Paratiroid Adenomu
Paratiroid adenomları, paratiroid bezlerinizdeki anormal büyümelerdir. Bu, bezlerin vücudunuzun kalsiyum seviyelerini düzenleme şeklini bozar. Kanınızdaki artan kalsiyum seviyeleri böbrek taşlarına, osteoporoza ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir. Anormal bez(ler)i çıkarmak için paratiroid adenom ameliyatı, tercih edilen tedavidir ve durumu iyileştirir.
Paratiroid adenomu nedir?
Adenom, bir veya daha fazla paratiroid bezinizde görülen iyi huylu (kanserli olmayan) bir büyümedir.
Bir adenom, paratiroid bezinizin vücudunuzun ihtiyaç duyduğundan daha fazla paratiroid hormonu yapmasına neden olur, buna birincil hiperparatiroidizm adı verilir. Çok fazla paratiroid hormonu vücudunuzun normal kalsiyum dengesini bozar ve bu da kan dolaşımınızdaki kalsiyum miktarını artırır.
Kronik böbrek yetmezliğiniz varsa, ikincil hiperparatiroidizm adı verilen benzer ancak daha az yaygın bir durum ortaya çıkabilir.
Paratiroid bezleri nedir ve ne işe yarar?
Paratiroid bezleriniz boynunuzda, tiroid bezinizin çevresinde bulunur. Çoğu insanda bezelye büyüklüğünde, oval şekilli dört paratiroid bezi bulunur. Paratiroidinizin işi, vücudunuzun kalsiyumu nasıl kullandığını yönetmeye yardımcı olan paratiroid hormonunu üretmektir.
Beyninizdeki, kalbinizdeki, sinirleriniz, kemikleriniz ve sindirim sisteminizdeki hücrelerin hepsinin düzgün çalışması için kalsiyuma ihtiyacı vardır. Paratiroidiniz ve kan dolaşımınız arasındaki "iletişim", kalsiyumun normal seviyesinde kalmasına yardımcı olur. Paratiroid hormonu, kemiğinizden kalsiyumu alır ve normal kan dolaşımı seviyelerini korumak için böbrek ve bağırsaklarınızdan geri emilimini artırır.
Paratiroid adenomu kimlerde görülür?
Kadınların paratiroid adenomları geliştirme olasılığı erkeklerden üç kat daha fazladır. Adenomlar en sık 50 ila 70 yaşlarında görülür.
Paratiroid adenomunun belirtileri nelerdir?
Kanınızda çok fazla kalsiyum bulunması (hiperkalsemi), aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi semptom ve tıbbi duruma neden olabilir:
- Yorgun ve zayıf hissetmek.
- Kafa karışıklığı, hafıza kaybı.
- Depresyon, sinirlilik veya zihinsel karışıklık.
- Böbrek taşı.
- Kemik ve eklem ağrısı, osteoporoz, kemik kırılmaları.
- Karın ağrısı, mide ekşimesi, mide bulantısı ve kusma.
- Kabızlık.
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon).
- Artan idrara çıkma sayısı.
Bazı durumlarda rutin kan çalışmasında keşfedilmeden önce semptomlarınız olmayabilir veya paratiroid adenoma sahip olduğunuzu fark etmeyebilirsiniz.
Paratiroid adenom neden olur?
Bilim adamları çoğu paratiroid adenomunun oluşma nedenini bilmiyorlar. Yaklaşık %10'unun ebeveynlerden (kalıtsal) geçtiği düşünülmektedir. Çocukken veya genç bir yetişkinken baş ve boyun bölgenize radyasyon maruziyeti de adenom geliştirme riskinizi artırabilir. Diyetinizde uzun vadede yeterli kalsiyum bulunmamasının da riskinizi artırdığı düşünülmektedir.
Primer hiperparatiroidizm, adenomlardan kaynaklanan tıbbi durumdur. Hiperparatiroidizme bir veya daha fazla adenom, dört adenom (hiperplazi adı verilen bir durum) veya kanser (çok nadir görülen, tüm paratiroid vakalarının %1'inden azı) neden olabilir.
