Uyuz Nedir?
Uyuz; küçük, kırmızı benekler ve yoğun kaşıntı ile karakterize bir parazit (küçük böcekler) istilasıdır. Bu böcekler gözle görülemeyecek kadar küçüktür, ancak etkileri büyüktür. Bu bulaşıcı enfeksiyon genellikle aynı yatakta birlikte uyurken veya yakın kişisel temas sırasında kişiden kişiye yayılır. Parazit derinizin üst katmanına yerleşir ve orada beslenirler. Parazit mobilya, kıyafet aracılığıyla da bulaşabilir. Dişi keneler yumurtalarını deriye bırakır. Kaşıntı, akarların yumurtalarını bırakacakları derinin içine girmelerinden sonra derinizin parazit ve atıklarına karşı gösterdiği reaksiyondan kaynaklanır. Uyuz, her yaştan ve sosyal sınıftan insanı etkileyebilir. Tüm dünyada yaygındır. Uyuz, çoğunlukla çocuklarda ve genç yetişkinlerde görülür.
Uyuz Belirtileri Nelerdir?
Bir kişinin enfekte bir kişiyle temasa geçtikten sonra uyuz belirtileri geliştirmesi 4 ila 6 hafta sürebilir. Daha önce uyuz geçiren insanlarda belirtiler daha çabuk görülür. Uyuzun en sık karşılaşılan belirtisi geceleri artan şiddetli kaşıntıdır. Bölgeyi sürekli kaşımak yaralara sebep olabilir, bu da iltihaplanmaya yol açar.
2 yaşından küçük çocuklarda, akarların neden olduğu lezyonlar baş, boyun, avuç içi ve ayak tabanlarında görülme eğilimindedir. Daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde lezyonlar genellikle ellerde, parmaklar arasında, bileklerde, kemer çizgisinde, uyluklarda, göbek deliğinde, kasık bölgesinde, göğüs çevresinde ve koltuk altlarında görülür. Aşağıdakiler uyuzun en yaygın belirtileridir. Bununla birlikte, her birey hastalığı farklı şekilde yaşayabilir. Belirtiler şunları içerebilir:
- Genellikle şiddetli kaşıntı
- Küçük sivilceler veya kırmızı döküntüler
- Pullu veya kabuk tutmuş cilt (gelişmiş koşullarda)
Uyuz belirtileri diğer cilt hastalıklarının belirtileri ile benzerlik gösterebilir. Teşhis için daima doktorunuzla görüşmeniz gerekmektedir.
Uyuz Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Uyuz teşhisinde, cildiniz ve ciltteki çatlaklar doktorunuz tarafından incelenir. Derinin kazınmasıyla elde edilen deri örneği, akarların varlığını doğrulamak için mikroskop altında incelenebilir.
Uyuz Hastalığının Tedavisi
Uyuz için özel tedavi, doktorunuz tarafından aşağıdakilere göre planlanacaktır:
- Yaşınız, genel sağlık durumunuz ve tıbbi geçmişiniz
- Hastalığın ciddiyet, yayılma durumu
- Belirli ilaçlara, prosedürlere veya tedavilere karşı toleransınız
- İstilanın seyri için beklentiler
Uyuz tedavi edilebilir bir hastalıktır ve genellikle bir ailenin tüm üyeleri aynı anda tedavi edilir. Uyuz tedavisi genellikle krem ve losyonlarla yapılır, bunlar cilde direkt olarak uygulanır. Ağız yoluyla alınan ilaçlar da mevcuttur. Tedavi şunları içerebilir:
Permetrin krem: Permetrin, parazitleri ve yumurtalarını öldüren kimyasallar içeren yüzeysel bir kremdir. Yetişkinler, hamileler ve 2 aydan büyük bebekler için uygundur.
Ivermektin: Ağızdan alınan bu ilaç bağışıklık sistemi sorunu yaşayan, kabuklu uyuzları olan ya da krem ve losyon tedavisine cevap vermeyen hastalara önerilir. Ivermektin hamile veya emziren kadınlara, 15 kilodan az çocuklara önerilmez.
Krotamiton: Krem veya losyon şeklinde kullanılabilen bu ilaç, iki gün boyunca günde bir kez uygulanır.
Oral antihistaminik ilaçlar (kaşıntıyı gidermeye yardımcı olmak için)
Bazı durumlarda topikal merhemler
Bu ilaçlar keneleri anında öldürür, ancak kaşıntı birkaç hafta daha devam edebilir.
Uyuz Hastalığı Bitkisel Tedavisi
Bazı doğal tedaviler ciltte yanma, kızarıklık, şişme veya uyuşukluk gibi istenmeyen yan etkiler yaratabilir. Bu tedaviler geçici çözümdür, rahatsızlık yaratabilir.
Çay ağacı yağı
Bazı çalışmalara göre çay ağacı uyuzu tedavi ederek kaşıntıyı ortadan kaldırabilir. Ancak cilde yerleşen parazitleri öldürmekte etkisizdir.
Aloe vera
Bu jel derideki hassasiyeti ve yanmayı rahatlatır, bir araştırmaya göre de uyuz tedavisinde ilaçlar kadar etkilidir. Ancak aloe vera içeren ürünü değil, saf aloe vera kullanmak önemlidir.
Kapsaisin krem
Parazitleri öldürmede etkisizdir, ancak kırmızıbiberdeki kapsaisinle elde edilen bu krem, cildinize nüfuz ederek acıyı ve kaşınmayı rahatlatabilir.
Öz yağlar
Karanfil yağı doğal bir böcek ilacıdır, bu sayede bulunduğu yerlerde parazitler yaşayamaz. Lavanta, limon otu, hindistancevizi gibi diğer yağlar da uyuz tedavisinde etkili olabilir.
Sabunlar
Özellikle kükürt sabunları uyuzda etkilidir. Tespih ağacı kabuğu, yaprakları ve tohumlarındaki aktif bileşenler, uyuza sebep olan parazitleri öldürebilir. Bu ağacın özünden yapılan sabunlar, kremler ve yağlar, keneleri ortadan kaldırabilir.
Ek olarak, tüm giysileri ve yatak takımlarını 60 C derece sıcak suda yıkamak gerekmektedir. Yıkanamayan giysiler ve diğer eşyalar (örneğin yastıklar, doldurulmuş hayvanlar) 1 hafta plastik bir poşete konulmalıdır. Bu önlem, bu nesnelerin üzerindeki veya içindeki akarları öldürecektir. Uyuzun ilk tedavisinden sonra kaşıntı birkaç hafta daha devam edebilir.
