Mesane kontrolünün kaybı sonucunda oluşan idrar kaçırma problemi yaygın görülen ve sıklıkla utanç verici bir sorundur. Şiddeti, öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda ara sıra idrar kaçırmaktan, tuvalete zamanında gidemeyeceğiniz kadar ani ve kontrol edilemeyen bir idrara çıkma dürtüsünün varlığına kadar değişir.
İdrar kaçırma problemleri insanlar yaşlandıkça daha sık görülmeye başlasa da, idrar kaçırma yaşlanmanın kaçınılmaz bir sonucu değildir. İdrar kaçırma günlük aktivitelerinizi etkiliyorsa, doktorunuza görünmekten çekinmeyin. Çoğu insan için basit yaşam tarzı ve diyet değişiklikleri veya tıbbi bakım, idrar kaçırma problemini tedavi edebilir.
İdrar Kaçırma Neden Olur?
İdrar kaçırma, günlük alışkanlıklardan, altta yatan bazi diğer hastalık veya fiziksel sorunlardan kaynaklanabilir. Doktorunuz tarafından gerçekleştirilecek kapsamlı bir değerlendirme, idrar kaçırma probleminizin arkasındaki nedenin ne olduğunu belirlemenize yardımcı olabilir.
Geçici idrar kaçırma problemi nedenleri
Bazı içecekler, yiyecekler ve ilaçlar mesanenizi uyarıp idrar hacminizi arttırarak idrar söktürücü olarak hareket edebilir. Bunlardan bazıları:
- Alkol
- Kafein
- Gazlı içecekler ve maden suyu
- Yapay tatlandırıcılar
- Çikolata
- Baharat, şeker veya asit içeriği yüksek gıdalar, özellikle turunçgiller
- Kalp ve tansiyon ilaçları, sakinleştiriciler ve kas gevşeticiler
- Yüksek dozda C vitamini
İdrar kaçırma problemi ayrıca aşağıdakiler gibi kolayca tedavi edilebilen tıbbi durumlardan da kaynaklanabilir:
- İdrar yolu enfeksiyonu. İdrar yolu enfeksiyonu mesanenizi tahriş ederek güçlü bir idrara çıkma dürtüsüne ve bazen de idrar kaçırmaya neden olabilir.
- Kabızlık. Rektum mesanenin yakınında bulunur ve mesane ile aynı sinirleri paylaşır. Rektumunuzdaki sert ve dışarı çıkamayan dışkı, bu sinirlerin aşırı aktif olmasına ve idrar sıklığının artmasına neden olabilir.
Sürekli idrar kaçırma probleminin nedenleri
İdrar kaçırma problemi, aşağıdakiler dahil olmak üzere altta yatan fiziksel problemlerin veya değişikliklerin neden olduğu kalıcı bir durum olabilir:
- Hamilelik. Hormonal değişiklikler ve fetüsün artan ağırlığı stres nedenli idrar kaçırmaya neden olabilir.
- Doğum. Vajinal doğum, mesane kontrolü için gerekli olan kasları zayıflatabilir ve mesane sinirlerine, destekleyici dokuya zarar vererek pelvis tabanının düşmesine (prolaps) yol açabilir. Sarkma ile mesane, rahim, rektum veya ince bağırsak normal konumundan aşağı doğru itilebilir ve vajinaya doğru çıkıntı yapabilir. Bu tür çıkıntılar idrar kaçırma ile ilişkili olabilir.
- İlerleyen Yaş. Mesane kasının yaşlanması, mesanenin idrar depolama kapasitesini azaltabilir. Ayrıca, yaşlandıkça istemsiz mesane kasılmaları daha sık hale gelir.
- Menopoz. Menopozdan sonra kadınlar, mesane ve üretranın astarını sağlıklı tutmaya yardımcı olan bir hormon olan östrojeni daha az üretirler. Bu dokuların bozulması idrar kaçırma problemini oluşturabilir veya varolan durumu şiddetlendirebilir.
- Prostat büyümesi. Özellikle yaşlı erkeklerde, idrar kaçırma problemi genellikle iyi huylu prostat hiperplazisi olarak bilinen bir durum olan prostat bezinin genişlemesinden kaynaklanır.
- Prostat kanseri. Erkeklerde stres kaynaklı idrar kaçırma veya sıkışma hissi inkontinansı tedavi edilmemiş prostat kanseri ile ilişkilendirilebilir. Ancak daha sıklıkla idrar kaçırma problemi, hastalara uygulanan prostat kanseri tedavilerinin bir yan etkisidir.
- İdrar yolundaki herhangi engeller. İdrar yolunuzun herhangi bir yerindeki bir tümör, normal idrar akışını engelleyerek taşma inkontinansına yol açabilir. İdrar yolundaki taşlar da bazı durumlarda idrar kaçırma problemine neden olabilir.
