Vitiligo Nedir?
Vitiligo, ciltte soluk beyaz renkte lekelerin oluştuğu uzun süreli bir durumdur. Derideki bir pigment olan melaninin eksikliğinden kaynaklanır.
Vitiligo cildin herhangi bir bölgesini etkileyebilir, ancak vitiligo genellikle yüz, boyun ve ellerde ve cilt kırışıklıklarında görülür.
Cildin soluk renkte olan bölgeleri güneş yanığına karşı daha savunmasızdır, bu nedenle güneşteyken bu bölgelere ekstra özen göstermek ve yüksek güneş koruma faktörlü bir güneş kremi kullanmak önemlidir.
Vitiligo Belirtileri
Vitiligodan en çok etkilenen cilt bölgeleri şunlardır:
- Ağız ve gözler
- Parmaklar ve bilekler
- Koltuk altı
- Kasık
- Cinsel organlar
- Ağzın içi
Bazen kafa derisi gibi saç köklerinin olduğu yerlerde de vitiligo gelişebilir. Cildinizdeki melanin eksikliği, vitiligodan etkilenen bölgedeki tüyleri beyaz veya griye çevirebilir.
Vitiligo başlangıcı genellikle yavaş yavaş tamamen beyaza dönen soluk renkte bir cilt yaması şeklindedir. Bir yamanın merkezi, çevresinde daha soluk bir ten ile beyaz renkte olabilir. Derinin altında kan damarları varsa, vitiligo yaması beyaz yerine hafif pembe renkte olabilir.
Yamanın kenarları pürüzsüz veya düzensiz şekilde olabilir. Bazen yama kırmızı ve iltihaplıdır veya kahverengimsi renk değişikliği (hiperpigmentasyon) vardır.
Vitiligo, cildinizde kuruluk gibi rahatsızlıklara neden olmaz, ancak yamalar bazen kaşıntılı olabilir.
Vitiligo belirtileri ve ilerleyişi kişiden kişiye değişir. Bazı insanlar sadece birkaç küçük beyaz leke geliştirirken diğerleri cildinin geniş alanlarında birbiriyle birleşen daha büyük beyaz lekeler oluşturur.
Cildin vitiligodan ne kadar etkileneceğini tahmin etmenin bir yolu yoktur. Beyaz lekeler genellikle kalıcıdır.
Vitiligo Tipleri
2 ana vitiligo türü vardır:
- Segmental olmayan vitiligo
- Segmental vitiligo
Nadiren, vitiligo tüm vücudunu etkiler. Bu durum, genel veya tam vitiligo olarak adlandırılır.
Segmental Olmayan Vitiligo
Segmental olmayan vitiligoda (bilateral vitiligo da denir), belirtiler genellikle vücudunuzun her iki tarafında simetrik beyaz lekeler olarak görülür.
Simetrik yamalar şu bölgelerde görülebilir:
- Ellerinin arkası
- Kollar
- Gözler gibi vücut açıklıklarının etrafındaki cilt
- Dizler
- Dirsekler
- Ayaklar
Segmental olmayan vitiligo, vitiligo hastası 10 kişiden 9'unu etkileyen en yaygın vitiligo türüdür.
Segmental Vitiligo
Segmental vitiligoda (ünilateral veya lokalize vitiligo olarak da bilinir), beyaz lekeler vücudunuzun sadece bir bölgesini etkiler.
Segmental vitiligo, çocuklarda daha yaygın olmasına rağmen, segmental olmayan vitiligodan daha az yaygındır. Genellikle daha erken başlar ve vitiligolu her 10 çocuktan 3'ünde görülür.
Vitiligo Neden Oluşur?
Vitiligo, deride melanin adı verilen bir pigmentin eksikliğinden kaynaklanır. Melanin, melanosit adı verilen cilt hücreleri tarafından üretilir ve cildinize rengini verir.
Vitiligo hastalığının varlığında, cildinizde yeterli seviyede melanin üretmek için çalışan melanosit hücresi yoktur. Bu durum, cildinizde veya saçınızda beyaz lekelerin oluşmasına neden olur. Melanositlerin cildin etkilenen bölgelerinden neden kaybolduğu tam olarak bilinmemektedir.
Vitiligo ve Bağışıklık Sistemi
Segmental olmayan vitiligonun (en yaygın tip) otoimmün (bağışıklık sistemi ilişkili) bir durum olduğu düşünülmektedir.
Otoimmün durumlarda, bağışıklık sistemi düzgün çalışmaz. Virüsler gibi yabancı hücrelere saldırmak yerine, bağışıklık sistemi vücudunuzun sağlıklı hücrelerine ve dokusuna saldırır.
Segmental olmayan vitiligonuz varsa, bağışıklık sisteminiz melanin üreten melanosit cilt hücrelerini yok eder.
Vitiligo, hipertiroidizm (aşırı aktif tiroid bezi) gibi diğer otoimmün durumlarla da ilişkilidir, ancak vitiligolu herkes bu durumları geliştirmeyecektir.
