Prostat nedir?
Prostat, alt idrar yolunda, mesanenin altında ve üretranın çevresinde bulunan bir bezdir. Sadece erkeklerde prostat vardır. Prostat meniyi taşıyan sıvıyı üretir. Prostatın, boşalma sırasında meniyi dışarı itmeye yardımcı olan düz kasları vardır.
Sağlıklı bir prostat, yaklaşık olarak büyük bir ceviz boyutunda ve 15-25 mililitre (ml) hacmindedir. Erkekler yaşlandıkça prostat da yavaş yavaş büyür.
İyi huylu prostat büyümesi
Prostat hastalıkları genellikle ileri yaşla ilişkilidir ve 50 yaşın üzerindeki erkeklerde alt idrar yolunda rahatsız edici semptomlara neden olabilirler. Bu semptomlar, iyi huylu prostat büyümesi (BPE) olarak bilinen bir durum olan prostat büyümesinden kaynaklanabilir.
İyi huylu prostat büyümesi erkekler yaşlandıkça meydana gelen hormonal değişiklikler sonucunda sık görülen bir durumdur. İyi huylu prostat büyümesi prostat kanseri değildir. İyi huylu prostat büyümesi tedavi edilmese bile prostat kanserine dönüşmez. Ancak yaşla birlikte hem iyi huylu prostat büyümesi hem de prostat kanseri gelişebilir.
İyi huylu prostat büyümesinin belirtileri
İyi huylu prostat büyümesi (BPE) genişlemiş prostatın mesanenin çıkışında üretraya baskı yapması sebebiyle idrar yapma şeklinizi etkileyebilir.
Bazen semptomlar hafiftir. Örneğin, daha sık idrara çıkmanız gerekebilir veya mesanenizi tamamen boşaltmanız daha zor olabilir. Bu hafif semptomlar, yaşlanma sürecinin normal bir parçasıdır. Hafif semptomlar için doktorunuzun tedavi önermeyebilir.
Bazen ise semptomlar çok rahatsız edicidir ve yaşam kalitenizi olumsuz yönde etkileyebilir. Bu durumda tedaviye ihtiyaç duyabilirsiniz.
Genellikle alt üriner sistem belirtileri olarak adlandırılan semptomlar, iyi huylu prostat büyümesinden ve üriner sistemi etkileyen diğer problemlerden kaynaklanabilir.
Belirtilerin Türleri
İyi huylu prostat büyümesi gözlenen erkeklerde semptomlar aşağıdakileri etkileyebilir:
- İdrarı mesanede tutma şekliniz (depolama)
- İdrar yapma şekliniz (işeme)
- İdrar yaptıktan sonra nasıl hissettikleriniz (işeme sonrası)
İdrar depolama ile ilgili belirtiler şunları içerir:
- Normalden daha sık idrara çıkma ihtiyacı
- İdrar yapmak için gece uyanma ihtiyacı
- Ani idrara çıkma ihtiyacı ve idrar tutmada güçlük
- İstemsiz idrar kaçırma
İşeme sırasında görülebilecek belirtiler şunları içerir:
- Zayıf bir idrar akışı
- İdrar akışının bölünmesi veya püskürtülme halinde idrar
- İdrar akışının aralıklı halde başlayıp durması
- İdrar yaparken acı hissi
- İdrar akışının başlaması biraz zaman alması
- İdrar yapmayı bitirmenin daha uzun sürmesi
- Nadir durumlarda akut veya kronik idrar retansiyonu
İşeme sonrası görülebilecek belirtiler şunları içerir:
- Mesanenin tamamen boş olmadığı hissi
- Tuvaleti terk ettikten kısa bir süre sonra istem dışı idrar kaçırma veya iç çamaşıra damlatma
İyi huylu prostat büyümesinin tanısı
Doktorunuz iyi huylu prostat büyümesi belirtilerine neyin sebep olduğunu anlamak için bir dizi test yapacaktır.
Bir önceki bölümde listelenen semptomlar sadece iyi huylu prostat büyümesinin değil birçok hastalığın belirtisi olabilir. Bu nedenle, doktorunuz teşhis koymadan önce birkaç test yaptırmanızı isteyecektir.
