Bronkoskopi ince, ışıklı bir tüp (bronkoskop) kullanarak akciğerlerde hava yollarına doğrudan bakılan prosedürdür. Bronkoskop burun veya ağız içine yerleştirilmekte , boğaz ve soluk borusu (trakea) üstünden solunum yollarına ilerletilmektedir. Doktorunuz bu prosedür ile ses kutusu (gırtlak), nefes borusu, hava yolları (bronşlar) ve bronşların daha küçük dallarını (bronşiyoller) görebilmektedir.
Esnek ve sert olmak üzere iki farklı çeşit bronkoskop vardır. Her iki tür de farklı genişliklerdedir.
Sert bronkoskop düz bir tüp şeklindedir ve sadece daha büyük hava yollarını görmek için kullanılmaktadır. Bu tür bronkoskop bronşlar için de aşağıdaki amaçlarla kullanılabilir:
- Büyük miktarda salgı ve kan çıkarılması işlemi
- Kanamaların kontrol altına alınması
- Yabancı nesnelerin temizlenmesi
- Hastalıklı doku (lezyonların) çıkarılması
- Stent ve diğer tedaviler gibi işlemler
Esnek bronkoskop ise daha yaygın kullanılmaktadır. Sert bronkoskopun aksine, küçük hava yollarına (bronşiyoller) da ulaşabilmektedir. Esnek bronkoskop aşağıdaki amaçlarla kullanılmaktadır:
- Oksijen transferi için hava yoluna bir solunum tüpü yerleştirilmesinde
- Salgıların emilmesi amacıyla
- Doku örnekleri alınmasında (biyopsi)
- Akciğerlere ilaç verilmesi amacıyla
Hangi durumlarda bronkoskopiye ihtiyaç duyulur?
Bronkoskopi aşağıdaki durumların tanı ve tedavisinde kullanılabilmektedir:
- Tümörler veya bronşiyal kanser
- Hava yolu tıkanıklıkları
- Hava yollarında daralan alanlar
- Tüberküloz, pnömoni, mantar veya paraziter akciğer enfeksiyonları gibi iltihaplı hastalıklar ve enfeksiyonlar
- Interstisyel akciğer hastalığı
- İnatçı öksürük nedenlerinin araştırılması
- Kanlı öksürük
- Göğüs röntgenlerinde görülen lekeler
- Ses teli felci
Bronkoskopi ile yapılan tanısal işlemler veya tedaviler şunlardır:
- Akciğer biyopsisi
- Balgam toplanılması
- Akciğer bozukluklarının teşhisi için akciğerlere konulan ve sonra çıkarılan sıvı (bronkoalveolar lavaj veya BAL)
- Solunum yollarını temizlemek için salgıların, kan, mukus fişlerinin veya büyümelerin (poliplerin) çıkarılması
- Bronşlarda kanamanın kontrolü
- Yabancı cisimlerin veya diğer tıkanıklıkların giderilmesi
- Bronşiyal tümörler için lazer tedavisi veya radyasyon tedavisi
- Bir hava yolunu açık tutmak için küçük bir tüpün (stent) yerleştirilmesi
- Apse alanının temizlenmesi
Doktorunuz başka nedenler sebebiyle de bronkoskopi gerçekleştirebilir.
Bronkoskopinin riskleri nelerdir?
Çoğu durumda sert bronkoskop yerine esnek bronkoskop kullanılmaktadır. Esnek tip dokuya çok daha az zarar vermektedir ve akciğer dokusunun daha küçük bölgelerine daha iyi erişim sağlamaktadır.
Tüm prosedürlerin bazı riskleri vardır. Bronkoskopi prosedürünün olası riskleri aşağıdakileri içermektedir:
- Kanama
- Enfeksiyon
- Hava yolunun delinmesi (bronşiyal perforasyon)
- Solunum yollarının tahrişi (bronkospazm)
- Ses tellerinin tahrişi (laringospazm)
- Akciğerin çökmesine neden olan plevral boşluk arasındaki hava (pnömotoraks)
Prosedürün riskleri genel sağlığınıza ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Doktorunuz ile kendi durumunuzda hangi risklerin daha olası olduğunu konuşunuz.
Bazı durumlarda, bronkoskopi prosedürünün uygulanması mümkün olmayabilir. Bu durumun nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
- Trakede şiddetli daralma veya tıkanıklık (trakeal darlık)
- Akciğerler kan damarlarında yüksek kan basıncı (pulmoner hipertansiyon)
- Şiddetli öksürük
- Düşük oksijen seviyeleri
Kanınızda yüksek düzeyde karbondioksit varsa (hiperkapni) veya şiddetli nefes darlığı problemi çekiyorsanız işlemden önce bir solunum makinesine bağlanmanız gerekebilir. Bronkoskop yerindeyken oksijenin akciğerlerinize rahat gönderilmesi için bu işlem gerçekleştirilmektedir.
