ZONA HASTALIĞI NEDİR? BELİRTİLERİ VE TEDAVİSİ

Zona Hastalığı Nedir?

Zona, ağrılı bir döküntüye neden olan viral bir enfeksiyondur. Zona vücudunuzun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilmesine rağmen, çoğunlukla gövdenizin sol veya sağ tarafını saran tek bir kabarcık şeridi halinde ortaya çıkar.

Zona, suçiçeğine de neden olan varicella-zoster virüsünden kaynaklanır. Suçiçeği geçirdikten sonra virüs, omuriliğinizin ve beyninizin yakınındaki sinir dokusunda kalır. Yıllar sonra virüs yeniden aktifleşerek zona hastalığını oluşturabilir.

Zona yaşamı tehdit eden bir hastalık olmamasına rağmen çok acı verici olabilir. Aşılar zona geliştirme riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Erken tedavi, zona enfeksiyonunun süresini kısaltmaya yardımcı olabilir ve komplikasyon riskini azaltabilir. Zona hastalığında görülen en yaygın komplikasyon, kabarcıklarınız kaybolduktan sonra uzun süre zona ağrısına neden olan postherpetik nevraljidir.

Zona Hastalığı Neden Olur?

Zona, su çiçeği hastalığına neden olan varicella-zoster virüsünden kaynaklanır. Su çiçeği olan herkes zona geliştirebilir. Su çiçeği hastalığından kurtulduktan sonra virüs sinir sisteminize girer ve yıllarca uykuda kalır.

Sonunda, virüs yeniden aktive olabilir ve cildinize giden sinir yolları boyunca ilerleyerek zona üretebilir. Ancak su çiçeği olan herkes zona geliştirmez.

Zonanın oluşma nedeni belirsizdir. Ancak yaşlandıkça enfeksiyonlara karşı bağışıklığın azalması nedeniyle zona riskinin arttığı düşünülmektedir. Zona, yaşlı erişkinlerde ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde daha sık görülür.

Varicella-zoster, uçuklara ve genital uçuklara neden olan virüsleri içeren, herpes virüsleri adı verilen bir virüs grubunun parçasıdır. Bu nedenle zona, herpes zoster olarak da bilinir. Ancak su çiçeği ve zona hastalığına neden olan virüs, cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olan uçuk veya genital uçuktan sorumlu virüsle aynı değildir.

Zona hastalığı bulaşıcı mıdır?

Zona hastalığı olan bir kişi suçiçeğine karşı bağışıklığı olmayan herkese zona virüsünü bulaştırabilir. Bulaşma genellikle zona döküntüsünün açık yaraları ile doğrudan temas sonucunda oluşur. Enfekte olan kişi suçiçeği geliştirir.

Suçiçeği bazı insanlar için tehlikeli olabilir. Zona kabarcıklarınız kabuk bağlayıncaya kadar hastalığı bulaştırabilirsiniz ve henüz suçiçeği geçirmemiş veya su çiçeği aşısı olmamış kişilerle, özellikle de bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler, hamile kadınlar ve yeni doğanlarla fiziksel temastan kaçınmalısınız.

Zona Riskini Arttıran Faktörler

Suçiçeği geçirmiş olan herkes zona geliştirebilir. Zona geliştirme riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır:

• 50 yaşından büyük olmak. Zona genellikle 50 yaşından büyük kişilerde görülür. Hastalığı geliştirme riski yaşla birlikte artar.
• Bazı hastalıklara sahip olmak. HIV/AIDS ve kanser gibi bağışıklık sisteminizi zayıflatan hastalıklar zona geliştirme riskinizi artırabilir.
• Kanser tedavisi görüyor olmak. Radyasyon veya kemoterapi, bazı hastalıklara karşı direncinizi azaltabilir ve zona hastalığını tetikleyebilir.
• Bazı ilaçların kullanımı. Nakledilen organların reddedilmesini önlemek için tasarlanmış ilaçlar, prednizon gibi uzun süreli steroidlerin kullanımı zona riskinizi artırabilir.

