Omurilik yaralanmalarında fizik tedavi, omurilik yaralanması sonrası rehabilitasyonda önemli bir rol oynar. Her omurilik yaralanması benzersizdir, bu nedenle fizik tedavi doktorunuzun sizin için oluşturacağı kişiselleştirilmiş tedavi planı, iyileşmeyi optimize etmeye yardımcı olacaktır.
Fizik tedavi, omurilik felçli bireylerin yüksek oranda tekrarlayan, göreve özgü egzersizlerle hareket kabiliyetlerini geliştirmelerine yardımcı olur. Tedavi hareket aralığını genişletmek, kasları güçlendirmek ve genel hareketliliği iyileştirmek amacıyla tasarlanır.
Omurilik Yaralanmalarında Fizik Tedavi Hedefleri
Omurilik yaralanmaları için fizik tedavi, öncelikle tekrarlayan, göreve özgü egzersizler yoluyla alt vücut hareketliliğini iyileştirmeye odaklanır.
Omurilik yaralanmasının iyileşmesi, büyük ölçüde omuriliğin kendini yeniden bağlama yeteneği olan nöroplastisiteye dayanır. Sürekli olarak zayıflatılmış hareketler uygulayarak, omurilik bu işlev için bir talep algılayacak ve sinir yollarını yeniden bağlayarak ve güçlendirerek hareketi gerçekleştirmek için uyum sağlayacaktır.
Nöroplastisiteyi etkileyen üç ana faktör şunlardır:
Yoğunluk, kaç tekrar gerçekleştirdiğinizi, ne kadar antrenman yaptığınızı ve kendinize ne kadar meydan okuduğunuzu gösteren faktördür. Egzersizlerinizin yoğunluğu ne kadar yüksekse, iyileşme etkisi o kadar büyük olur.
Her hareketin geliştirilmesi için özel ve farklı egzersizler seçilmelidir. Her hareket, omurilikte farklı bir sinir yolları kümesini ateşler.
Zamanlama önemlidir, çünkü iyileşme genellikle omurilik hasarı sonrası ilk altı ayda gerçekleşir. Omurilik geçici olarak yüksek bir plastisite durumu yaşar ve bu durum işlevleri yeniden öğrenmeyi kolaylaştırır. Bununla birlikte, omuriliğin her zaman nöroplastisiteye sahip olduğunu ve omurilik hasarından yıllar sonra bile iyileşmenin mümkün olduğunu bilmelisiniz.
Omurilik hasarı sonrası fizik tedavi, omurilik yaralanmasından sonra optimal rehabilitasyonu teşvik etmek için bu üç faktörü kullanır. Tutarlı uygulama, omurilikte nöroadaptif değişiklikleri uyaracak ve fonksiyonel gelişmeleri teşvik edecektir.
Omurilik Yaralanması Fizik Tedavisinden Ne Beklenmeli?
Fizik terapide, bir fizik tedavi uzmanı işlevsel yeteneklerinizi değerlendirecek, kişiselleştirilmiş bir egzersiz planı oluşturacak ve hareketliliğinizi en üst düzeye çıkarmak için egzersizler boyunca size rehberlik edecektir.
Omurilik hasarınızın ciddiyetine bağlı olarak, hasarın iyileşmesi için fizik tedavi, farklı egzersiz türlerini içerecektir. Örneğin, bacaklarında motor kontrolü olmayan birinin hemen yürüme alıştırması yapması gerçekçi bir yaklaşım değildir.
Aşağıdaki bölümlerde, farklı egzersiz türlerinin omurilik hasarı olan bireylerin hareket kabiliyetlerini iyileştirmelerine nasıl yardımcı olabileceğini tartışılmaktadır.
Esneme Hareketleri
Omurilik hasarı olan birçok birey, beyin ve kaslar arasındaki iletişimin kesilmesi nedeniyle spastisite adı verilen istemsiz kas kasılmaları yaşar. Bacakları germek, spastik kasları uzatmaya ve eklemler üzerindeki ek baskının neden olduğu ağrıyı en aza indirmeye yardımcı olabilir.
Germe egzersizlerinin etkileri saatlerce sürebilir ve daha yorucu egzersizler sırasında yaralanmaların önlenmesine yardımcı olabilir. Ek olarak, iyi gerilmiş kaslar daha fazla baskıya dayanabilir ve tam hareket açıklığı sağlayabilir, böylece daha aktif egzersiz formlarını gerçekleştirmeyi kolaylaştırır.
