Romatoid artrit (RA), eklem iltihabına neden olan kronik bir hastalıktır. Enflamasyon eklemlerin ve vücudun diğer bölümlerinin görünüşünü ve işlevini etkileyebilecek seviyede şiddetli olabilir. RA, elde parmak eklemlerinin şekil bozukluklarına neden olarak ellerinizi hareket ettirmeyi zorlaştırabilir. Romatoid nodüller olarak bilinen topaklar vücudun herhangi bir yerinde oluşabilir.
Juvenil romatoid artrit (JRA), 16 yaş ve altındaki çocuklarda görülen bir artrit şeklidir. 6 haftadan fazla süren iltihaplanma ve eklem sertliğine neden olur. Ömür boyu süren yetişkin RA'nın aksine, JRA tamamen iyileşebilen bir hastalıktır. Ancak hastalık, büyümekte olan bir çocukta kemik gelişimini etkileyebilir.
Romatoid artrit sebepleri nelerdir?
Romatoid artrit oluşumunun kesin nedeni bilinmemektedir. Romatoid artrit vücudun bağışıklık sisteminin kendi sağlıklı hücrelerine ve dokularına saldırdığı otoimmün bir bozukluktur. Hastalık, eklemlerin içinde ve çevresinde iltihaplanmaya neden olarak iskelet sistemine zarar verebilir. Romatoid artrit ayrıca kalp ve akciğerler gibi diğer organlara da zarar verebilir.
RA en sık 30 ila 50 yaşları arasındaki kişilerde görülmesine rağmen her yaşta ortaya çıkabilir. Kadınlarda hastalığa yakalanma riski erkeklerden daha fazladır.
Romatoid artritin belirtileri nelerdir?
Hastalıktan en sık etkilenen eklemler eller, bilekler, ayaklar, bilekler, dizler, omuzlar ve dirseklerdir. Hastalık genellikle vücudun her iki tarafında aynı bölgelerde iltihaplanmaya neden olur. Belirtiler aniden veya zaman içinde yavaş bir şekilde başlayabilir. Semptomlar her kişide farklılık göstermesine rağmen genellikle aşağıdakileri içermektedir:
· Ağrı
· Özellikle sabahları eklemlerde sertlik
· Eklemlerde şişlik
· Azalan hareket kabiliyeti
· Eklem hareketi sırasında kötüleşen ağrı
· Küçük eklemlerin üzerinde nodüller
· Ayakkabı bağlamak, kavanoz açmak veya gömlekleri iliklemek gibi günlük yaşam aktivitelerini yapmakta güçlük
· Bir şeyleri kavrama ve tutma esnasında problemler
· Yorgunluk ve enerji eksikliği (yorgunluk)
· Ara sıra ateş
Bu semptomlar diğer sağlık problemlerinin belirtileri ile benzerlik gösterebilir. Teşhis için her zaman doktorunuza danışmanız gerekmektedir.
Romatoid artrit nasıl teşhis edilir?
Erken aşamalarda romatoid artrit teşhisi semptomların çok hafif olabilmesi, hastalığın belirtilerinin röntgenlerde veya kan testlerinde görülememesi sebebiyle zor olabilir. Doktorunuz tıbbi geçmişinizi alacak ve fizik muayene gerçekleştirecektir. Ek olarak aşağıdaki testlerin yapılması gerekebilir:
· Röntgen. Bu test, iç dokuların, kemiklerin ve organların film üzerinde görüntülerini oluşturmak için az miktarda radyasyon kullanmaktadır.
· Eklem aspirasyonu. Bu test için şişmiş bir eklemden küçük bir sıvı örneği alınmakta , alınan sıvı enfeksiyon veya gut belirtilerini aramak için kullanılmaktadır.
· Nodül biyopsisi. Mikroskop altında incelemek için alınan minik doku örnekleri kanser veya diğer anormal hücrelerin varlığı açısından kontrol edilmektedir.
· Kan testleri. Bu testler, romatoid faktör, siklik sitrüline antikor gibi romatoid artrit belirteçleri olan belirli antikorları bulmak için yapılır.
· Ultrason veya MRI. Bu görüntüleme testleri kemik hasarını ve iltihabı araştırmak için kullanılmaktadır.
Romatoid artrit nasıl tedavi edilir?
