Kuduz Hastalığı Nedir?
Kuduz, genellikle kuduz bir hayvanın ısırması sonucundan bir hayvandan başka bir hayvana veya bir insana bulaşan virüs kaynaklı bir hastalıktır.
Kuduz virüsü, insan ve hayvanların beyin ve omuriliği dahil olmak üzere merkezi sinir sistemini etkiler. Virüse maruz kalma ile semptomların ortaya çıkması arasındaki süre olan kuluçka döneminde, virüs sinirler boyunca beyne doğru ilerler. Bu süre en az 10 gün sürer, ancak (nadiren) 1 yıl kadar da sürebilir. Enfeksiyon, beyin ve omurilikte ensefalopatiye ve daha sonra ölüme yol açabilen iltihaplanmaya neden olur. Ensefalopati, beynin işlevini veya yapısını değiştiren herhangi bir hastalık türüdür.
Kuduz Nereden Bulaşabilir?
Kuduz bir hayvanın (kuduz virüsü bulaşmış bir hayvan) ısırığı, kuduzun açık ara en yaygın bulaşma nedenidir. Virüs kuduz hayvanın salyasında taşınır ve ısırık sonucu oluşan yara gibi derideki bir açıklıktan vücuda girebilir. Isırık dışı maruziyetten kuduza yakalanmak mümkün olsa da, bu çok nadirdir. Isırık dışı bulaşma yolları arasında virüsün aerosol parçacıklarının solunması veya kuduz bir hayvanın bir kişinin gözlerini, burnunu, ağzını veya hasarlı cildini yalaması yer alır.
Kudur bulaştırma riski yüksek hayvanlar şunları içerir:
- Yarasalar
- Rakunlar
- Tilkiler
- Kokarcalar
- Dağ sıçanı
- Evcil olmayan (vahşi) köpekler
Kedi, köpek ve sığır gibi evcil hayvanlar ısırılırsa kuduz olabilir, bu nedenle onları kuduza karşı aşılamak önemlidir. Son zamanlarda, bazı ülkelerde, aşı içeren yemler kullanarak vahşi yaşam popülasyonlarını aşılamak için adımlar atılmıştır. Bu, evcil hayvan popülasyonlarında kuduzun yayılmasını önemli ölçüde azaltmaktadır.
Kuduz Belirtileri Nelerdir?
Kuduz virüsünü vücuda girdiği noktadan itibaren, sinirler boyunca beyne doğru hareket eder. Kuduzun ilk belirtileri, virüsün vücuda girmesinden ortalama 1 ila 3 ay sonra gözlenir. İnsanlarda, hastalığın ilk semptomları spesifik değildir ve diğer viral enfeksiyonlara benzer.
Kuduz belirtileri aşağıdakileri içerirler:
- Isırık yerinde ağrı veya karıncalanma
- Genel bir hastalık hissi
- Yüksek ateş
- Baş ağrısı
- Mide bulantısı ve kusma
- Depresyon
Virüs omurilikte veya beyinde çoğalmaya başladığında, ortaya çıkan kuduzun nörolojik belirtileri şunları içerir:
- Anksiyete, endişe
- Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
- Aşırı tükürük üretimi
- Halüsinasyonlar
- Yüksek düzeyde heyecan
- Uykusuzluk
- Alt bacak felci
- Ağrılı boğaz ve ses kutusu spazmları nedeniyle yutma sorunları
- Hidrofobi (yoğun susuzluğa rağmen suyu görünce korku)
- Huzursuzluk
Kuduz Hastalığı Tedavi Edilmezse?
Hastalık ilerledikçe boğazdaki kasları etkileyen spazmlar, ağrı veya yutma güçlüğü sıklıkla görülür. Sonunda, kuduz virüsü bulaşmış bir kişi komaya girebilir ve ölebilir. Ölüm genellikle solunum yetmezliğinden kaynaklanır. Enfekte hayvanla ilk temastan sonra mümkün olan en kısa sürede tedaviye başlamak önemlidir. Tedaviye belirtiler gelişmeden başlanmalıdır, geç başlanılan tedavi virüsten ölümü önlemede etkili değildir.
Kuduz Tanısı Nasıl Konulur?
Hayvanda kuduz varlığını doğrulamak için insanı ısıran hayvan üzerinde testler yapılır. Bu, testlerin gerçekleştirilebilmesi için hayvanın zarar görmemesi gereklidir. Bu adım gereklidir, çünkü bir kişi kuduz bir hayvanla temas ettikten sonra virüse karşı hemen antikor göstermez.
Kuduz virüsünün size geçip geçmediğini tespit etmenin bir yolu olmadığından özel bir teste gerek yoktur.
Hayati bulgularınız (ateş, kalp atış hızı, solunum hızı ve tansiyon) alınacaktır. Size hayvan ve yaşadıklarınız hakkında bir dizi soru sorulacak. Doktor ayrıca kuduz ve tetanoza karşı daha önce yapılmış olabilecek aşılarla ilgili sorular soracaktır.
