Uyku apnesi potansiyel yaşam tehlikesi oluşturabilecek ciddi bir hastalıktır. Bu bozukluk düşünülenden çok daha yaygındır. Her yaşta ve cinsiyette insan bu probleme sahip olabilir, ancak uyku apnesi erkeklerde daha sık görülmektedir.
Uyku apnesi nefes alma eylemini etkileyen bir hastalıktır ve uyku sırasında nefeste kısa kesintiler ile karakterizedir. İki çeşit uyku apnesi vardır:
- Merkezi uyku apnesi beynin nefes alıp vermeyi kontrol eden kaslara normal sinyalleri gönderirken başarısız olması sonucunda oluşmaktadır. Bu tip obstrüktif apneden daha az yaygındır.
- Obstrüktif apne ise nefes alma çabaları devam etmesine rağmen havanın buruna veya ağız içine akamadığında oluşmaktadır.
Uyku apnesi apneik olaylar olarak adlandırılan istemsiz solunum duraklamaları ile karakterizedir. Hasta saatte 20-30 apneik olay yaşayabilir. Apne atakları arasında horlama yaygındır. Bununla birlikte horlama problemi olan herkeste uyku apnesi problemi yoktur. Apne boğulma hissi ile karakterize edilebilir. Derin, onarıcı uykunun sık sık kesilmesi genellikle sabah baş ağrısı ve gündüz saatlerinde aşırı uykulu olma gibi problemlere neden olabilmektedir.
Apneik olay sırasında, oksijen alamaz veya karbondioksiti dışarıya veremezsiniz. Bunun sonucu olarak karbondioksit düzeyleri artarken kandaki oksijen seviyesi düşmektedir. Bu durum beyinde sinyaller yaratarak nefes alma işleminin gerçekleştirilmesi için uyarıların oluşmasına sebep olur. Her uyarılma ile, üst hava yolu kaslarının hava yolunu açması için beyinden bu kaslara sinyaller transfer edilir. Nefes alma işlemi yüksek sesle homurdanma sonrasında tekrar başlar. Bu şekilde uyarılar, solunumun yeniden başlaması için gerekli olsa da onarıcı, derin uykuyu bozmaktadır.
Uyku apnesinin erken tanı ve tedavisi ,hastalık aşağıdaki diğer problemler ile ilişkilendirildiği için önemlidir.
- Düzensiz kalp atışı
- Yüksek tansiyon
- Kalp krizi
- Felç
- Gündüz vakti uyku
Uyku apnesinin sebepleri nelerdir?
Hava yolu içindeki bazı mekanik ve yapısal sorunlar uyku sırasında solunumda kesintilere neden olabilmektedir. Apne :
- Boğaz kasları ve dil uyku sırasında gevşeyerek hava yolunu bloke ettiğinde.
- Dilin altındaki yumuşak damak kasları ve uvula gevşediğinde ve sarktığında
- Obez insanlarda fazla miktarda dokunun hava yolu daralttığı durumlarda oluşmaktadır.
Daralan bir hava yoluna sahip kişi nefes alma çabalarını sürdürmekte ancak hava burun veya ağıza kolayca akamamaktadır.
Kimler uyku apnesi için risk altındadır?
Uyku apnesi bazı ailelerde yaygın görülmektedir, bu durum hastalığın ardında genetik bir temel düşündürmektedir. Hastalığın bazı belirti ve bulguları şunlardır:
· Yüksek sesle horlama
· Yüksek kilo
· Burun, boğaz veya üst hava yolunun diğer kısımlarında bazı fiziksel anormallikler
Uyku hapları ve alkolün aşırı kullanımı uyku apnesi olan kişilerde solunum sorunlarının süresini ve sıklığını artırabilmektedir.
Uyku apnesi belirtileri nelerdir?