Sağlık uzmanınız, aşağıdaki parametrelere göre sizin için en iyi tedaviyi belirleyecektir:
· Yaşınız
· Genel sağlık durumunuz ve tıbbi geçmişiniz
· Hastalığınızın şiddeti
· Bazı ilaçları, tedaviler ve prosedürlere karşı toleransınız
· Durumunuzun tahmini seyri
Romatoid artritin tedavisi yoktur. Tedavinin amacı genellikle ağrıyı ve iltihabı sınırlamak ve eklemlerde işlevin sağlanmasına yardımcı olmaktır. Tedavi şunları içerebilir:
· İlaçlar. Ağrıyı gidermek veya iltihabın tedavisi için bazı ilaçlar kullanılabilir. İlaçların kan hücrelerinizi, karaciğerinizi ve böbreklerinizi nasıl etkilediğini kontrol etmek için düzenli kan testlerine ihtiyacınız olabilir.
· Ateller. Eklemleri korumak ve zayıf eklemleri güçlendirmek için atel kullanılabilir.
· Fizik Tedavi. Etkilenen bölgelerin gücünü ve hareketini artırmaya yardımcı olmak için fizik tedavi alınabilir.
Diğer tedavilerin işe yaramadığı bazı durumlarda ameliyat bir seçenek olabilir. Ameliyat romatoid artriti iyileştirmemekte ancak hastalığın yarattığı hasarı düzeltmektedir. Ameliyattan sonra hastalık hala sorunlara neden olabilir. Daha fazla ameliyata bile ihtiyacınız olabilir. Eklemlerin onarım veya rekonstrüksiyonu, aşağıdakiler dahil birçok yaklaşımla yapılabilir:
· Cerrahi temizlik. Bu ameliyatta işlevin artmasına yardımcı olmak için ellerdeki iltihaplı ve hastalıklı dokular alınır.
· Eklem replasmanı (artroplasti). Bu tip ameliyat, elde şiddetli artriti vakalarında kullanılmaktadır. Eklem replasmanı ağrıyı azaltabilir ve eklem işlevini artırmaya yardımcı olabilir. Ameliyat sırasında hastalık nedeniyle tahrip olmuş bir eklem yapay bir eklem ile değiştirilmektedir. Yapay eklem metal, plastik veya silikon kauçuktan yapılabileceği gibi vücudunuzun başka bir yerinden alınan kendi dokunuzdan da yapılabilir.
· Eklem füzyonu. Bu ameliyatta için bir eklem çıkarılmakta ve kemiğin iki ucu birbirine kaynaştırılmaktadır. Ameliyat sonucunda, eklemsiz büyük bir kemik oluşmaktadır. Bu yöntem genellikle ileri seviye romatoid artrit hastalarda gerçekleştirilmektedir. Ameliyattan sonra kaynaşmış eklem hareket edemez.
Romatoid Artritin Olası Komplikasyonları
RA eklemlere zarar verdiği için zamanla engellilik durumuna sebep olabilir. Hastalık ağrı ve hareket sorunlarına neden olabilir. Normal günlük aktivitelerinizi yerine getirirken zorlanabilir, bunun sonucunda depresyon ve anksiyete gibi sorunlarla karşılaşabilirsiniz.
RA ayrıca akciğerler, kalp, deri, sinirler, kaslar, kan damarları ve böbrekler gibi vücudun eklem içermeyen birçok bölümünü de etkileyebilir. Bu komplikasyonlar ciddi sonuçlar ve hatta ölüme sebep olabilir.
Romatoid Artrit ile Yaşamak
Romatoid artritin tedavisi yoktur. Ağrıyı ve iltihabı azaltarak eklemlerinizin iyi çalışmasını sağlamak önemlidir. Doktorunuz size ilaç ve fizik tedavi içeren bir tedavi planı oluşturacaktır. Yaşam kalitenizi artırabilecek yaşam tarzı değişiklikleri hastalığın etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir, bunlardan bazıları:
· Aktivite ve dinlenme. Eklemlerinizdeki stresi azaltmak için aktivite ve dinlenme arasında geçiş yapın. Bu, eklemlerinizi korumaya ve semptomlarınızı azaltmaya yardımcı olacaktır.
· Yardımcı cihazların kullanımı. Bastonlar, koltuk değnekleri ve yürüteçler stresi belirli eklemlerden uzak tutmaya ve dengenizi sağlamaya yardımcı olabilir.
· İlaç kullanımını yönetmek. Romatoid artrit ilaçlarının bazı yan etkileri vardır. Bu yan etkilerin oluşma riskini azaltacak bir plan oluşturmak için doktorunuza danışın.
Doktorunuzu ne zaman aramalısınız?
Belirtileriniz kötüleşir veya yeni belirtiler oluşursa hastaneye başvurun.