- Nörolojik hastalıklar. Multiple skleroz, parkinson hastalığı, inme, beyin tümörü veya omurilik hasarı gibi problemler idrar kesesinin kontrolünü sağlayan sinir sinyallerinin iletimini engelleyerek idrar kaçırmaya neden olabilir.
İdrar Kaçırma Problemini Oluşturabilecek Risk Faktörleri
İdrar kaçırma problemi geliştirme riskinizi artıran faktörler şunlardır:
- Cinsiyet. Kadınların stres kaynaklı idrar kaçırma problemi geliştirme riski daha yüksektir. Hamilelik, doğum, menopoz ve normal kadın anatomisi bu durumun nedenidir. Bununla birlikte, prostat bezi sorunları olan erkekler, artan sıkışma ve taşma inkontinansı riski altındadır.
- Yaş. Yaşlandıkça, mesanenizdeki ve üretranızdaki kaslar güçlerinin bir kısmını kaybeder. Yaşla birlikte meydana gelen değişiklikler, mesanenizin ne kadar idrar tutabileceğini azaltır ve istemsiz idrar çıkışı olasılığını artırır.
- Aşırı kilolu olmak. Ekstra ağırlık, mesane ve çevresindeki kaslar üzerindeki baskıyı artırır, bu da onları zayıflatır ve öksürürken veya hapşırırken idrarın dışarı sızmasına izin verir.
- Sigara içmek. Tütün kullanımı idrar kaçırma riskinizi artırabilir.
- Aile öyküsü. Yakın bir aile üyesinde idrar kaçırma problemi, özellikle de urge inkontinans varsa, bu duruma yakalanma riskiniz daha yüksektir.
- Bazı hastalıklar. Nörolojik hastalıklar veya diyabet, idrar kaçırma riskinizi artırabilir.
İdrar Kaçırma Belirtileri
İdrar kaçırma problemi birçok farklı şekilde ortaya çıkabilir. Üriner inkontinans (idrar tutamama) türleri şunları içerir:
- Stres inkontinansı. Öksürerek, hapşırarak, gülerek, egzersiz yaparak veya ağır bir şey kaldırarak mesanenize baskı uyguladığınızda idrar kaçar.
- Sıkışma hissi inkontinansı. Ani, yoğun bir idrara çıkma dürtüsünün ardından istemsiz idrar çıkışı gerçekleşir. Gece boyunca geçen süre de dahil olmak üzere sık sık idrara çıkmanız gerekebilir. İdrar kaçırma, enfeksiyon gibi küçük bir durumdan veya nörolojik bir bozukluk, diyabet gibi daha ciddi bir durumdan kaynaklanabilir.
- Taşma inkontinansı. Tamamen boşalmayan bir mesane nedeniyle sürekli idrar sızıntısı yaşayabilirsiniz.
- Fonksiyonel inkontinans. Fiziksel veya zihinsel bir bozukluk, tuvalete zamanında gitmenizi engelleyebilir. Örneğin, şiddetli artritiniz varsa, pantolonunuzun düğmelerini yeterince hızlı açamayabilirsiniz.
- Karışık inkontinans. Birden fazla tipte üriner inkontinans yaşayabilirsiniz - çoğu zaman bu durum, stres inkontinansı ve sıkışma inkontinansının bir kombinasyonunu ifade eder.
Ne zaman doktora görünmelisiniz?
Doktorunuzla idrar kaçırma hakkında konuşmaktan rahatsız olabilirsiniz. Ancak idrar kaçırma sık görülüyorsa veya yaşam kalitenizi etkiliyorsa, tıbbi yardım almanız çok önemlidir, çünkü idrar kaçırma:
- Faaliyetlerinizi kısıtlamanıza ve sosyal etkileşimlerinizi sınırlamanıza neden olur
- Yaşam kalitenizi olumsuz etkiler
- Yaşlı yetişkinlerde tuvalete koşarken düşme riskini artırır
- Altta yatan daha ciddi bir sağlık probleminin belirteci olabilir
Olası Komplikasyonlar
Kronik idrar kaçırma probleminin olası komplikasyonları şunları içerir:
- Cilt problemleri. Döküntüler, cilt enfeksiyonları ve yaralar sürekli ıslak olan cilt sebebiyle gelişebilir.
- İdrar yolu enfeksiyonları. İdrar kaçırma problemi, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu geliştirme riskinizi artırır.
- Kişisel yaşamınız üzerindeki etkiler. İdrar kaçırma, sosyal, iş ve kişisel ilişkilerinizi etkileyebilir.
