İRRİTABL(HUZURSUZ) BAĞIRSAK SENDROMU ÖNLENEBİLİR Mİ? BELİRTİLER, TANI VE TEDAVİSİ

İrritabl Bağırsak Sendromu(IBS) Nedir?

IBS, sindirim sistemini etkileyen yaygın bir rahatsızlıktır. Genellikle mide krampları, şişkinlik, ishal ve kabızlık gibi belirtilerle kendini gösterir. Belirtiler bazen kısa süreli olsa da, bazen günler, haftalar veya aylarca sürebilir. Ömür boyu süren bir rahatsızlıktır ve günlük yaşam kalitenizi düşürücü etkileri olabilir. Tedavisi olmamakla beraber, diyet değişiklikleri ve ilaçlar ile belirtiler kontrol altına alınabilir. IBS uzun dönemde kronik bir hal alabilir ve çok az kişide belirtilerini net şekilde gösterir. Diyet ve yaşam tarzının etkili olmadığı ileri seviye hastalarında, ilaç ve danışmanlık hizmetleri ile hastalık kontrol altına alınabilir.

İrritabl bağırsak sendromu ayrıca spastik kolon, irritabl kolon, mukus kolit ve spastik kolit olarak da adlandırılır. İnflamatuar bağırsak hastalığından ayrı bir durumdur ve diğer bağırsak rahatsızlıklarından bağımsızdır. Belirtilerin şiddet ve süresi kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Ancak ayda en az üç gün olmak üzere en az üç ay kadar etkileri devam eder. IBS, mide-bağırsak kanseri riskini arttırmaz, ancak yine de yaşamınızı etkileyecek boyuta ulaşabilir. 

IBS Neden Oluşur?

İrritabl bağırsak sendromu gibi fonksiyonel mide-bağırsak bozuklukları, beyin- bağırsak etkileşimi ile alakalı problemlerdendir. Uzmanlar, beyin ve bağırsak etkileşimi ile ilgili sorunların vücudunuzun çalışma sistemini etkileyebileceğini ve IBS belirtilerine neden olabileceğini düşünmektedir. IBS’li kişilerde bazı problemler, yiyeceklerin sindirim sisteminde çok yavaş ya da çok hızlı hareket ederek bağırsak hareketlerinde değişikliklere sebebiyet verebilir. Bunun dışında normal miktarın üstünde gaz veya dışkı olduğunda ağrı hissedilebilir. Bunların dışında çeşitli problemlerin IBS’ye neden olduğu düşünülmektedir, bunlardan bazıları:

• Fiziksel veya cinsel istismar gibi stresli veya zor tramvalar
• Depresyon,anksiyete ve somatik semptom bozukluğu gibi belirli zihinsel bozukluklar
• Sindirim sisteminizdeki bakteriyel enfeksiyonlar
• İnce bağırsakta aşırı bakteri üremesi veya bakteri florasında değişiklik olması
• Bazı gıdaların neden olduğu gıda reaksiyonu veya hassasiyetleri
• Genetik Faktörler
• Cinsiyet Faktörü (kadın olmak)
• Yaşa bağlı etkenler

IBS Türleri

IBS türüne göre bağırsak problemleri tanısı ve tedavisi sınıflandırılır. Hangi türe ait belirtileri karşılıyorsanız ona göre ilaç tedavisi almanız beklenir. Bağırsak hareketleri stabil olarak her gün aynı şiddette kendini göstermez. Dolayısıyla sahip olduğunuz IBS türüne, yaşadığınız normal bağırsak hareketlerine göre karar verilir:

1. Kabızlı IBS(IBS-C): Dışkı çoğu zaman sert ve topaklıdır.
2. İshalli IBS (IBS-D): Dışkı çoğu zaman yumuşak ve suludur.
3. Karışık bağırsak alışkanlıkları olan IBS(IBS-M): Aynı gün içerisinde dışkının hem sert hem yumuşak olduğu durumlardır.
4. Hiçbir belirtiyi birebir içermeyen IBS türü olan(IBS-U): Dışkının yapısı ve belirtileri gösterme süresi bakımından yukarıdaki kriterlere uymayan durumlardır.

İrritabl Bağırsak Sendromu Belirtileri

IBS belirtileri tipik olarak şunları içerir:

• Kramp
• Karın ağrısı
• Şişkinlik ve gaz
• Kabızlık
• İshal
• Bağırsak hareketinin sıklığındaki değişimler

IBS'li kişilerin, karışık bağırsak alışkanlıkları olan IBS özelliğine sahip olması nadir değildir. Şişkinlik ve gaz gibi belirtiler tipik olarak bağırsak hareketi gerçekleştikten sonra kaybolur. Bazı insanlarda bu belirtiler kalıcı olabilir.

Kadınlarda IBS Belirtileri

Kadınlar regl döngüsündeyken belirtilere sahip olma eğiliminde olabilirler veya bu süre içinde daha fazla belirtilere sahip olabilirler. Menopozdaki kadınlar, hala regl olan kadınlara göre daha az belirti göstermektedir. Bazı kadınlar sadece hamilelik esnasında belirli belirtilere sahiptir veya olan belirtileri arttırdığını iletmiştir. 

