonu
HIV, vücudun enfeksiyonla savaşma yeteneğini yok eden bir virüstür. HIV taşıyan kişiler, enfeksiyon kaptıktan sonra uzun süre herhangi bir belirti göstermeyebilir veya hasta hissetmeyebilir. Ancak hastalık erken teşhis edilmez ve tedavi edilmezse, sonunda yaşamı tehdit eden birçok hastalığa ve belirli kanser türlerine yakalanma olasılığı arttıran AIDS hastalığına dönüşebilir. Virüs en yaygın olarak cinsel aktivite sırasında bulaşır. Damardan kullanılan ilaçları enjekte etmek için kullanılan iğnelerin paylaşılarak kullanılması da bulaş riskini arttırmaktadır. HIV, hamilelik, doğum ve emzirme sırasında bebeğinize geçebilir. Hamileliğinizin erken dönemlerinde HIV pozitif olduğunuzu biliyorsanız, virüsü çocuğunuza geçirme şansınızı büyük ölçüde azaltan tedavi metodları bulunmaktadır.
İnsan papilloma virüsü (HPV) - Genital Siğil
HPV, cinsel yolla bulaşan yaygın görülen bir hastalıktır. Bazı HPV türleri cinsel organların içinde veya dışında genital siğillere (kondiloma) neden olabilir. Çevreleyen cilde veya cinsel ilişki yaşadığınız partnere yayılabilirler. Diğer birçok HPV türü hiçbir belirti vermez, bu nedenle enfekte olduğunuzun farkına varmazsınız. Çoğu durumda, virüs kendiliğinden kaybolur ve başka sağlık sorunlarına neden olmaz. Ancak virüs vücutta kalmaya devam ederse normal hücreleri değiştirerek anormal hale getirebilir. HPV 16 ve 18 gibi yüksek riskli türde HPV enfeksiyonu olan kadınların rahim ağzı kanserine yakalanma riski daha yüksektir. Smear, HPV enfeksiyonunun yanı sıra anormal servikal hücreleri de tespit edebilir.
HPV aşısı, çoğu rahim ağzı kanserine neden olan HPV türlerine karşı koruma sağlar. Aynı zamanda hem erkeklerde hem de kadınlarda genital siğillerin çoğuna ve erkeklerde anal kansere karşı korur. Genital siğil tedavisi sonrasında bile virüs vücutta kalır ve siğiller yeniden ortaya çıkabilir. Bazı HPV türleri, eller gibi diğer vücut kısımlarında da siğillere neden olabilir. Bunlara basit siğiller denir. Bu tip siğiller genellikle sağlık sorunlarına neden olmaz. Hamile bir kadının çok sayıda genital siğili varsa, siğiller vajinal doğumu zorlaştırabilir. Siğillerin doğum kanalını tıkadığı durumlarda doğum için sezaryene ihtiyaç duyulabilir.
İnsan papilloma virüsü hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız
Klamidya
Klamidya, yaygın görülen cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Hem erkekleri hem de kadınları etkileyebilir. Bu enfeksiyon anormal bir genital akıntıya ve idrara çıkma sırasında yanmaya neden olabilir. Kadınlarda, tedavi edilmeyen klamidya pelvik inflamatuar hastalığa yol açabilir. Klamidya antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Ne yazık ki, klamidya hastalarının çoğunda çok az veya hiç enfeksiyon belirtisi yoktur. En sık görülen ve ciddi komplikasyonlar kadınlarda ortaya çıkar. Pelvik inflamatuar hastalığa ek olarak, dış gebelik ve kısırlık oluşturabilir. Klamidya ayrıca rektum bölgesine taşınarak bu bölgeyi de etkileyebilir. Hamileyseniz ve klamidya hastasıysanız, enfeksiyon doğumda bebeğinize geçerek göz enfeksiyonlarına veya zatürreye neden olabilir. Klamidya bebeğinizi çok erken doğurma riskinizi de yükseltir.
Belsoğukluğu
Belsoğukluğu vajina veya penisten akıntıya ve ağrılı, zor idrara çıkmaya neden olur. En sık görülen ve ciddi komplikasyonlar kadınlarda görülür. Bunlar pelvik inflamatuar hastalık, dış gebelik ve kısırlık ile sonuçlanabilir. Belsoğukluğu antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Belsoğukluğu da rektumu etkileyebilir. Doğum sırasında belsoğukluğu bebeğe yayılabilir ve ciddi göz enfeksiyonuna neden olabilir.
Genital herpes (Genital Uçuk)
Genital herpes enfeksiyonlarına, herpes simpleks virüsü (HSV) neden olur. Belirtiler genital bölgede ağrılı kabarcıklar veya açık yaraları içerebilir. Bacaklarda, kalçalarda veya genital bölgede kabarcıklar ortaya çıkmadan hemen önce karıncalanma veya yanma hissi olabilir. Uçuk yaraları genellikle birkaç hafta içinde kaybolur. Virüs vücutta kalır ve yaralar zaman zaman geri gelebilir. İlaç kullanımı enfeksiyon süresini kısaltabilir ve belirtileri azaltabilir. HSV, oral seks sırasında ağızdan cinsel organlara geçebilir. Virüs, kişide gözle görülür kabarcıklar olmadığı durumlarda bile cinsel partnerlere bulaşabilir. Buna asemptomatik bulaş adı verilir. HSV ayrıca doğum sırasında bebeğe bulaşarak bebekte çok ciddi enfeksiyonlara neden olabilir.