İlk olarak, doktorunuz tıbbi geçmişinizi alacak ve fizik muayene gerçekleştirecektir. Daha sonra idrar ve kan testleri yapabilir, mesanenizin ve prostatınızın görüntülenmesi gerçekleştirilebilir ve gerekirse diğer testleri de uygulanabilir.
Bu bölüm tanı hakkında genel bilgiler sunar, durum hastanede değişiklik gösterebilir.
Tıbbi geçmiş
Doktorunuz ayrıntılı bir tıbbi öykü alabilir ve belirtileriniz hakkında sorular sorabilir. Doktorunuz ayrıca sertleşme fonksiyonunuz hakkında sorular sorabilir. Aşağıdakilere hazırlanarak doktorunuza yardımcı olabilirsiniz:
- Geçirdiğiniz önceki ameliyatların bir listesini yapın
- Aldığınız ilaçların bir listesini yapın
- Sahip olduğunuz diğer hastalıkların listesini yapın
- Yaşam tarzınızı tanımlayın (egzersiz, sigara, alkol ve diyet)
- Mevcut semptomlarınızı açıklayın
- Belirtilerin ne kadar süredir görüldüğü hakkında bilgi toparlayın
Fiziksel Muayene
Doktorunuz genel bir fizik muayene gerçekleştirecektir.
Bu muayenede doktorunuz aşağıdakileri araştıracaktır:
- Şişmiş bir mesane (tamamen boşalmazsa mesaneniz şişebilir)
- Penis ve skrotumda (testislerinizi içeren deri kesesi) deri hasarı, bu idrar kaçırma belirtisi olabilir
- Penisin ucunda akıntı (enfeksiyon belirtisi)
- Penis, skrotum ve testislerdeki anormallikler
Ek olarak, doktorunuz prostatın boyutunu, şeklini ve yoğunluğunu hissetmek için parmak ile rektal muayene yapabilir. Bu test, dijital rektal muayene olarak bilinmektedir.
İdrar günlüğü
Doktorunuz sizden bir mesane günlüğü tutmanızı isteyebilir. Burada ne kadar sıvı tükettiğinizi, ne sıklıkta idrar yaptığınızı ve ne miktarda idrar ürettiğinizi not edeceksiniz. Mesane günlüğü önemlidir çünkü doktorunuzun semptomlarınızı daha iyi anlamasına yardımcı olur.
Bir ölçü kabı yardımıyla evde idrar hacmini kolayca ölçebilirsiniz. İdrar yaparken geçen süreyi kaydetmek için bir kronometre kullanabilirsiniz. İdrar miktarını (mililitre olarak) ve idrara çıkma süresini (saniye cinsinden) not edin.
İdrar tahlili
Test için idrarınızın bir kısmını laboratuvara vermeniz gerekecek. Test, idrar yolu enfeksiyonunuz olup olmadığını ve idrarda kan izleri olup olmadığını araştıracaktır. Aynı zamanda şeker hastalığı belirtisi olabilecek glikoz da bu testte gözlenilebilir.
Üroflovmetri
Üroflovmetri, idrar akışını elektronik olarak kaydeden basit bir testtir.
Kan testi
Tanının bir parçası olarak, doktorunuz böbrek fonksiyonunuzu kontrol etmek için bir kan testi yapabilir. Doktor ayrıca kanınızda daha yüksek prostat spesifik antijen (PSA) seviyeleri olup olmadığını kontrol etmenizi önerebilir. PSA, prostat tarafından üretilen bir proteindir ve iyi huylu prostat büyümesi, prostat iltihabı veya prostat kanseri olan erkeklerde miktarı artabilir. Doktor bu tavsiyeyi yapmadan önce bu testin olası sonuçlarını size açıklayacaktır.
İdrar yolunun görüntülenmesi
Mesanenizin ve prostatınızın görüntüsünü oluşturmak için yüksek frekanslı sesler kullanan ultrason testi kullanılır.
Doktorunuz, idrar yaptıktan sonra mesanede ne kadar idrar kaldığını kontrol etmek için ultrason kullanarak mesanenizi tarayacaktır. Bu bilgi, semptomlarınızın iyi huylu prostat büyümesi olan erkeklerde ortaya çıkabilen kronik üriner retansiyondan kaynaklanıp kaynaklanmadığını keşfetmeye yardımcı olur.
Prostat hacminin boyutunu ölçmek için de ultrason kullanılabilir. Bu, sizin için en iyi tedavi seçeneğini seçmenize yardımcı olacaktır.