İdrar Kaçırma Tanısı
Hangi tip idrar kaçırma problemine sahip olduğunuzun belirlenmesi önemlidir ve belirtileriniz sıklıkla doktorunuza hangi tip probleminiz olduğunu söyler. Bu bilgiler tedavi kararlarına rehberlik edecektir.
Doktorunuz muhtemelen kapsamlı bir hastalık öyküsü alarak ve fizik muayene gerçekleştirerek tanıya başlayacaktır. Daha sonra öksürme gibi idrar kaçırmayı tetikleyebilecek basit bir manevra yapmanız istenebilir.
Bundan sonra doktorunuz muhtemelen şunları önerecektir:
- İdrar tahlili. İdrarınızdan alınacak bir örnek, enfeksiyon belirtileri, kan izleri veya diğer anormallikler açısından kontrol edilir.
- Mesane günlüğü. Birkaç gün boyunca ne kadar sıvı içtiğinizi, ne zaman idrar yaptığınızı, ürettiğiniz idrar miktarını, idrara çıkma isteğiniz olup olmadığını ve kaç kere idrar kaçırdığınızın sayısını kaydetmeniz istenilebilir.
- İdrar yapma sonrası mesanede kalan miktarın ölçümü. Sizden idrar çıkışını ölçen bir kaba idrar yapmanız istenir. Ardından doktorunuz bir kateter veya ultrason testi kullanarak mesanenizde kalan idrar miktarını kontrol eder. Mesanenizde çok miktarda artık idrar olması, idrar yolunuzda bir tıkanıklık veya mesane sinirleriniz, kaslarınız ile ilgili bir probleminiz olduğu anlamına gelebilir.
Daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulursa, doktorunuz ürodinamik testler ve pelvik ultrason gibi daha ileri testler önerebilir. Bu testler genellikle ameliyat düşünülen durumlarda yapılır.
İdrar Kaçırma Tedavisi
İdrar kaçırma tedavisi, inkontinansın tipine, şiddetine ve altta yatan nedene bağlıdır. Birkaç tedavinin bir kombinasyonunun kullanılması gerekebilir. İdrar kaçırma belirtilerine altta yatan başka bir durum neden oluyorsa, doktorunuz önce bu durumu tedavi edecektir.
İdrar Kaçırma Tedavisinde Davranış Teknikleri
Doktorunuz şunları önerebilir:
- Mesane eğitimi, Bu eğitim idrara çıkma dürtüsünü hissettikten sonra idrara çıkmayı geciktirmeyi içerir. Her idrara çıkma dürtüsü hissettiğinizde 10 dakika beklemeye çalışarak başlayabilirsiniz. Amaç, sadece her 2.5 ila 3.5 saatte bir idrar yapana kadar tuvalete gitme arasındaki süreyi uzatmaktır.
- Taşma inkontinansını önlemek için mesanenizi daha tamamen boşaltmayı öğrenmenize yardımcı olmak için art arda tuvalete çıkmak. Art arda tuvalete çıkmak, idrarınızı yapmanız, ardından birkaç dakika beklemeniz ve tekrar tuvalete giderek idrar yapmayı denemeniz anlamına gelir.
- İdrara çıkma zamanının planlanılması, gitme ihtiyacını beklemek yerine her iki ila dört saatte bir idrara çıkmak.
- Mesanenizin kontrolünü yeniden kazanmak için sıvı ve diyet yönetimi. Alkol, kafein veya asitli yiyecekleri azaltmanız veya bunlardan kaçınmanız gerekebilir. Sıvı tüketimini azaltmak, kilo vermek veya fiziksel aktiviteyi artırmak da sorunu kolaylaştırabilir.
İdrar Kaçırma Tedavisinde Pelvik Taban Kas Egzersizleri
Doktorunuz idrara çıkmayı kontrol etmenize yardımcı olan kasları güçlendirmek için bu egzersizleri sık sık yapmanızı önerebilir. Kegel egzersizleri olarak da bilinen bu teknikler özellikle stres inkontinansı için etkilidir ancak aynı zamanda urge inkontinansa da yardımcı olabilir.
Pelvik taban kas egzersizleri yapmak için idrar akışınızı durdurmaya çalıştığınızı hayal edin. Sonra:
- İdrar yapmayı durdurmak için kullanacağınız kasları sıkın (kasılma) ve beş saniye bu şekilde tutun ve ardından beş saniye gevşeyin. (Bu çok zorsa, iki saniye kasılı tutarak ve üç saniye gevşeyerek başlayın.)
- Kasılmaları 10 saniye boyunca tutmaya çalışın.
- Her gün en az üç set 10 tekrar yapmayı hedefleyin.
Doğru kasları belirlemenize ve kasılmalara yardımcı olmak için doktorunuz bir pelvik taban fizyoterapisti ile çalışmanızı veya biofeedback tekniklerini denemenizi önerebilir.
