Mevsimsel Depresyon
Mevsimsel depresyon, mevsimlere bağlı olarak değişen depresyon türüdür. Bu depresyon her yıl aynı dönemde başlayıp aynı dönemde sona erer. Mevsimsel depresyon geçiren pek çok insanda belirtiler sonbaharda başlayıp kış boyunca devam eder ve kişi kendini sürekli halsiz ve keyifsiz hisseder. Daha az karşılaşılmakla birlikte mevsimsel depresyon ilkbahar ve yaz aylarında da ortaya çıkabilir.
Mevsimsel Depresyon Belirtileri
Çoğu durumda mevsimsel depresyon belirtileri sonbahar ya da kış mevsiminde başlar, ilkbahar ve yazın güneşli günlerinde ortadan kaybolur. Aynı belirtiler bazı kişilerde ilkbahar ve yaz mevsimlerinde de kendini gösterebilir. Her iki durumda da belirtiler hafif başlar, mevsim ilerledikçe şiddeti artar.
Mevsimsel depresyonun bazı belirtileri şunlardır:
• Neredeyse her gün, tüm gün boyunca depresif hissetmek
• Eskiden hoşlanılan aktivitelere ilgisizlik
• Düşük enerji
• Uyku sorunları
• İştah ve kiloda değişiklikler
• Halsiz ve rahatsız hissetmek
• Odaklanma problemleri
• Umutsuz, değersiz ya da suçlu hissetme
• Sık sık ölümü ve intiharı düşünme
Sonbahar ve kış depresyonu
Kış depresyonu adı da verilen bu depresyonun belirtileri şunlardır:
• Aşırı uyuma
• İştahta değişiklikler, özellikle karbonhidrat isteği
• Kilo alımı
• Yorgunluk ve düşük enerji
Bahar ve yaz depresyonu
Yaz depresyonu adı verilen bu türde görülen bazı belirtiler şunlardır:
• Uykusuzluk
• İştahsızlık
• Kilo kaybı
• Rahatsız ve endişeli hissetme
Mevsimsel Depresyon Nedenleri
Mevsimsel depresyonun belirtileri kesin olarak bilinmemektedir. Ancak etki edebilen bazı faktörler şunlar olabilir:
• Biyolojik saat (sirkadiyen ritim): Sonbahar ve kış mevsimlerinde azalan güneş ışığı, mevsimler depresyona neden olabilir. Güneş ışığındaki bu düşüş vücudunuzun biyolojik saatini etkileyerek depresif duygulara yol açabilir.
• Serotonin seviyesi: Beyinde ruh halini etkileyen bir kimyasal olan serotonin seviyesinin düşüşü, mevsimsel depresyona neden olabilir. Güneş ışığının azalması da serotonin seviyesini düşürerek depresyonu tetikleyebilir.
• Melatonin seviyesi: Mevsimdeki değişiklikler, uyku düzeni ve ruh halini etkileyen melatonin dengesini bozabilir.
Mevsimsel Depresyon Risk Faktörleri
Mevsimsel depresyona kadınlarda daha sık rastlanır ve gençleri daha çok etkiler.
Mevsimsel depresyon riskini artırabilecek bazı faktörler şunlardır:
• Aile geçmişi: Mevsimsel depresyon geçiren kişilerin ailesindeki kişilerde de mevsimsel depresyon veya depresyonun farklı bir türü görülebilir.
• Majör depresyon veya bipolar bozukluk: Bu hastalıklardan birine sahipseniz depresyonun mevsimsel belirtileri şiddetlenebilir.
• Ekvatordan uzakta yaşamak: Mevsimsel depresyonun, ekvatorun kuzeyinde ve güneyinde yaşayan kişilerde daha sık rastlandığı görülmüştür. Bunun sebebinin kış mevsiminde güneş ışığının azalması ve yaz günlerinin uzun sürmesi olduğu düşünülmektedir.