Zona Belirtileri

Zona belirtileri genellikle vücudunuzun bir tarafının sadece küçük bir bölümünü etkiler. Bu belirtiler şunları içerebilir:

• Ağrı, yanma, uyuşma veya karıncalanma
• Ciltte hassasiyet
• Ağrıdan birkaç gün sonra başlayan kırmızı döküntü
• Patlayan ve kabuklanan sıvı dolu kabarcıklar
• Kaşıntı

Bazı insanlar şunları da yaşar:

• Ateş
• Baş ağrısı
• Işığa duyarlılık
• Aşırı yorgunluk

Ağrı genellikle zona hastalığının ilk belirtisidir. Bazı kişilerde ağrı çok yoğun olabilir. Ağrı,  konumuna bağlı olarak bazen kalbi, akciğerleri veya böbrekleri etkileyen diğer sorunların bir belirtisi ile karıştırılabilir. Bazı insanlar döküntülerin oluşumundan sonra zona ağrısı yaşarlar.

Yaygın olarak, zona döküntüsü, gövdenizin sol veya sağ tarafını saran bir kabarcık şeridi halinde gelişir. Bazen zona döküntüsü bir göz çevresinde veya boynun, yüzün tek bir tarafında meydana gelir.

Ne zaman doktora görünmeli?

Zonadan şüpheleniyorsanız, özellikle aşağıdaki durumların varlığında derhal doktorunuza başvurun:

• Ağrı ve kızarıklık gözünüzün yakınında oluştuysa. (Tedavi edilmezse, bu enfeksiyon kalıcı göz hasarına yol açabilir)
• 60 yaşından büyükseniz
• Bağışıklık sisteminiz zayıfsa
• Yaygın ve ağrılı döküntünüz varsa

Zona Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Zona komplikasyonları şunları içerebilir:

• Postherpetik nevralji. Bazı insanlar için zona ağrısı, kabarcıklar yokolduktan çok sonra da devam eder. Bu durum postherpetik nevralji olarak adlandırılır ve hasarlı sinir liflerinin cildinizden beyninize yoğun ve abartılı ağrı sinyalleri göndermesi sebebiyle oluşur.
• Görme kaybı. Bir gözün içinde veya çevresinde gelişen zona (oftalmik zona), görme kaybına neden olabilecek ağrılı göz enfeksiyonlarını oluşturabilir.
• Nörolojik problemler. Hangi sinirlerin etkilendiğine bağlı olarak, zona beyin iltihabına (ensefalit), yüz felcine veya işitme, denge sorunlarına neden olabilir.
• Cilt enfeksiyonları. Zona kabarcıkları uygun şekilde tedavi edilmezse bakteriyel cilt enfeksiyonları gelişebilir.

Zona Hastalığı Önlenebilir Mi?

Zona aşısı zona oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir. Zona aşısının en yaygın yan etkileri, enjeksiyon bölgesinde kızarıklık, ağrı, hassasiyet, şişlik ve kaşıntı ve baş ağrılarıdır.

Zona aşısı, zona olmayacağınızı garanti etmez. Ancak bu aşı muhtemelen hastalığın seyrini, şiddetini azaltacak ve postherpetik nevralji riskinizi azaltacaktır.

Zona aşısı sadece bir önleme stratejisi olarak kullanılır. Halihazırda hastalığı olan insanları tedavi etmeye yönelik değildir. 

Zona Tanısı Nasıl Konur?

Zona teşhisi genellikle vücudunuzun bir tarafındaki ağrı öyküsü ile birlikte döküntü ve kabarcıkların varlığı sonucunda teşhis edilir. Doktorunuz ayrıca laboratuvarda incelemek için doku veya kabarcık örneği alabilir.

Zona Tedavisi

Zona için bir tedavi yoktur, ancak reçeteli antiviral ilaçlar iyileşmeyi hızlandırabilir ve komplikasyon riskinizi azaltabilir. Bu ilaçlar şunları içerir:

• Asiklovir 
• Famsiklovir
• Valasiklovir 

Zona şiddetli ağrıya neden olabilir, bu nedenle doktorunuz ayrıca ağrıkesici ilaçlar da reçete edebilir.

Zona genellikle iki ila altı hafta sürer. Çoğu insan sadece bir kez zona hastalığına yakalanır, ancak iki veya daha fazla kez zona geçirmek de mümkündür.

Zona Tedavisinde Evde Uygulayabilecekleriniz

Soğuk bir banyo yapmak veya kabarcıklara soğuk, ıslak kompresler uygulamak kaşıntı ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.