Ürodinamik değerlendirme
İdrar döngünüz ve mesane kaslarınızın nasıl çalıştığı hakkında daha fazla bilgi almak için bir ürodinamik test yapılır. Test sırasında, doktorunuz veya hemşireniz, mesanenizdeki ve karnınızdaki basıncı ölçmek için üretra ve rektumunuza kateterler yerleştirir.
Mesane, üretradaki kateter yoluyla yavaşça steril sıvı ile doldurulur. Bu şekilde mesanenin idrarla dolması simüle edilir. Mesane dolduğunda, bir üroflovmetreye idrar yapacaksınız.
Test sonuçları, kateterlere bağlı bir ekranda gösterilir. Bazen doğru sonuçlar elde etmek için testin tekrarlanması gerekir, ancak kateterler ikinci test için zaten yerinde olacaktır.
Aşağıdaki durumlarda doktorunuz ürodinamik değerlendirmeye ihtiyacınız olduğuna karar verebilir:
- Nörolojik bir bozukluğunuz varsa
- Prostat ameliyatı geçirdiyseniz
- İdrar yaptıktan sonra mesanenizde çok fazla idrar kalıyorsa
- Yaşınız çok genç ise
- Belirtilerinizin nedenini anlamak için daha fazla bilgiye ihtiyaç varsa
İyi huylu prostat büyümesinin tedavisi
İlaç ve ameliyatsız gözlem
Hafif / orta derecede rahatsız edici alt idrar yolu belirtileri gösteren iyi huylu prostat büyümeniz varsa, durumunuzun tedavisi için ilaç veya ameliyata ihtiyacınız olmayabilir. Bunun yerine, doktorunuz size durumunuzu, durumunuzun nasıl gelişebileceğini ve semptomlarınızı azaltmak, onlarla başa çıkmak için yaşam tarzınızı nasıl düzenleyebileceğinizi açıklayacaktır. Üroloğunuz sonraki aylar veya yıllar boyunca durumunuzu yakından izleyecek ve gerektiğinde aktif tedaviye başlayacaktır. Buna ilaç ve ameliyatsız gözlem denir.
Semptomlarınız hafif / orta seviyelerde ise ve yaşam kalitenizin düşmediğini düşünüyorsanız, gözlem iyi bir seçenektir. Bu pasif bir yaklaşım değildir çünkü durumunuzun kötüleşmediğinden emin olmak için düzenli kontroller içerir.
İyi huylu prostat büyümesi olan çoğu erkeğe, herhangi bir tedaviye başlamadan önce bir gözlem süresi sunulur. Bu dönemde ciddi komplikasyonlar çok nadir görüldüğü için gözlem dönemi yaygın olarak tavsiye edilmektedir.
İlaç ve ameliyatsız gözlem programı şunları içerir:
- Belirtilerinizin değerlendirilmesi
- Fizik muayene
- Kan ve idrar testleri
- Durumunuz hakkında eğitim
- Destek
- Yaşam tarzı tavsiyeleri ve diğer tavsiyeler
Yaşam tarzı tavsiyeleri
- Her gün en az 1 litre su içip daha fazla içip içemeyeceğinizi doktorunuzla görüşün.
- Sıcak bir iklimde yaşıyorsanız veya çok fazla fiziksel egzersiz yapıyorsanız daha fazla su için.
- Uzun yolculuklar sırasında ve öncesinde daha az su için.
- Gece idrara çıkmamak için akşamları daha az su için.
- İdrar üretimini artırdığı ve mesaneyi tahriş ettiği için alkol ve kafeinden uzak durun.
- Haftada 2 veya 3 kez egzersiz yapmayı deneyin. Hareket eksikliği idrara çıkmayı zorlaştırabilir ve üriner retansiyona neden olabilir.
- Dengeli ve çeşitli bir diyet yapın.
- Her zaman karnınızın alt kısmını kuru ve sıcak tutmaya çalışın. Yüzmeye giderseniz, yanınızda fazladan bir takım kuru kıyafet getirin ve sudan çıkar çıkmaz değiştirin. Nem ve soğuk idrara çıkma ihtiyacını artırabilir ve idrar enfeksiyonuna neden olabilir
- Bazen idrar yaparken püskürtebilir ve klozet veya banyo zeminini ıslatabilirsiniz. Bazı erkekler bundan kaçınmak için idrar yaparken oturmayı tercih etmektedir.