Erkeklerde IBS Belirtileri

Erkeklerin dönemsel etkilenme mekanizmaları olmasa da, kadınlarda görülen belirtilerle aynı belirtileri taşırlar. Bununla beraber erkekler kadınlara nazaran daha az IBS rahatsızlığına yakalanırlar ve çok daha az erkek belirtilerini bildirir.

İrritabl Bağırsak Sendromu(IBS) Tanı Yöntemleri

Sigmoidoskopi veya kolonoskopi: Bağırsaklarınızda tıkanıklık veya iltihap olup olmadığını anlamak için yapılır.

Endoskopi: Mide ekşimesi veya hazımsızlığınız varsa bu işlem uygulanabilir.

Röntgen

Kan testleri: Anemi, tiroid sorunları ve enfeksiyon belirtilerini saptamak için kullanılır.

Dışkı testleri: Kan veya enfeksiyonlar için kullanılır.

Diğer testler: Laktoz intoleransı, glüten alerjisi veya çölyak hastalığı testleri, bağırsak kaslarınızla ilgili sorunları saptamak için testler.

Testlerin dışında doktorunuz hastalığınızı teşhis etmek için şu şekilde sorular sorabilir:

Son 3 ay içinde haftada en az bir kez belirtileriniz olduysa, bu belirtileriniz ilk olarak ne zaman başladı?

Herhangi bir gıda alerjisini ortadan kaldırmak için belirli bir diyet uyguladınız mı veya belirli gıda gruplarını bir süreliğine kestiniz mi?

Bağırsak hareketleriyle ilgili ağrınız var mı?

Bağırsak hareketinizin sıklığında bir değişiklik fark ettiniz mi?

Dışkınızın görünümünde bir değişiklik oldu mu?

Ne sıklıkla belirtileriniz sürüyor?

Hangi ilaçları alıyorsunuz?

Yakın zamanda hastalandınız mı veya hayatınızda stresli bir olay yaşadınız mı?.

İrritabl Bağırsak Sendromu(IBS) Tedavi Yöntemleri

Diyet değişiklikleri:

Diyetinizde lif miktarı yüksek meyve, sebze, tahıl ve fındık gibi gıdalar tüketmeye çalışın.

Diyetinize ek lif kaynakları ekleyin.

Günde sekiz-on bardak arası su için

Kafeinden kaçının (kahve, çikolata, çay ve gazlı içeceklerden).

Peynir ve sütü sınırlayın. Laktoz intoleransı, IBS'li kişilerde daha yaygındır. 

Brokoli, ıspanak, somon veya takviyeler gibi diğer kaynaklardan yeterli miktarda kalsiyum aldığınızdan emin olun.

Yaşam tarzı değişiklikleri:

Düzenli egzersiz yapmaya çalışın.

Sigara içmeyin.

Gevşeme tekniklerini deneyin.

Daha küçük, daha sık öğünler hazırlayın.

Yediklerinizi kaydedin. Hangi yiyeceklerin IBS ataklarınızı getirdiğini anlayabilmek için faydalı bir yöntemdir. Genelde kırmızı biber, yeşil soğan, kırmızı şarap, buğday ve inek sütü hastalığınızı tetikliyor olabilir.

Tıbbi tedavi:

Antidepresan kullanımı: Doktorunuz, önemli karın ağrısı ile birlikte depresyon ve anksiyeteniz varsa, bu ilaçlar reçete edilebilir.

Diğer ilaçlar: İshal, kabızlık veya karın ağrısına yardımcı olabilir.

Probiyotikler:  İyi bakterileri arttırmaya ve belirtileri iyileştirmeye yardımcı olabilir.

İlaçlar işe yaramazsa ne olur?

Durumun kaynağı risk gruplarına ait olmadığınız bir nedenden kaynaklanıyor olabilir. Zihinsel mi fiziksel mi bir sorun olduğu konusu çeşitli tanılarla doktorunuz tarafından saptanır ve zihinsel bir sorun ise terapilere yönlendirilebilirsiniz. Tıbbi tedavinin yanıt vermediği hastalarda doktorunuz sağlık terapistlerinde tedavi görmenizi isteyebilir. Bu alanlar şunlardır:

Bilişsel davranışçı terapi (CBT)

Hipnoterapi

Biyolojik geri bildirim

IBS Önlenebilir mi? Nasıl Önlenebilir?

IBS’nin bilinen bir nedeni olmadığından kesin bir çözüm yaratılamaz, ancak tetikleyici faktörlerden kaçınılabilir ve etkileri önlenebilir. Tedavi kişinin tanısına göre özel olarak belirlenmektedir. Genellikle, diyet ve egzersiz değişiklikleri zamanla belirtileri iyileştirmiştir. Tetikleyen unsurları belirtmek ve düzeltmek için adımlar atılmalıdır. Bir gelişme yaşandığında doktorunuzla paylaşmalı gerekliyse bir beslenme uzmanı/ diyetisten ile ortak çalışmalısınız.

Ne Zaman Doktora Görünmeliyim?

Şu durumları fark ettiğinizde doktorunuzla iletişim kurun:

• Kilo kaybı
• Geceleri ishal
• Rektal kanama
• Demir eksikliği anemisi
• Açıklanamayan kusma
• Yutma güçlüğü
• Gaz çıkararak veya bağırsak hareketiyle geçmeyen kalıcı ağrı