Tek bir paratiroid adenomu vakaların %85'ine kadar, iki adenom vakaların %4 ila %5'ine ve dört adenom hiperparatiroidizm vakalarının %10 ila %12'sine neden olur.
Tedavi edilmezse paratiroid adenomunun komplikasyonları nelerdir?
Tedavi edilmeyen paratiroid adenomları kanınızdaki kalsiyum seviyelerinde artışa neden olur. Son derece yüksek bir miktarda kalsiyum şunlara neden olabilir:
- Düzensiz kalp atışları (kardiyak aritmi).
- Paratiroid krizi (kişinin sinir sistemi yetmezliğine ve komaya yol açabilecek zihinsel değişiklikler yaşadığı klinik bir olay).
- Ölüm.
Paratiroid adenomları nasıl teşhis edilir?
Paratiroid adenomları genellikle rutin bir kan testinde normalden yüksek bir kalsiyum seviyesi ortaya çıktığında keşfedilir. Doktorunuz ayrıca tiyazid diüretikleri veya lityum alıp almadığınızı sorabilir. Bu iki ilaç kanınızdaki kalsiyum seviyesini yükseltebilir. Doktorunuz daha sonra kanınızda normalden daha yüksek paratiroid hormon düzeylerini gösteren bir testle birincil hiperparatiroidizm tanısını doğrular.
Primer paratiroid hastalığının sadece kalsiyum ve paratiroid hormon seviyelerine bakılarak teşhis edildiğini anlamak önemlidir. Belirtilerinizin olup olmaması tanı koyma açısından önemli değildir.
Tanı konulduktan sonra, doktorunuz daha fazla bilgi toplamak ve komplikasyonları kontrol etmek için daha fazla test isteyebilir. Bu testler şunları içerebilir:
- Bir veya daha fazla adenom olup olmadığını belirlemek için özel bir görüntüleme
- Böbrek ve idrar yolunuzdaki kalsiyum birikintilerini kontrol etmek için bir BT taraması.
- Kemik kaybını ölçmek için kemik yoğunluğu ölçümü.
- İdrarınızda kaybolan kalsiyum miktarını ölçmek için 24 saatlik idrar testi.
Paratiroid Adenom Tedavisi ve Ameliyat
En yaygın tedavi, büyümüş bezi (veya bezleri) çıkarmak için ameliyattır. Paratiroid adenom ameliyatı, sorunu % 95 başarı ile tedavi eder. Ameliyatın nasıl gerçekleştirildiğini, paratiroid adenom ameliyatının öncesi ve sonrasını izlemek için tıklayınız.
Ameliyat olamayacak kadar hastaysanız, ilaç tek seçenek olabilir. Farklı ilaçlar kandaki ekstra paratiroid hormonu miktarını azaltmaz. Bunun yerine, kemikten kalsiyum kaybını önlerler. Hormon replasman tedavisi veya bu durum için diğer tedaviler hayatınızın geri kalanında alınmalıdır.
Belirtilerim yoksa ameliyat olmam gerekir mi?
Semptomlarınız olmasa bile paratiroid adenomunun en yaygın tedavisi ameliyattır.
Bir veya daha fazla paratiroid bezinizin çıkarılması (paratiroidektomi) kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlayarak yaşam kalitenizi yükseltebilir. Daha da önemlisi, paratiroidektomi osteoporoz ve böbrek taşlarını önleyebilir.
Ameliyat olmaya karar verirsem ne beklemeliyim?
Ameliyattan birkaç hafta önce, cerrahınız bir veya daha fazla aşırı aktif paratiroid bezini/bezlerini bulmak için testler isteyecektir. Bu testler şunları içerebilir:
- Boynunuzun ultrasonu.
- Tc-sestamibi adlı bir ilacı kullanan bir tarama.