Diğer tavsiyeler
Genel yaşam tarzı tavsiyelerini takip etmenin yanı sıra, İyi huylu prostat büyümesinin neden olduğu belirtileri günlük yaşamınızda aktif bir şekilde yönetebilirsiniz. Aşağıdaki tavsiyeleri uygulamak belirtileri azaltabilir ve durumunuzu sabit tutabilir.
- Her idrar yaptığınızda mesanenizi tamamen boşaltın. Oturmanız bunu gerçekleştirmenize yardımcı olabilir
- İdrar yaptıktan sonra mesanenizin tamamen boşalmadığını düşünüyorsanız, 5 dakika sonra tekrar idrar yapmayı deneyin.
- İstemsiz idrar kaçırmayı önlemek için küçük bir ped kullanın.
- İdrar yaptıktan sonra, parmaklarınızla skrotumun altına üretra üzerine bastırın ve ardından son idrar damlalarını çıkarmak için parmaklarınızı penisin tabanından ucuna kaydırın. Bu, iç çamaşırınızın ıslanmasını önlemeye yardımcı olacaktır.
- Nefes egzersizleri kullanın.
- İdrar yapma aciliyeti hissettiğinizde kendinizi daha uzun süre “tutmaya” teşvik edin. Bu, mesanenizi daha fazla idrar tutması için eğitir, böylece daha az sıklıkta idrara çıkarsınız.
- Diyetinizi uyarlayarak kabızlıktan kaçının.
- Ani soğuk havaya maruz kalmaktan kaçının ve karnınızın alt kısmını daima sıcak tutmaya çalışın.
- Mesane günlüğü tutun.
İyi huylu prostat büyümesi olan erkeklerde alt üriner sistem belirtileri için ilaç tedavisi
Size iyi huylu prostat büyümesi (BPE) teşhisi konulduysa ve doktorunuz semptomlar rahatsız edici olduğunda ve yaşam kalitenizi etkilediğinde ilaç tedavisi önerebilir. Bu bölüm, doktorunuzla görüşmeniz gereken farklı ilaç tedavilerini açıklamaktadır. Sizin için en iyi yaklaşımın hangisi olduğuna birlikte karar verebilirsiniz.
Hangi ilaç tedavisinin kullanılacağı kararını etkileyen faktörler şunlardır:
- Belirtileriniz
- Prostatınızın boyutu
- Tıbbi geçmişiniz
- Ülkemizde bulunan ilaçlar
- Kişisel tercihleriniz
BPE'nin neden olduğu semptomları tedavi etmek için kullanılan birkaç ilaç grubu:
- Beta-3 agonisti
- Alfa blokerler
- 5 alfa-redüktaz inhibitörleri (5ARI)
- Muskarinik reseptör antagonistleri (MRA'lar)
- Fosfodiesteraz 5 inhibitörleri (PDE5I'ler)
- İlaç kombinasyonları
- Bitkisel ilaçlar
Her ilaç grubu farklı bir şekilde çalışır ve farklı sonuçları, yan etkileri olabilir.
İyi huylu prostat büyümesinde ameliyat
İyi huylu prostat büyümesi (BPE) teşhisi konulan bazı hastalarda doktor ameliyatı önerebilir. Bu bölüm, doktorunuzla görüşmeniz gereken farklı tedavi seçeneklerini açıklamaktadır. Sizin için en iyi yaklaşımın hangisi olduğuna birlikte karar verebilirsiniz.
Ameliyat kararını etkileyen faktörler şunları içerir:
- Belirtileriniz ve yaşam kaliteniz
- Prostatınızın boyutu
- Tıbbi geçmişiniz
- Doktorunuzun uzmanlığı
- Kişisel tercihleriniz. Tüm hastalar için ideal olan tek bir tedavi yoktur
Ameliyatı ne zaman düşünmeliyim?