Vitiligo Riskini Arttıran Faktörler
Aşağıdaki durumlarda segmental olmayan vitiligo geliştirme riskiniz yüksek olabilir:
- Ailenizin diğer üyelerinde vitiligo varsa
- Ailede başka otoimmün hastalıklar öyküsü varsa – örneğin, ebeveynlerinizden birinde pernisiyöz anemi (mideyi etkileyen bir otoimmün durum) varsa
- Başka bir otoimmün durumunuz varsa
- Melanomunuz (bir tür cilt kanseri) veya Hodgkin olmayan lenfomanız (lenfatik sistem kanseri) varsa
- Genlerinizde segmental olmayan vitiligo ile bağlantılı olduğu bilinen belirli değişiklikler (mutasyonlar) varsa
Nörokimyasallar ve Vitiligo
Segmental vitiligonun (daha az yaygın tip) cildinizdeki sinir uçlarından salınan kimyasallardan kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu kimyasallar melanosit cilt hücreleri için zehirlidir.
Vitiligo Tetikleyicileri
Vitiligonun aşağıdakiler gibi belirli olaylar tarafından tetiklenmesi mümkündür:
- Doğum gibi stresli olaylar
- Şiddetli güneş yanığı veya kesikler gibi cilt hasarı
- Belirli kimyasallara maruz kalma
Vitiligo bir enfeksiyondan kaynaklanmaz ve kişiden kişiye bulaşmaz.
Vitiligo Teşhisi
Bir doktor, cildin etkilenen bölgelerini inceledikten sonra vitiligoyu teşhis edebilecektir.
Doktorunuz size şunları sorabilir:
- Ailenizde vitiligo öyküsü olan kişiler var mı?
- Ailenizde başka otoimmün hastalığa sahip birey var mı?
- Cildin vitiligodan etkilenen bölgelerini yaraladınız mı? – örneğin orada güneş yanığı veya şiddetli kızarıklık
- Güneşte kolayca bronzlaşma veya yanma gibi deri reaksiyonları veriyor musunuz?
- Cildinizin vitiligolu herhangi bir bölgesi tedavi görmeden düzeldi veya kötüleşti mi?
- Vitiligo için herhangi bir tedavi denediniz mi?
UV Lamba Testi
Doktorunuz cildinize daha ayrıntılı bakmak için bir ultraviyole (UV) lambası kullanabilir. Karanlık bir odada olmanız gerekecek ve lamba cildinizden 10 ila 13 cm uzakta tutulacaktır.
Vitiligo lekelerinin UV ışığı altında görülmesi daha kolay olacaktır, bu da doktorun vitiligoyu pityriasis versicolor (mantar enfeksiyonu nedeniyle pigment kaybının olduğu) gibi diğer cilt rahatsızlıklarından ayırt etmesine yardımcı olacaktır.
Diğer otoimmün durumlar
Segmental olmayan vitiligo, diğer otoimmün durumlarla yakından ilişkili olduğundan, otoimmün bir durumu düşündürebilecek herhangi bir semptomunuz olup olmadığını görmek için değerlendirilebilir, örneğin:
- Addison hastalığının bir işareti olabilecek yorgunluk ve enerji eksikliği
- Susamak ve sık idrara çıkma ihtiyacı, diyabet belirtisi olabilir
Tiroid bezinizin ne kadar iyi çalıştığını kontrol etmek için bir kan testi de gerekebilir.
Vitiligo Tedavisi
Vitiligo şiddetliyse veya sizi rahatsız ediyorsa tedaviyi düşünebilirsiniz.
Vitiligonun neden olduğu beyaz lekeler genellikle kalıcıdır, ancak görünümlerini azaltmak için tedavi seçenekleri mevcuttur.
Yamalar nispeten küçükse, bunları kapatmak için cilt kamuflaj kremi kullanılabilir.
Steroid kremler de bazı pigmentleri geri kazandırmak için cilt üzerinde kullanılabilir, ancak uzun süreli kullanım ciltte çatlaklara ve incelmeye neden olabilir.
Steroid kremler işe yaramazsa fototerapi (ışıkla tedavi) kullanılabilir.
Tedavi, cildinizin rengini geri kazanmasına yardımcı olsa da, etki genellikle uzun sürmez. Tedavi, durumun yayılmasını durduramaz.
Vitiligo Tedavi Edilmezse?
Vitiligo bazen başka sağlık problemlerine neden olabilir.
Melanin eksikliği nedeniyle cildiniz güneşin etkilerine karşı daha savunmasız olacaktır. Güneş yanığını önlemek için güçlü bir güneş kremi kullandığınızdan emin olun.
Vitiligo ayrıca iris iltihabı, gözün orta tabakasının iltihabı (üveit) ve kısmi işitme kaybı (hipoakuzi) gibi göz problemleriyle de ilişkili olabilir.