Genital herpes hastalığı hakkında daha ayrıntılı bilgi için tıklayınız
Frengi ( Sifiliz )
Frenginin ilk belirtisi genellikle peniste, vajinada veya cinsel organların etrafındaki deride ortaya çıkan ağrısız açık bir yaradır. Tedavi edilmeyen sifiliz daha ileri aşamalara gidebilir. Bunlar, döküntü ve zamanla kalp, sinir sistemi ile ilgili sorunları içerir. Frengi antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Hamile bir kadının tedavi edilmemiş sifilisi varsa, hastalık bebek için tehlikeli hatta ölümcül sorunlara neden olabilir. Doğuştan sifilizin bebeği etkileme şekli, annenin hastalığı ne kadar süredir geçirdiğine ve enfeksiyon için tedavi olup olmadığına bağlıdır. Bu frengi tipi, ölü doğum veya doğumdan kısa bir süre sonra bebeğin ölümüne neden olabilir.
Frengi ( Sifiliz ) hastalığı hakkında daha ayrıntılı bilgi için tıklayınız
Diğer hastalıklar
Cinsel yolla bulaşabilecek diğer hastalıklar şunları içerir:
- Bakteriyel vajinoz
- Şankroid
- Sitomegalovirüs enfeksiyonları
- Granüloma inguinale (donovanosis)
- Lenfogranuloma venereum
- Molluscum contagiosum
- Kasık biti
- Uyuz
- Trichomoniasis
- Vajinal mantar enfeksiyonları
Gençlerde cinsel yolla bulaşan hastalıklar
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, farklı sosyal ve ekonomik düzeylerden tüm erkek ve kadınları etkiler. Ancak tüm cinsel yolla bulaşan hastalık vakalarının neredeyse yarısı 35 yaşından küçük insanlarda görülmektedir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklara sahip kişilerin sayısı hızla artmaktadır. Bunun nedeninin cinsel olarak aktif insanların yaşamları boyunca birden fazla partner ile cinsel ilişki yaşaması olduğu düşünülmektedir.
Çoğu cinsel yolla bulaşan hastalık ilk başta hiçbir belirtiye neden olmaz. Ayrıca, cinsel yolla bulaşan hastalıkların çoğunun belirtileri, cinsel temas yoluyla bulaşmayan diğer hastalıkların semptomları gibi görünebilir. Bu özellikle kadınlarda geçerlidir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar belirti göstermedikleri durumlarda bile başka insanlara bulaşabilmektedir.
Kadınlar cinsel yolla bulaşan hastalıklar sonucunda daha şiddetli bulgular oluşturmaktadır:
- Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar rahim (uterus) ve fallop tüplerine yayılarak pelvik inflamatuar hastalığa neden olabilir ve bunun sonucunda kısırlığa ve dış gebeliğe yol açabilir.
- Kadınlarda cinsel yolla bulaşan hastalıklardan bazıları rahim ağzı kanserine yol açabilir.
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar doğumdan önce veya doğum sırasında anneden bebeğe geçebilir. Yenidoğanın bazı enfeksiyonları başarıyla tedavi edilebilirken diğerleri bebeğin kalıcı olarak sakat kalmasına veya ölmesine neden olabilir.
Erken teşhis edildiğinde birçok cinsel yolla bulaşan hastalık başarıyla tedavi edilebilir.
Kendinizi cinsel yolla bulaşan hastalıklardan nasıl koruyabilirsiniz?
Cinsel yolla bulaşan bir hastalığa yakalanmayı önlemenin en iyi yolu güvenli cinsel aktivite gerçekleştirmektir. Cinsel olarak aktifseniz, cinsel yolla bulaşan hastalık riskinizi azaltmak için atabileceğiniz bazı adımlar bulunmaktadır. Bunlar şunları içerir:
- Tek eşlilik
- Lateks prezervatif kullanımı.
- Damardan ilaç alıyorsanız steril iğneler kullanın.
- HIV ve diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar için düzenli kontroller yaptırın.
- Cinsel yolla bulaşan hastalıkların belirtilerini öğrenin ve herhangi bir bulgu gelişirse mümkün olan en kısa sürede tıbbi yardım alın.
- Adet dönemi sırasında cinsel ilişkiye girmeyin.
Cinsel yolla bulaşan bir hastalığın teşhisi konduğunda ne yapmalısınız?
- Hemen tedaviye başlayın. İlaçlarınızı düzenli alın ve doktorunuzun tavsiyelerine uyun.
- HIV pozitifseniz, bebek emzirmeyin veya bir bebeği beslemek için anne sütünü kullanmayın.
- Yerel sağlık birimine veya son cinsel partnerlerinize durum hakkında bilgi vererek onları tıbbi kontroller yaptırmaya teşvik edin.
- Cinsel yolla bulaşan bir hastalık tedavisi alırken cinsel aktivitede bulunmayın.
- Hastalığınızın başarılı bir şekilde tedavi edildiğinden emin olmak için takip testleri yaptırın.