Görüntüleme, adenomu olan belirli bir paratiroid bezini tanımlarsa, cerrahınız ameliyat sırasında önce o bezi arayacaktır. Bununla birlikte, tarama sırasında dört paratiroid bezinin tamamının tanımlanması gerekir. Bu görüntüleme ameliyatınızın planlanması açısından çok önemlidir. Görüntülemede paratiroid bezi görülmese bile tanı devam eder ve cerrahınız yine de ameliyat önerecektir.
Paratiroid Adenom Ameliyatı Nasıl Yapılır?
- Genel anestezi altında boynunuzun önünde küçük bir kesi yapılır.
- Ameliyat sırasında dört paratiroid bezi de incelenir. Cerrah anormal paratiroidi çıkarır. Bir veya iki anormal paratiroid bezi bulunursa, bunlar çıkarılır ve kalan normal paratiroid bezi normal kalsiyum seviyesini koruyabilir.
- Dört paratiroid bezinin tümü anormal ise, bezlerin 3 1/2'si çıkarılır. Normal kalsiyum seviyelerini korumak için vücudunuzda bazı paratiroid dokularının bırakılması gerekir.
- Ameliyat sırasında paratiroid hormon düzeylerine bakılır. Hastalıklı paratiroid bezinin/bezlerinin tümü çıkarılmışsa, paratiroid hormon düzeyi en az %50 düşmelidir.
- Ameliyat sırasında çıkarılan paratiroid bezleri, paratiroid bezinin gerçekten hiperaktif olduğunu doğrulamak için bir patolog tarafından kontrol edilecektir (dondurulmuş değerlendirme).
Ameliyat sırasında dört paratiroid bezinin tamamının bulunması uzun vadede en yüksek kür oranını sağlar.
Paratiroid Adenom Ameliyatının Riskleri Nelerdir?
Tüm ameliyatların riskleri vardır. Paratiroid ameliyatı ile şunları yaşayabilirsiniz:
- Kanınızdaki kısa süreli veya kalıcı olarak düşük kalsiyum seviyeleri (hipokalsemi). Hipokalsemi belirtileri parmaklarda ve ağız çevresinde uyuşma/karıncalanma ve kas kramplarını içerir.
- Üç veya daha fazla paratiroid beziniz çıkarılmışsa, ameliyattan sonraki ilk hafta kesinlikle düşük kalsiyum semptomları yaşayacaksınız.
Bu riskleri azaltmak için:
Ameliyattan sonraki ilk iki hafta kalsiyum ve D vitamini takviyelerini, doktorunuzun belirttiği miktarda ve sıklıkta alın. 3 1/2 beziniz çıkarılmışsa, daha da yüksek dozda kalsiyum almanız istenebilir.
Paratiroid Adenom Ameliyatı Sonrası
Ameliyattan sonra semptomlarınız yaklaşık bir ay içinde durmalıdır. Adenomlar nedeniyle aşırı aktif hale gelen paratiroid bezlerinin çıkarılması ameliyatı oldukça başarılıdır. Tedavi oranı %95'in üzerindedir.
Hastalıklı paratiroid bezlerinin çıkarılması için yapılan ameliyatın faydaları şunlardır:
- Daha yüksek kemik yoğunluğu.
- Daha düşük kırık kemik riski.
- Azaltılmış böbrek taşı riski.
Paratiroid adenomlarına sahip olmak, başlangıçta belirgin semptomlara sahip olabilen veya olmayabilen bir durumdur. Çoğu zaman, doktorunuz, rutin kan çalışması yüksek kalsiyum seviyeniz olduğunu gösterdikten sonra bir adenomunuz olduğundan şüphelenir. Belirtileriniz olmasa bile, çoğu insan için önerilen tedavi cerrahidir. Ameliyat olmadan, kanınızdaki yüksek kalsiyum seviyeleri, böbrek taşları, osteoporoz ve yaşam kalitenizi uzun vadede etkileyecek diğer semptomlar dahil olmak üzere diğer sağlık sorunlarına yol açabilir. Anormal paratiroid bezlerini çıkarmak için yapılan cerrahi, primer hiperparatiroidizmi tedavi eder.
