Dünyada her yıl yaklaşık 1 milyondan fazla kişi viral hepatitlere bağlı siroz ve karaciğer kanseri nedeni ile yaşamını yitirmektedir. Ülkemizde de kronik hepatit B ve C infeksiyonları karaciğer transplantasyonlarının en sık nedenini oluşturmaktadır. Günümüz koşullarında, hepatit B için etkin bir aşının varlığı, kronik hepatit C enfeksiyonu için ise tam kür sağlayan etkin bir tedavinin varlığı bu hastalıkların kontrol altına alınabilmesi konusunda elimizi güçlendiren iki önemli silahtır. Ancak ne yazık ki tüm dünyada viral hepatiti olan 325 milyon insandan neredeyse 300 milyonu hepatit B veya hepatit C enfeksiyonuna sahip olduğunun farkında değildir. Ülkemizde de çoğu henüz tanı almamış 3,5 milyon hepatit B hastası, 750 bin hepatit C hastası olduğu tahmin edilmektedir. Bu nedenle viral hepatitli hastaların tespiti ve tedavisi viral hepatitlerle savaşta kilit noktayı oluşturmaktadır.
Viral hepatit yapan etkenler, tanı testleri ile kolaylıkla saptanabilmektedir. Böylece viral hepatit olgulara kolayca ve güvenilir bir şekilde tanı konulabilmektedir. Ancak kronik viral hepatitler, hastaları hekime getirecek kadar ağır semptomlara yol açmadıkları için hastalar genellikle tesadüfen saptanmaktadır. Bu durum da birçok hastanın hastalığının farkında olmadan yaşamını sürdürmesine neden olmaktadır.
Viral hepatitlerin azaltılması için, HBV taşıyıcısı annelerden bebeklere geçişin engellenmesi, yenidoğanlarda HBV aşılaması, güvenli kan transfüzyonları, güvenli enjeksiyonlar, damar içi ilaç kullanıcılarında enjektör paylaşımının engellenmesi, kronik HBV ve HCV hastalarının tanı ve tedaviye ulaşımının sağlanması gerekir. Öncelikle hem sağlık çalışanları hem de toplumda viral hepatitlerle ilgili farkındalığın arttırılması ve risk gruplarının belirlenerek bu kişilerde tarama çalışmalarının yapılması önem taşımaktadır.
2021 yılı COVID-19 pandemisinin tüm dünyayı derinden etkilediği bir yıl oldu. Ve görünen o ki pandemi savaşımız uzun bir süre daha devam edecek. Bu süreçte diğer kronik hastalıklar gibi kronik viral hepatitler de varlığını sürdürecek. Sadece pandemi odaklı yaşamaya başladığımızda tedaviye ihtiyacı olan diğer hastaların ihmal edilme olasılığı doğuyor. Unutmayalım, ilerleyen kronik viral hepatitler karaciğer kanserine yol açarak önemli bir mortalite nedeni olabilir.
Viral hepatit hastalarını saptamak için riskli gruplara hepatit taramaları yapılması artarsa tedavi oranlarının yükselmesine, infeksiyon oranlarının düşmesine ve böylece viral hepatitlere bağlı siroz ve karaciğer kanser hastalarının azalmasına neden olur.
Bu fırsatı pandeminin bizlere kaybettirmesine izin vermeden,SARSCoV2 ‘den korunmak için alınması gereken önlemlere uyarak kronik viral hepatitli hastalarımızın tanı ve tedaviye ulaşmalarına yardımcı olmamız gerekiyor.
Hastaları saptamak için riskli gruplarda hepatit taramaları yapmalıyız. Riskli gruplar;
Hepatit C için;
• HCV’nin taranmaya başlanmasından önce (1996) kan ve kan ürünleri almış ya da organ nakli yapılmış kişiler
• Halen ya da eskiden damariçi madde ve intranazal kokain bağımlısı olanlar
• HCV-pozitif kanla temas eden sağlık çalışanları
• HIV-pozitif olanlar
• Karaciğer testlerinde açıklanamayan anormallikleri (ya da karaciğer hastalığı) olanlar
• HCV-pozitif anneden doğan çocuklar
• Uzun süredir hemodiyalize girenler
• HCV-pozitif kişilerin şu andaki cinsel partnerleri
Hepatit B için;
• HBsAg‐pozitif kişilerle aynı evde yaşayanlar ve cinsel partnerleri
• Yüksek veya orta düzey HBV prevalansı olan bölgede doğanlar
• Anne ve babası yüksek HBV endemisi olan bölgede doğmuş olan ve bebeklikte aşılanmamış kişiler
• HBsAg‐pozitif kişilerle aynı evde yaşayanlar ve cinsel partnerleri
• Damar içi ilaç kullananlar
• Birden fazla cinsel partneri olan veya cinsel yolla bulaşan bir hastalık öyküsü olanlar
• Cezaevinde kalan tutuklular
• ALT ve AST düzeyleri kronik olarak yüksek kişiler
• HCV ya da HIV ile enfekte kişiler
• Hemodiyaliz hastaları
şeklinde özetlenebilmektedir.
Bu bilgilendirme yazısı hastanemiz Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji departmanı Uzm.Dr.Elnur Rufullayev tarafından yazılmıştır.