İdrar Kaçırma Tedavisinde İlaç Kullanımı
İdrar kaçırma tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçlar şunlardır:
- Antikolinerjikler. Bu ilaçlar aşırı aktif mesaneyi sakinleştirebilir ve idrar kaçırma probleminin çözümüne yardımcı olabilir.
- Mirabegron. Dürtü inkontinansını tedavi etmek için kullanılan bu ilaç, mesane kasını gevşetir ve mesanenizin tutabileceği idrar miktarını artırabilir.
- Alfa blokerler. Dürtü veya taşma tipi idrar kaçırması olan erkeklerde bu ilaçlar prostattaki mesane boyun kaslarını ve kas liflerini gevşeterek mesanenin boşaltılmasını kolaylaştırır.
- Topikal östrojen. Düşük doz, topikal östrojen uygulamak, üretra ve vajinal bölgelerdeki dokuları canlandırmaya yardımcı olabilir.
İdrar Kaçırma Tedavisinde Elektrik Uyarımı
Rektum ve vajinaya geçici olarak yerleştirilen elektrodlar pelvik taban kaslarını güçlendirecek kasılmaları oluşturan elektrik sinyalleri oluşturur. Hafif elektrik stimülasyonu stres inkontinans ve urge inkontinans için etkili olabilir, ancak birkaç ay boyunca birden fazla seansa ihtiyacınız olabilir.
İdrar Kaçırma Tedavisinde Ameliyat
Diğer tedavilerin işe yaramadığı durumlarda, birkaç cerrahi prosedür idrar kaçırmaya neden olan sorunları tedavi etmek için kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları:
- Askı prosedürleri. Vücudunuzun dokusunun sentetik materyali (ağ) veya şeritleri, üretranızın altında bir pelvik askı ve mesanenin üretraya (mesane boynu) bağlandığı kalınlaşmış kas alanı oluşturmak için kullanılır. Askı, özellikle öksürürken veya hapşırırken üretranın kapalı kalmasına yardımcı olur. Bu prosedür stres inkontinansı tedavi etmek için kullanılır.
- Mesane boynu süspansiyonu. Bu prosedür, üretranıza ve mesanenin üretraya bağlandığı kalınlaşmış bir kas alanı olan mesane boynuna destek sağlamak için tasarlanmıştır. Karın kesisi içerir, bu nedenle genel veya spinal anestezi sırasında yapılır.
- Prolapsus ameliyatı. Pelvik organ prolapsusu ve mikst inkontinansı olan kadınlarda cerrahi, askı prosedürü ve prolapsus cerrahisinin bir kombinasyonunu içerebilir. Pelvik organ prolapsusunun onarımı tek başına idrar kaçırma semptomlarını iyileştirmez.
- Yapay idrar sfinkteri. İdrar yapma ihtiyacı olana kadar idrar sfinkterini kapalı tutmak için mesane boynunun etrafına küçük, sıvı dolu bir halka yerleştirilir. İdrar yapmak için, cildinizin altına yerleştirilmiş bir valfe basarsınız, bu da halkanın sönmesine ve idrarın mesanenizden akmasına izin verir.
Tedavide Yaşam Tarzı Değişiklikleri
İdrar kaçırma ile ilgili sorunlar, cilt tahrişini önlemek için ekstra özen göstermenizi gerektirebilir:
- Kendinizi temizlemek için bir bez kullanın.
- Cildinizin kurumasına izin verin.
- Sık duş almaktan kaçının çünkü fazla duş almak vücudunuzun mesane enfeksiyonlarına karşı doğal savunmasını alt edebilir.
- Cildinizi idrardan korumak için kakao yağı gibi bir bariyer krem kullanmayı düşünün.
İdrar tutamama veya gece idrar kaçırma şikayetiniz varsa, tuvaleti daha kullanabileceğiniz bir hale getirin:
- Tuvalete giderken takılıp düşebileceğiniz veya çarpabileceğiniz tüm halıları veya mobilyaları kaldırın.
- Yolunuzu aydınlatmak ve düşme riskinizi azaltmak için bir gece lambası kullanın.
İdrar Kaçırma Problemini Önleme Yolları
İdrar kaçırma problemi her zaman önlenebilir değildir. Ancak, bu problemin oluşması riskini azaltmaya yardımcı olmak için:
- Sağlıklı kilonuza ulaşın
- Pelvik taban egzersizleri yapın
- Kafein, alkol ve asitli yiyecekler gibi mesaneyi tahriş edebilecek maddelerden kaçının
- İdrar kaçırma nedeni olabilen kabızlığı önleyebilmek için daha fazla lif tüketin
- Sigara içmeyin veya sigara içiyorsanız bırakmaya çalışın
