Safra Kesesi Taşı Nedir?
Karın bölgesinde karaciğerin hemen altında bulunan safra kesesi küçük armut şeklinde bir organdır. Karaciğer tarafından üretilen safranın safra kesesinde depolanması taşların oluşumuna neden olabilmektedir.
Safra Kesesi Taşı Belirtileri Nelerdir?
Safra kesesi taşı olanlar farklı safra kesesi belirtileri ve şikayetleriyle doktora başvurabilir. Günlük rutin yemekten birkaç saat sonra sağ üst tarafta, sırta, midenin ortasında ya da sağ kürek kemiği etrafında başlayan ve rahatsız eden safra kese ağrısı olur. Safra kesesi taşı belirtilerinden biri olan safra kesesi ağrısı 1-2 saat sürer ve yemekler aşağıya doğru geçtikten sonra sonlanır. Tedavisi elektif yani sakin koşullarda hazırlık yaparak safra kesesini çıkarmaktır.
• Safra taşları belirtileri acil senaryolarla da ortaya çıkabilmektedir. Safra kesesi taşı belirtisi hafif karın ağrısı sonrası gözlerde ve ciltte sarılık ile de ortaya çıkabilir. Safra kesesi taşının bu şekilde belirti vermesi acil müdahale gerektiren bir durumdur. Safra kesesinin anatomik yapısı ve / veya taşların boyutu ile alakalı olarak taşlar safra kesesinden hareketlenerek ana safra kanalına düşer ve safra akışına blok yapar. Bu tablonun üzerine ana kanalda bu taşa ve tıkanıklığa bağlı kolanjit denilen enfeksiyon gelişebilir. ERCP denilen endoskopik yöntemle hastanın 12 parmak bağırsağından safra kanallarının içine ulaşarak bu engel kaldırılır ve kanal temizlenir. Daha sonrasında safra kesesi çıkarılır. Hastada kolanjit var ise durum daha karışıktır. Mutlaka antibiyotik tedavisi verilir. Hastaya belirgin bir taş çamur engeli var ise ERCP işlemi uygulanabilir. Sonrasında da mutlaka safra kesesini çıkarmak gerekir.
Safra taşları sağ üst karın bölgesinde ağrıya neden olabilir. Kızarmış yiyecekler gibi yağ oranı yüksek yiyecekler yediğinizde zaman zaman safra kesesi ağrısı çekmeye başlayabilirsiniz. Ağrı genellikle birkaç saatten fazla sürmez.
Yaygın gözlenen diğer safra kesesi taş belirtileri şunlardır:
- Mide bulantısı
- Kusma
- Koyu renkte idrar
- Çamur, balçık benzeri büyük tuvalet
- Karın ağrısı
- Geğirme
- İshal
- Hazımsızlık
Safra Kesesi Taşı Neden Olur?
Safra kesesi taşının nedeni tam olarak bilinmese de risk faktörleri şunlardır;
• Kadın olmak. Kadınlarda safra kesesi taşları erkeklere göre daha fakla ortaya çıkmaktadır.
• Doğum yaşlarında olmak
• Kilolu erkek ve kadınlar
• Hızlı kilo alıp vermek
• 40 yaş üstü erkek ve kadınlar
• Ailesinde safra kesesi taşı olanlar olmayanlara göre daha fazla risk taşırlar.
Safra Kesesi Taşı Teşhisi Nasıl Konulur?
Birçok insan safra kesesinde taş olduğunun farkında bile değildir. Bazen tesadüfen bazen de yaşanan belirtiler sonucu doktora gidilerek safra kesesi taşının varlığı belirlenir. Teşhisde doktor muayenesi önemlidir. Bunun yanı sıra ultrason veya endoskopik ultrason (EUS) gibi bazı görüntüleme yöntemler de tanı kullanılabilir. Kan testleri enfeksiyon, sarılık, Pankreatit veya safra taşlarının neden olduğu diğer komplikasyonları ortaya çıkarabilir.
Safra Kesesi Taşı Tedavisi Nasıldır?
Şikayetlere yol açmayan safra kesesi taşı sadece takip edilebilir. İlaç tedavisi çok nadir kullanılmaktadır. Safra kesesi taşının tedavisinde cerrahi yöntem en sık kullanılan tercihtir. Bazen ERCP gibi girişimsel yöntemler de tedavide kullanılabilir.
Safra Kesesi Taşı Ameliyatı Kimlere Yapılmalıdır?
• Safra kesesi taşı belirtileri olan yani semptomatik belirti veren taş varlığında ameliyat yapılabilir.
• Akut kolesistit, sarılık, kolanjit, pankreas iltihabı geçirmiş ya da geçirmekte olan hastalar ameliyat için için uygundur.
• Diyabet hastası olan kişiler, her hangi bir şikayetleri yoksa bile safra kesesi taşı varlığında ameliyat olmalıdır. Diyabet hastalarının sinir hücreleri zedelendiği için yaşanılan iltihabi durumu vücut algılayabilir. Aslında çok ciddi bir iltihabı durum yaşanırken bile kişi bunun farkına varmayabilir.
• 25 mm. ’den büyük safra taşı var ise safra kesesinde kanser oluşma riski artabilir. Safra kesesi karaciğerin komşusudur ve burada oluşabilecek bir kanser erken dönemde karaciğere sıçrayabilir.
Safra Kesesi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Operasyonu gerçekleştirebilecek 3 yöntem vardır.
• Klasik Safra Kesesi Açık Ameliyatı
Bu ameliyat şekli günümüzde artık ilk seçenek olarak kullanılmamaktadır. Hastanın sağ üst kısmından çaprazlamasına yaklaşık 15-20 cm. kesi yapılarak safra kesesi çıkarılır. Diğer yöntemlere göre daha ağrılı ve hastanın hastanede kalış ve işe dönüş süresi uzundur. Ancak laparoskopik ya da robotik ameliyat sırasında mecbur kalındığında uygulanır. Daha önce birden fazla batın ameliyatı geçiren hastalarda karın içi yapışık olabilmektedir. Bu hastaları bağırsak yaralanması riskine karşı korumak için ı açık ameliyatı tercih etmek olasıdır.
• Laparoskopik (Kapalı) Safra Kesesi Ameliyatı
Safra kesesi ameliyatında altın standart yöntem olarak kabul edilmektedir. Hastanın göbeğinden batına girilerek karın karbondioksit gazı ile şişirilir. Kamera buradan yerleştirilir. Sonrasından 3 tane daha küçük delik açılır. Bu açılan küçük deliklerden ameliyat aletleri girilerek safra kesesi operasyonu gerçekleştirilir. Ameliyatta organ yerinden söküldükten sonra bir torba içine alınarak vücudun dışına alınır. Ameliyat yaklaşık 30-45 dakika kadar sürer. Hastanın işe dönüş ve hastanede kalış süreleri klasik açık safra kesesi ameliyatına göre çok daha kısadır.
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Ne Zaman İşe Dönebilirim?
Ameliyattan 3-5 gün sonra işe dönülebilir.
Safra Kesesi Ameliyatından Sonra Ne Zaman Banyo Yapabilirim?
24 saat sonra özel pansuman örtüleri sayesinde banyo yapılabilir. Havuza ve denize 10 gün sonra girilebilir.
Safra Kesesi Ameliyattan Sonra Dikişler Ne Zaman Alınır?
Safra kesesi operasyonunda eriyebilen dikişler kullanılır ve estetik dikiş atılır. Bu aslında cerrahın tercihine göre değişebilmektedir. Erimeyen dikiş atılırsa ameliyattan 10 gün sonra dikişler alınabilir.