Narsist nedir?
Narsist, kendini beğenmiş veya kibirli davranan birini tanımlamaktadır. Ancak narsisizm veya narsisistik kişilik bozukluğu aslında ciddi bir durumdur.
Narsistik kişilik bozukluğu teşhisiniz varsa, diğer bireyler sizi yalnızca istek ve ihtiyaçlarınız konusunda endişeli veya sürekli iltifatlara ihtiyaç duyan biri olarak görebilir. Ancak içeride kendinizi güvensiz ve kötü hissedebilirsiniz. Narsistik kişilik bozukluğuna sahip olmak, başkalarıyla ilişki kurmayı veya gerçek bir öz değere sahip olmayı zorlaştırır. Aileniz, arkadaşlarınız ve iş arkadaşlarınızla olan ilişkilerinizi etkileyebilir.
Narsistik kişilik bozukluğu nedir?
Narsistik kişilik bozukluğunun ayırt edici özellikleri, kişinin kendisini diğer insanlardan üstün görmesi, diğer insanlara karşı empati eksikliği ve hayranlık duyulma ihtiyacıdır. Narsist kişiler sıklıkla kibirli, benmerkezci, çıkarcı ve talepkar olarak tanımlanır. Ayrıca görkemli fantezileri olabilir ve özel muameleyi hak ettiklerini düşünebilirler. Narsist özellikler tipik olarak erken yetişkinlik döneminde başlar ve iş, ilişkiler gibi birçok bağlamda hayatı etkiler.
Narsist kişilik bozukluğuna sahip insanlar genellikle bir şekilde eşsiz, benzersiz olduğuna inandıkları veya bir şekilde özel yetenekleri olduğuna inandıkları diğer insanlarla ilişki kurmaya çalışırlar, bu da kendilerinin benlik saygısını artırabilir. Kendilerine karşı aşırı hayranlık duyulması ve ilgi gösterilmesini aramaya meyillidirler ve eleştiriye veya yenilgiye tahammül etmekte güçlük çekerler.
Narsist kişilik bozukluğu tedavisi zor bir hastalık olmasına rağmen, terapi, bu durumdaki kişilerin benlik duygularını ve ilişkilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir.
Narsist kişilik bozukluğu, teşhis edilebilir zihinsel bozukluğa atıfta bulunurken, "narsisizm" terimi ise, kişiden kişiye derece olarak değişebilen bir özelliktir.
Narsist Özellikleri
DSM-5'e göre narsisistik kişilik bozukluğu olan bireyler, erken yetişkinlik döneminde ve sonrasında aşağıdaki özelliklerden beş veya daha fazlasını sergiler:
- Kişinin kendisini her konuda eşsiz görmesi
- Sürekli sınırsız başarı, güç, güzellik veya ideal aşk düşünceleri
- Kişinin özel olduğuna ve yalnızca özel kişi veya kurumlar tarafından anlaşılabileceğine inanması
- Başkaları tarafından sürekli hayran olunma, beğenilme ihtiyacı
- Özel muamele gösterilmesi gerektiği düşüncesi
- Başkalarının sömürmek
- Empati eksikliği
- Başkalarını kıskanmak
- Kibirli davranış veya tutumlar
Narsist kişilik bozukluğuna sahip bireyler basit eleştiri veya yenilgilerden kolayca etkilenebilir ve küçümseme veya öfkeyle tepki verebilirler. Bununla birlikte bu kişiler eleştiri gibi durumlardan sonra sosyal ortamlardan kaçınma veya sahte alçakgönüllülük gibi tepkiler de verebilir.
Yetki duygusu, diğer insanları umursamama ve NPD'nin diğer yönleri ilişkilere zarar verebilir. Narsist kişilik bozukluğu sahibi bir kişi çok başarılı olabilirken, kişilik bozukluğunun performans üzerinde olumsuz bir etkisi olabilir (örneğin, kişinin eleştiriye duyarlılığı nedeniyle).
Araştırmacılar, narsist kişilik bozukluğu ile yüksek oranda uyuşturucu kullanımı, duygudurum ve anksiyete bozuklukları arasında ilişki olduğunu bildirmiştir.
Ergenlikte narsisistik özelliklerin varlığı, bir kişinin yetişkinlik döneminde narsist kişilik bozukluğuna sahip olacağı anlamına gelmez.
Narsisizmin farklı türleri nelerdir?
İki tür narsisizm vardır: büyüklenmeci (açık) ve savunmasız (gizli). Büyüklenmeci narsisizm, dışa dönüklük, kendine güven, dikkat arama ve saldırganlık ile kendini gösterir. Savunmasız narsisizm, içe dönüklük, yüksek hassasiyet, olumsuz duygular ve sürekli tanınma ve güvence ihtiyacı ile karakterizedir. Narsistik kişilik bozukluğunun tüm biçimlerinin birleştirici teması, kişinin düşüncelerinin ve eylemlerinin onları diğerlerinden ayırdığı inancı olan kendini geliştirmedir.
Narsisizm hangi noktada bir problem haline gelir?