Pasif Hareket Aralığı Egzersizleri
Bacaklarında motor kontrol olmasa bile omurilik hasarı olan bireyler fizik tedaviden yararlanabilir. Şiddetli omurilik hasarı olanlar için fizik tedavi tipik olarak pasif hareket açıklığı egzersizlerini içerir.
Pasif egzersiz sırasında bir başkası sizin için felçli uzuvlarınızı hareket ettirir; bununla birlikte omurilik hasarı olan çoğu birey bacaklarını hareket ettirmek için kollarını kullanabilmelidir.
Pasif hareket açıklığı egzersizleri yapmak eklem sertliğini önlemeye, dolaşımı teşvik etmeye ve omuriliği uyarmaya yardımcı olacaktır.
Güçlendirme Egzersizleri
Bacaklardaki sınırlı motor kontrol nedeniyle, omurilik hasarı olan birçok kişi fiziksel olarak daha az aktif hale gelir. Güçlendirme egzersizleri, kas kütlesinin korunmasına yardımcı olduğu için omurilik hasarında fizik tedavinin önemli bir parçasıdır.
Omurilik hasarı sonrası hareket eksikliği ve ağırlık taşımama sebebiyle kaslar küçülebilir. Kas atrofisi olan kişiler düşmeye, kırıklara, zayıf kan dolaşımına ve metabolik hızın azalmasına karşı daha hassastır.
Fizik tedavide güçlendirme egzersizleri yapmak, kas atrofisini önlemeye yardımcı olacak ve günlük aktiviteleri gerçekleştirmeyi kolaylaştıracaktır.
Yürüyüş Eğitimi
Yürüme eğitimi, paraplejiden sonra tekrar yürümeyi öğrenmeye odaklanan bir fizik tedavi türüdür. Genellikle paralel çubuklar, yürüteçler ve ağırlık taşıyan ekipman gibi destekleyici cihazların kullanılmasını içerir.
Yürüme eğitimi sadece bacaklarda koordinasyon ve güç geliştirmeye değil, aynı zamanda merkezden denge oluşturmaya da odaklanır. Bu egzersizlerle dengeyi kaybetmeden ayakta durmayı ve ağırlığınızı bir taraftan diğerine kaydırmayı öğrenebilirsiniz.
Genel olarak yürüyüş eğitimi, dik hareketlilik sırasında şeklinizi iyileştirmeye odaklanacaktır. Bunu yapmak için, bireyler havuzda egzersiz gerçekleştirebilir. Hastalar formlarını iyileştirdikçe ve bacaklarda daha fazla güç geliştirdikçe, yavaş yavaş kalçaları, dizleri ve ayak bileklerinde daha fazla ağırlık taşıyabilecek hale gelir.
Omurilik Yaralanmalarında Fizik Terapi Ne Kadar Sürer?
Her omurilik yaralanması benzersiz olduğundan, omurilk hasarının iyileşme süresi her birey için farklılık gösterecektir. Daha önce belirtildiği gibi, yoğunluk, özgüllük ve zaman iyileşme sürecinde kritik rol oynar.
En önemli konulardan biri hastanın iyileşmek için çaba göstermeye istekli olmasıdır. Pek çok kişinin farkına varmadığı şey, bir fizik tedavi seansında uygulanan egzersizlerin genellikle tek başına yeterli olmadığıdır. Omurilikte nöroadaptif değişiklikleri teşvik etmek ve iyileşmek için binlerce tekrar gereklidir, bu nedenle evde pratik yapmak çok önemlidir.
Genellikle, rehabilitasyona yoğun bir şekilde devam eden bireyler daha hızlı iyileşir ve sonuçta daha az fizik tedaviye ihtiyaç duyar.
Omuriliğin nöroplastisitesi asla bitmez ve bireyler yaralanmalarından yıllar sonra bile iyileşebilirler. Kayda değer ilerleme olmayan dönemlerden sonra bile, planlanan hareketleri uygulamaya devam ettiğiniz sürece iyileşme mümkündür.
Omurilik Hasarı Tedavisinde Fizik Terapinin Önemi
Fizik tedavi, omurilik hasarı sonrası tam bir iyileşmeyi garanti etmemekte, ancak omurilikteki sinir yollarını uyarmaya yardımcı olarak sertlik, kas atrofisi ve zayıf dolaşım gibi komplikasyon riskini en aza indirmektedir.
Son derece tekrarlayan, göreve özgü egzersizler omurilikte nöroplastisiteyi teşvik etmek için gereklidir ve fizik tedavi doktorunuz hastaya yardımcı olabilecek egzersizler boyunca rehberlik edecektir.