- İlaç tedavisi görseniz bile belirtileriniz kötüleştiğinde
- İyi huylu prostat büyümesi komplikasyonları yaşadığınızda veya bunlara yakalanma riskiniz doğduğunda. Olası komplikasyonlar şunları içerir:
- Böbrek yetmezliği
- Böbreklerinizin genişlemesi
- İdrar yapamama (idrar retansiyonu)
- Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu
- İdrarda tekrarlayan kan varlığı
- Mesane taşı
- İlaç tedavisini çok iyi tolere edemediğinizde
- İlaç tedavisine göre ameliyatı tercih ettiğinizde
Ameliyatı sırasında, doktor prostatınızın genişlemiş kısmını (adenom olarak da bilinir) çıkaracaktır.
Farklı ameliyat türleri vardır, ancak hepsi belirtilerinizi gidermeyi ve idrar akışını iyileştirmeyi amaçlamaktadır.
Ana prosedürler:
- Prostatın transüretral rezeksiyonu (TURP)
- Prostatın transüretral kesisi (TUIP)
- Açık prostatektomi
- Prostatın lazer buharlaştırılması
- Prostatın lazerle enükleasyonu
İyi huylu prostat büyümesi hakkında genel bilgiler
İyi huylu prostat büyümesi ile yaşamak
İyi huylu prostat büyümesi olan birçok erkek, yaşlandıkça alt idrar yolu semptomları ile uğraşmak zorundadır. Bazıları için bu, çok fazla mutsuzluğa ve rahatsızlığa neden olurken, diğerleri yalnızca hafif bir rahatsızlık hisseder.
Dahası, farklı insanlar aynı semptomları farklı şekilde yaşayabilir. Örneğin, bir adam gece idrar yapmak için uyanmaktan çok acı çekebilirken, diğeri bundan neredeyse hiç etkilenmeyebilir.
Yaşam kalitesi hem fiziksel hem de psikolojik sağlığı içerir. Sadece sağlıklı hissetmek değil, aynı zamanda iyi huylu prostat büyümesi ile yaşamanın psikolojik baskısından da kurtulmak önemlidir. Semptomları kontrol altında tutmanın birçok yolu vardır. İlişkilerinizde mutlu olmanızı ve hayatınızın her alanına katılmanızı engellememelidirler. Belirtileriniz sizi rahatsız ediyorsa yardım isteyin: aile hekiminize veya bir üroloğa danışın.
Sosyal yaşamınız üzerindeki etkileri
İyi huylu prostat büyümesi ile ilişkili sık sık idrara çıkma ihtiyacı gibi semptomlar sosyal yaşamınızı olumsuz etkileyebilir. Bazı erkekler bu semptomlardan o kadar rahatsızlık çekerler ki tüm sosyal aktivitelerden kaçınırlar. Kendilerini yakınlarda tuvalet olmayan bir durumda bulmaya korkarlar. Ayrıca gece idrara çıkma ihtiyacı nedeniyle uykuyu kaybetmek enerji seviyelerini düşürebilir ve günlük aktiviteleri sürdürmeyi zorlaştırabilir.
Sosyal aktivitelerden kaçınmak, problemle baş etmenin en kolay yolu gibi görünebilir, ancak izolasyona yol açabilir ve sosyal hayatınızdan tam anlamıyla zevk almanızı engelleyebilir. Belirtilerinizle başa çıkmanıza yardımcı olabilecek üroloğunuzdan profesyonel tavsiye alın.
Kişisel ilişkiler ve cinsellik
İyi huylu prostat büyümesinin neden olduğu belirtiler kişisel ilişkileriniz ve cinsel yaşamınız üzerinde olumsuz bir etki yapabilir. Vücudunuzun kontrolünü her zaman elinizde hissetmediğinizde, kendinizi çekici ve kendinden emin hissetmek veya partnerinizle yakın olmak zor olabilir. İdrar tutamama, kaçırma dönemleri utanç verici olabilir ve özgüveninizi düşürebilir. İlaç tedavisinin cinsel istek eksikliği veya sertleşme bozukluğu gibi yan etkileri de bu duyguları artırabilir.
Cinsel yaşamınızı bir ürologla tartışmak rahatsız edici olabilir, ancak endişelerinizi gidermenin en etkili yoludur. Partneriniz ve üroloğunuzla birlikte cinsel yaşamınızda neyin önemli olduğunu belirleyebilir ve en iyi tedavi seçeneğini seçebilirsiniz. Belirtilerinizi gidermenin ve cinsel yaşamınızı iyileştirmenin birçok yolu vardır, bu da iyi huylu prostat büyümesi ile yaşamayı kolaylaştırır.