"Narsist" terimi kültürel olarak yerleşik hale geldi ve bazen aşırı kullanılıyor. Bu özellik bir spektrumda ortaya çıkar ve insanların küçük bir doz narsisizm yaşaması ilişkiler geliştirmek, hayatı keşfetmek ve risk almak için güven sağlar, sağlıklıdır. Narsisizm, yalnızca bir kişinin günlük yaşamını, ilişkileri, benlik duygusu, mesleğini etkilemeye başladığında bir bozukluk haline gelir.
Narsistik kişilik bozukluğu ile birlikte ortaya çıkabilen diğer ruhsal bozukluklar hangileridir?
Araştırmalar, antisosyal kişilik bozukluğu, paranoid kişilik bozukluğu ve madde kullanım bozukluklarının büyüklenmeci narsisizm ile daha sık örtüşme eğilimindeyken, depresyon, kaygı ve kendine zarar vermenin savunmasız narsisizm ile birlikte ortaya çıkma eğiliminde olduğunu öne sürüyor. Ancak narsistik kişilik bozukluğu olan kişilerin hepsinde başka bir ruhsal bozukluk görülmesi gibi bir zorunluluk yoktur.
Narsist kişilik bozukluğu nedenleri?
Narsistik kişilik bozukluğunun nedenleri henüz tam olarak anlaşılamamıştır, ancak biyolojik ve çevresel faktörlerin her ikisi de narsistik kişilik bozukluğu gelişiminde rol oynamaktadır.
Araştırmalar, genetik özelliklere ek olarak, ebeveynlik tarzları ve sosyal ve kültürel ortamlar gibi erken deneyimlerin de narsistik bozukluğun seyrini etkilediğini öne sürüyor. Örneğin, narsisizm, bireysel kültürlerde kolektif kültürlere göre daha yüksek görülür ve İstanbul gibi mesleki rekabetin yüksek olduğu şehirlerdeki insanlarda daha yaygındır.
Ebeveynlik açısından, yoğun bir şekilde rekabet ve başarıya odaklanmak narsisizmi besleyebilirken, sıcaklık, şefkat ve çocukların sadece ellerinden gelenin en iyisini yapmalarını beklemek sağlıklı gelişimi teşvik edebilir.
Narsistik kişilik bozukluğu ne kadar yaygındır?
Araştırmalar, narsistik kişilik bozukluğunun yaygınlığının yüz kişide 1 ile 5 arasında olduğunu tahmin ediyor. Narsist kişilik bozukluğu erkekler arasında ve daha genç insanlar arasında daha sık görülmektedir.
Narsisizmin görülme sayısı zamanla artmakta mı?
Bazı araştırmalar, özellik yükselirken narsist kişilik bozukluğuna sahip kişi sayısının sabit kaldığını, ancak nesiller arası karşılaştırmaların teknoloji, toplum ve sosyal normların hepsi değiştiği içi güvenilir olmayabileceğini öne sürmektedir.
Bireysel düzeyde, araştırmalar, insanların genellikle gençken -ergenlik ve genç erişkinlik döneminde- daha narsist olduklarını ve yaşlandıkça daha az narsist özellikler gösterdiğini öne sürüyor.
Narsisizm ne zaman oluşur?
Bazı araştırmalar, narsist özelliklerin, çocukların benlik algısının geliştiği 8 yaş civarında ortaya çıkmaya başladığını öne sürüyor. Bununla birlikte, bu bireylerde karakter hala şekilleniyor olabilir ve DSM-5'e göre ergenlik döneminde narsisizm belirtileri göstermek, mutlaka bir kişilik bozukluğunun gelişimini işaret etmez.
Narsistik kişilik bozukluğu tedavisi
Narsistik kişilik bozukluğunun tedavisi zor olabilir çünkü bu durumdaki kişilerde kendini üstün görme ve eleştirilere göre aşırı savunmacılık vardır, bu da onların sorunları ve kırılganlıkları kabul etmelerini zorlaştırır.
Değişim zor olsa da imkansız değildir. Tedavide anahtar nokta, narsistik kişilik bozukluğu olan hastalarla çalışmak üzere eğitilmiş bir terapist bulmaktır.
Terapi, narsistik kişilik bozukluğu olan kişilerin kendileri ve başkalarıyla daha şefkatli bir şekilde ilişki kurmayı öğrenmelerine yardımcı olabilir. Narsistler, deneyimlerini keşfederek, terapötik ilişkiyi geliştirerek ve hastaları sürekli olarak ilişkilere, topluluğa ve bağlantıya odaklayarak daha sağlıklı bir benlik duygusu ve bununla birlikte başkalarıyla daha sağlıklı ilişkiler geliştirebilirler.
Terapi narsistik kişilik bozukluğunu nasıl tedavi eder?
Narsistik kişilik bozukluğu için gerçekleştirilen başarılı terapi, hastaların akut sıkıntıdan kurtulmalarına, sağlıksız başa çıkma mekanizmalarını tanımalarına, yeni başa çıkma becerileri geliştirmelerine, çocukluk deneyimlerini çözmelerine, kendileriyle empati kurmayı öğrenmelerine ve sonunda başkalarıyla empati kurmayı öğrenmelerine yardımcı olmak da dahil olmak üzere bir dizi adımı içerir.