Uyku apnesi apneik olaylar olarak adlandırılan istemsiz solunum duraklamaları ile karakterizedir. Hasta saatte 20-30 apneik olay yaşayabilir. Apne atakları arasında horlama yaygındır. Bununla birlikte horlama problemi olan herkeste uyku apnesi problemi yoktur. Apne boğulma hissi ile karakterizedir. Derin, onarıcı uykunun sık sık kesilmesi genellikle sabah baş ağrısı ve gündüz saatlerinde aşırı uykulu olma gibi problemlere neden olabilmektedir. Bunlarla birlikte hastalar boğaz ağrısı, ağız kuruluğu ve dikkat problemleri gibi diğer belirtiler de yaşayabilmektedir.
Uyku Apnesi Tanısı Nasıl Konulmaktadır?
Uyku apnesinin tanısı hastalığın ardında birçok sebep olabilmesi sebebiyle zordur. Birini seviye sağlık kuruluşları, pulmonologlar, nörologlar, ya da uyku bozuklukları konusunda uzmanlık eğitimi bulunan diğer hekimler tanı ve tedaviye konusunda rol oynayabilmektedir. Apnenin değerlendirilmesi için çeşitli testler mevcuttur:
- Polisomnografi. Bu test uyku sırasında, beynin elektriksel aktivitesi, göz hareketi, kas aktivitesi, nabız, solunum çabası, hava akımı, ve kan oksijen düzeyleri gibi çeşitli vücut fonksiyonları kaydetmektedir.
- Çoklu Uyku Gecikme Testi (MSLT). Bu test uykuya dalma hızını ölçmektedir. Uyku problemi olmayan kişilerde uykuya dalma olayı genellikle 10-20 dakika içinde gerçekleşmektedir.
Tanı testleri genellikle bir uyku merkezinde gerçekleştirilmektedir, ancak yeni teknolojiler sayesinde bazı uyku çalışmaları evinizde de yapılabilmektedir.
Uyku apnesi tedavisi
Doktorunuz aşağıdaki durumlara göre size spesifik bir tedavi planlayacaktır:
· Yaşınız, genel sağlık durumunuz ve tıbbi kayıtlarınız
· Hastalığın şiddeti
· Belirli ilaçlara, prosedürlere veya tedavilere karşı direnciniz
· Hastalığın seyri için beklentiler
İlaç tedavisi genellikle apne tedavisi için etkili değildir. Oksijen replasman tedavileri hastaları rahatlatabilmekte ancak apne tedavisinde etkili olmamaktadır.
Davranış ve alışkanlıklardaki değişiklikler hastalığın tedavisinde rol oynayabilmektedir ve uyku apnesinin hafif olduğu durumlarda tek başına tedaviyi sağlayabilir. Hayat tarzınızda aşağıdaki değişiklikleri gerçekleştirmeniz tavsiye edilmektedir.
· Alkolden uzak durun
· Tütünden uzak durun
· Uyku hapı kullanımından kaçının
· Kilolu iseniz kilo verin
· Yan pozisyonda uyuyorsanız daha rahat bir uyku için ek yastık kullanın.
Fiziksel veya mekanik terapi seçenekleri de mevcuttur. CPAP gibi cihazların uyurken kullanımı ile burun kanallarından hava geçişi arttırılabilmektedir. Çene ve dil yeniden konumlandırılmasını sağlayan diş tedavileri de hafif uyku apnesi yaşayan hastalar ve apne problemi olmamasına rağmen horlama problemi çeken hastalarda yarar gösterebilmektedir.
Bazı durumlarda cerrahi yaklaşım gerekli olabilmektedir. Uyku apnesi ve horlama için kullanılan bazı cerrahi türleri şunlardır:
- Hava yolu içindeki adenoid ve bademciklerin, burun poliplerinin ortadan kaldırılmasını veya yapısal deformiteleri düzelten cerrahi prosedürler
- Uvulopalatopharyngoplasty (UPPP) boğaz arkasında aşırı dokuyu (bademcikler, uvula, ve yumuşak damak bir parçası) temizleyen prosedürler
- Alt çene deformitelerinin cerrahi rekonstrüksiyonu
- Bazı durumlarda obezite tedavisi için gerçekleştirilen cerrahi girişimler