Romatoid artrit tedavisi ve sıtmanın önlenmesi, tedavisi için kullanılan bazı ilaçlar (örneğin, klorokin ve meflokin), kuduz aşısı ile etkileşime girebilir. Acil servise, almakta olduğunuz tüm ilaçların ilaç listesini veya ilaç şişelerini getirin.
Gerçekten kuduz olduğunuza dair bir endişeniz varsa, doktora herhangi bir iş geçmişi, hobiler, yakın zamanda uluslararası seyahatler ve hayvanlara maruz kalma hakkında bilgi vermek önemlidir.
Kuduz teşhisi karmaşıktır ve acil serviste belirlenemez. Kuduz, menenjit (beyni ve omuriliği çevreleyen sıvının enfeksiyonu) gibi diğer ciddi hastalıklara çok benzeyebilir. Doktor kuduz veya başka bir merkezi sinir sistemi enfeksiyonundan endişe ediyorsa, hastaneye yatırılabilirsiniz. Enfeksiyon kanıtı için omurilik sıvısını incelemek için kan testleri ve röntgen gibi testler gerçekleştirilebilir.
Kuduz Tedavisi
Kuduz aşısı hem kuduzun önlenmesinde hem de tedavisinde kullanılır. Kuduz aşısı, laboratuvarda etkisizleştirilmiş kuduz virüsünden yapılır. Aşı kuduza neden olmaz. Mevcut aşılar nispeten ağrısızdır ve diğer yaygın aşılara benzer şekilde koldan yapılır.
Kuduz tedavisi için:
Bir hayvan tarafından ısırıldıysanız veya kuduza maruz kaldıysanız, doktorunuzu arayın ve hemen yakındaki bir acil servise gidin. Oradayken, doktor yarayı iyice temizleyecek ve tetanoz aşınız yapılmadıysa tetanoz aşısı yapacaktır.
Bir dizi kuduz aşısı ile kuduz tedavisine hemen başlama kararı, bir kaç faktöre bağlı olacaktır. Bunlar şunları içerir:
- Isırmanın koşulları (ısırığın kışkırtılmış veya kışkırtılmamış olması).
- Hayvanın türü (vahşi veya evcil; hayvan cinsi).
- Hayvanın aşı geçmişi (aşılı olup olmadığı).
- Durumla ilgili olarak yerel sağlık yetkililerinin önerileri.
Tedavi edilmezse kuduz ne kadar tehlikelidir?
Kuduz tedavi edilmezse neredeyse her zaman ölümcüldür. Aslında, kuduzlu bir kişi semptomlar yaşamaya başladığında, genellikle hayatta kalamaz. Bu nedenle, özellikle ısırık vahşi bir hayvandan geliyorsa, bir hayvan ısırığından hemen sonra tıbbi yardım almak çok önemlidir.
Kuduz aşısı güvenli midir?
Aşının ciddi zarar verme riski çok azdır. Tipik hafif problemler arasında atış yerinde ağrı, kızarıklık, şişme veya kaşıntı bulunur. Diğer hafif sorunlar arasında baş ağrısı, mide bulantısı, karın ağrısı, kas ağrıları ve baş dönmesi sayılabilir.
Daha orta ila şiddetli aşı yan etkileri arasında kurdeşen, eklem ağrısı ve ateş bulunur. Şiddetli alerjik reaksiyon belirtileri arasında nefes almada zorluk, ses kısıklığı veya hırıltı, kurdeşen, solgunluk, güçsüzlük, hızlı kalp atışı veya baş dönmesi bulunur. Bir aşıdan sonra doktorun muayenehanesinde veya acil serviste 30 dakika beklemek, genellikle ciddi bir alerjik reaksiyonun oluşup oluşmayacağını görmek için zaman sağlayacaktır. Orta ila şiddetli yan etkiler yaşarsanız, hemen doktorunuzu arayın.
Bir hayvan ısırığı durumunda yapılması gerekenler?
- Isırık bölgesini 5 ila 10 dakika boyunca sabun ve suyla yıkayın.
- Isırık bölgesini temiz bir bandajla örtün.
- Doktorunuzu arayın ve yakındaki bir acil servise gidin.
- Hayvanın sahibini tanıyorsanız, aşı durumu ve sahibinin adı, adresi dahil olmak üzere ilgili tüm bilgileri alın. Özellikle hayvan aşılanmamışsa, yerel sağlık departmanınızı arayın.
- Hayvanın sahibini tanımıyorsanız veya vahşi bir hayvan sizi ısırırsa, ısırığa neden olan hayvanı bulmak için hemen yerel hayvan kontrol yetkililerini arayın. Hayvanın hapsedilmesi ve kuduz belirtileri açısından gözlemlenmesi gerekecektir.