Bronkoskopi için nasıl hazırlanmalısınız?
Doktorunuza aldığınız tüm ilaçların bir listesini verin. Bu liste reçeteli ve reçetesiz ilaçlar, vitaminler, otlar ve takviyeleri içermelidir. İşlemden önce bazı ilaçları almayı durdurmanız gerekebilir.
Bilgilendirilmiş onay belgesi imzalamanız istenecektir. Bu belge, prosedürün yararlarını ve risklerini açıklamaktadır. İmzaladan önce tüm sorularınızın doktorunuz tarafından yanıtlandığına emin olun.
Bronkoskopi nasıl yapılır?
Prosedür bazı durumlarda yatış gerektirmekte bazı durumlarda ise hasta aynı gün içinde eve gönderilmektedir. Prosedürün gerçekleştirilme şekli hastadan hastaya değişebilir. Seçilen teknik sağlık durumunuza ve doktorunuzun kararına bağlıdır. Çoğu durumda, bronkoskopi aşağıdaki aşamaları takip etmektedir:
1. Kıyafetlerinizi, takı ve diğer aksesuarlarınızı çıkarmanız ve verilecek önlüğü giymeniz istenilecektir.
2. Başınız dik duracak şekilde prosedür masasına oturacaksınız.
3. Kolunuza veya elinize damar yolu açılacaktır.
4. İşlem öncesi ve sonrası size antibiyotik verilebilir.
5. İşlem sırasında uyanık olacaksınız. Size daha rahat hissetmeniz için sakinleştirici ilaçlar ,burun ve boğazınızı uyuşturmak için bir sıvı ilaç verilecektir. Sert bronkoskopi ise genel anestezi altında gerçekleştirilmektedir.
6. Bir burun tüpü veya yüz maskesi ile kişiye oksijen verilebilir. İşlem sırasında kalp atış hızınız, kan basıncınız ve nefesiniz düzenli olarak izleneilecektir.
7. Bronkoskop boğazınızdan aşağıya doğru ilerlerken yutkunma refleksini engellemek için uyuşturucu ilaç boğazınızın arkasına püskürtülecektir. Spreyin acı bir tadı olabilir. Tüp boğazından aşağı geçtiğinde yutkunma hissi yok olacaktır.
8. İşlem sırasında yutkunma ve konuşma gibi fonksiyonları gerçekleştiremeyecek durumda olacaksınız. Tükürük biriktiği durumlarda ağzınızdan cihazlarla emilecektir.
9. Doktorunuz bronkoskopu boğazınızdan aşağıya doğru solunum yollarına taşıyacaktır. Hafif bir ağrı hissedebilirsiniz. Prosedürün hiçbir aşamasında hava yolunuz tıkanmayacaktır. Bronkoskop var iken de nefes alabilirsiniz. Gerekli durumlarda hastaya ekstra oksijen verilecektir.
10. Bronkoskop aşağı hareket ettirilerek akciğerler incelenecektir. Bu sırada doku örnekleri veya mukus örnekleri test için toplanılabilir. Bu sırada ilaç vermek veya kanamayı durdurma gibi diğer tedaviler de gerçekleştirilebilir.
11. Muayene ve diğer işlemler bittikten sonra bronkoskop çıkarılır.
Bronkoskopiden sonra?
İşlemden sonra, bir iyileşme odasında biraz zaman geçireceksiniz. Genel anestezi veya sedasyondan uyandığınızda uykulu hissedebilirsiniz. Sağlık ekibimiz kalp atış hızınız ve nefes alışınız gibi hayati belirtilerinizi izleyecektir.
Ameliyattan hemen sonra ciğerlerinin iyi olduğundan emin olmak için bir göğüs röntgeni çekilebilir. Yavaşça öksürmeniz ve salgılarınızda kan varlığının araştırılması için tükürüğünüzü bir havzaya tükürmeniz söylenebilir.
Boğazında hafif bir ağrı olabilir. Öğürme refleksin geri dönene kadar yiyip içmene izin verilmeyecektir. Birkaç gün yutkunurken boğaz ağrısı hissedebilirsiniz. Bu tamamen normaldir. Boğaz pastili veya gargara kullanmak bu duruma yardımcı olabilir.
Eve döndüğünüzde doktorunuzun verdiği talimatlar etrafında normal diyet ve aktivitelere geri dönebilirsiniz. Birkaç gün yorucu fiziksel aktivite gerçekleştirmemeniz önerilmektedir.
Aşağıdakilerden herhangi birini gözlemlediğiniz durumda hastaneyi arayın:
- 38°C ve üstünde ateş
- Damar yolu bölgesinin kızarması veya şişmesi
- Damar yolu bölgesinden kan veya diğer sıvı sızıntısı
- Önemli miktarda kanlı öksürük
- Göğüs ağrısı
- Şiddetli ses kısıklığı
- Nefes almada problem