Mevsimsel Depresyon Teşhisi
Mevsimsel depresyonun belirtileri diğer depresyon türleri ve ruh sağlığı sorunlarına benzemesi nedeniyle teşhisi kolay olmayabilir.
Mevsimsel depresyon tanısını için doktorunuz bazı incelemelerde bulunabilir:
• Fiziksel muayene: Doktorunuz genel sağlık durumunuzu inceler. Bazı durumlarda depresyon, altta yatan fiziksel sağlık sorunlarından kaynaklanabilir.
• Kan tahlilleri: Tam kan sayımı veya tiroit testi ile değerleriniz ölçülür.
• Psikolojik değerlendirme: Depresyon teşhisi için doktorunuz sizden belirtilerinizi, düşüncelerinizi, duygularınızı ve davranışlarınızdaki değişikliklerinizi bildirmenizi isteyebilir.
Mevsimsel Depresyon Tedavisi
Mevsimsel depresyon tedavileri arasında ışık terapisi, ilaçlar ve psikoterapi sayılabilir. Bipolar bozukluğunuz varsa ışık terapisi ve bazı ilaçlar, hastalığınızı tetikleyebilir.
Işık terapisi
Fototerapi de denen ışık terapisinde özel bir ışık kutusuna birkaç adım uzaklıkta oturulup, her gün uyanınca bir saat boyunca parlak ışığa maruz kalınır. Işık terapisi doğal ışığı taklit ederek beyinde ruh halini etkileyen kimyasallarda değişikliklere neden olur.
Mevsimsel terapide genelde ilk başvurulan tedavi yöntemi ışık terapisidir. Birkaç gün içerisinde etkisini göstermeye başlar, bazı yan etkileri de görülebilir.
İlaçlar
Mevsimsel depresyon geçiren kişilerde özellikle belirtiler şiddetliyse antidepresan tedavisi işe yarayabilir.
Doktorunuz, yıllık depresyonun başlamasında önce ilaçları kullanmanızı ve belirtiler geçtikten sonra da devam etmenizi önerebilir. Antidepresanların etkilerini göstermesinin birkaç haftayı bulabileceğini unutmayın.
Psikoterapi
Konuşma terapisi de denen psikoterapi, mevsimsel depresyon tedavisinde başvurulan bir diğer yöntemdir. Bilinen bir psikoterapi türü olan bilişsel davranış terapisinin size bazı faydaları olabilir:
• Kendinizi kötü hissettiren negatif düşünceleri ve davranışları tanımlayıp değiştirebilirsiniz
• Mevsimsel depresyonlar başa çıkmanın sağlıklı yöntemlerini öğrenebilirsiniz
• Stresinizi kontrol etmeyi öğrenebilirsiniz
Zihin-beden ilişkisi
Bazı zihin beden teknikleri mevsimsel depresyonlar başa çıkmanıza yardımcı olabilir:
• Yoga gibi rahatlama teknikleri
• Meditasyon
• Güdümlü görüntüler
• Müzik veya sanat terapisi
Neler yapabilirsiniz?
Mevsimsel depresyon için tedavinize ek olarak hayat tarzınızda bazı değişiklikler yapabilirsiniz:
• Bulunduğunuz yeri güneşlendirin ve aydınlatın: Perdelerinizi açın ve evinize doğal ışığın girmesini sağlayın. Evde ya da ofisteyken pencerelere yakın durun.
• Dışarıya çıkın: Yürüyüş yapın, parkta öğle yemeği için, ya da sadece bir banka oturun ve güneşin tadını çıkarın. Soğuk ve bulutlu günlerde bile sabahları iki saat dışarıda kalmak size iyi gelecektir.
• Egzersiz yapın: Egzersiz ve diğer fiziksel aktiviteler stresi ve anksiyeteyi azaltarak mevsimsel depresyonun belirtilerini ortadan kaldırmaya yardımcı olur.
