İdrarınızda kan görmek endişe verici olabilir. Çoğu durumda zararsız olsa da idrardaki kan (hematüri) ciddi bir bozukluğa işaret edebilir.
Hematüri Nedir?
İdrarda görebileceğiniz miktarda kan varlığına büyük hematüri denir. Sadece mikroskop altında görülebilen idrar kanı ise (mikroskobik hematüri), doktorunuz idrarınızı test ettiğinde bulunur. Her iki durumda da kanamanın nedenini belirlemek önemlidir.
Tedavi kanamanın altında yatan nedene bağlıdır.
Hematüri Belirtileri Nelerdir?
Büyük hematüri, kırmızı kan hücrelerinin varlığından dolayı pembe, kırmızı veya kola renginde idrar üretir. İdrar çok az miktarda kanama ile bile kırmızı renk alabilir ve kanama genellikle ağrılı değildir. Bununla birlikte, idrar ile kan pıhtılarının atılması ağrılı olabilir.
Kanlı idrar genellikle başka belirti veya semptomlar olmadan ortaya çıkar.
Hematüri Neden Olur?
Hematüri'de böbrekleriniz - veya idrar yolunuzun diğer kısımları - kan hücrelerinin idrara sızmasına izin verir. Aşağıdakiler dahil çeşitli sorunlar bu sızıntıya neden olabilir:
- İdrar yolu enfeksiyonları. Bu enfeksiyonlar, bakteriler vücudunuza üretradan girip mesanenizde çoğaldığında meydana gelir. Semptomlar sürekli idrara çıkma dürtüsü, idrara çıkma sırasında ağrı, yanma ve aşırı güçlü kokulu idrarı içerebilir.
Bazı insanlar, özellikle yaşlı yetişkinler için tek hastalık belirtisi idrardaki mikroskobik kan olabilir.
- Böbrek enfeksiyonları (piyelonefrit). Böbrek enfeksiyonları bakteriler kan dolaşımınızdan böbreklerinize girdiğinde veya üreterlerinizden böbreklerinize geçtiğinde ortaya çıkabilir. Belirtiler ve semptomlar genellikle mesane enfeksiyonlarına benzer, ancak böbrek enfeksiyonlarının ateşe ve vücudun yan bölgesinde ağrıya neden olma olasılığı daha yüksektir.
- Mesane veya böbrek taşı. Konsantre idrardaki mineraller bazen böbreklerinizin veya mesanenizin duvarlarında kristaller oluşturur. Zamanla kristaller küçük, sert taşlar haline gelebilir.
Taşlar genellikle ağrısızdır, bu nedenle bir tıkanmaya neden olmadıkça veya atılmadıkça muhtemelen böbrek taşına sahip olduğunuzu fark etmezsiniz. Mesane veya böbrek taşları da hem büyük hem de mikroskobik kanamaya neden olabilir.
- Prostat büyümesi. Mesanenin hemen altında bulunan ve üretranın üst kısmını çevreleyen prostat bezi, genellikle erkekler orta yaşa yaklaştıkça genişler. Daha sonra üretrayı sıkıştırarak idrar akışını kısmen engeller. Büyümüş prostatın (iyi huylu prostat hiperplazisi veya BPH) belirti ve semptomları arasında idrara çıkma zorluğu, acil veya kalıcı idrara çıkma ihtiyacı ve idrarda gözle görülür veya mikroskobik kan bulunur. Prostat enfeksiyonu (prostatit) aynı belirti ve semptomlara neden olabilir.
- Böbrek hastalığı. Mikroskobik idrar kanaması, böbreklerin filtreleme sisteminin iltihabı olan glomerülonefritin yaygın bir semptomudur. Glomerülonefrit, diyabet gibi sistemik bir hastalığın parçası olabilir veya kendi kendine ortaya çıkabilir. Viral veya strep enfeksiyonları, kan damarı hastalıkları (vaskülit) ve böbreklerdeki (glomeruli) kanı filtreleyen küçük kılcal damarları etkileyen IgA nefropatisi gibi bağışıklık sorunları glomerülonefriti tetikleyebilir.
- Kanser. Görünür idrar kanaması ilerlemiş böbrek, mesane veya prostat kanserinin bir işareti olabilir. Ne yazık ki, bu kanserlerin daha tedavi edilebilir olduğu erken evrelerde belirti veya semptomlarınız olmayabilir.
- Kalıtsal bozukluklar. Kırmızı kan hücrelerinde kalıtsal bir hemoglobin kusuru olan orak hücreli anemi, idrarda hem görünür hem de mikroskobik hematüriye neden olur.
- Böbrek hasarı. Bir kaza veya temas sporu nedeniyle böbreklerinize alacağınız bir darbe veya başka bir yaralanma, idrarınızda görünür kana neden olabilir.
- İlaçlar. Anti-kanser ilacı olan siklofosfamid ve penisilin idrar kanamasına neden olabilir. Aspirin ve kan inceltici heparin gibi bir antikoagülan alırsanız ve mesanenizin kanamasına neden olan bir rahatsızlığınız varsa bazen idrarda kan görülebilir.
- Aşırı egzersiz. Aşırı egzersizin büyük hematüriye yol açması nadirdir ve nedeni bilinmemektedir. Sürekli aerobik egzersizle ortaya çıkan mesane travması, dehidrasyon veya kırmızı kan hücrelerinin parçalanması ile bağlantılı olabilir.
Koşucular bu durumdan en çok etkilenen gruptur ancak yoğun bir antrenmandan sonra herkes gözle görülür idrar kanaması geliştirebilir. Yine de egzersizden sonra idrarda kan görürseniz bunun egzersizden olduğunu düşünseniz bile doktorunuza başvurun.
Hematüri Risk faktörleri
Neredeyse herkesin - çocuklar ve gençler dahil - idrarında kırmızı kan hücreleri olabilir. Hematüri riskini arttıran faktörler şunları içerir:
- Yaş. 50 yaşından büyük birçok erkekte prostat bezinin büyümesi nedeniyle ara sıra hematüri görülür.
- Yakın zamanda geçirilmiş enfeksiyon. Viral veya bakteriyel bir enfeksiyon sonrası böbrek iltihabı (post-enfeksiyöz glomerülonefrit), çocuklarda idrarda kan varlığının önde gelen nedenlerinden biridir.
- Aile öyküsü. Ailenizde böbrek hastalığı veya böbrek taşı öyküsü varsa, idrar kanamasına daha yatkın olabilirsiniz.
- Bazı ilaçlar. Aspirin, nonsteroid antiinflamatuar ağrı kesiciler ve penisilin gibi antibiyotiklerin idrar kanaması riskini artırdığı bilinmektedir.
- Yorucu egzersiz. Uzun mesafeli koşucular özellikle egzersize bağlı idrar kanamasına eğilimlidir. Duruma bazen koşucu hematürisi denir. Ancak yorucu bir şekilde egzersiz yapan herkes belirtileri geliştirebilir.
Hematüri Tanısı Nasıl Konur?
Aşağıdaki testler ve muayeneler, idrarınızdaki kanın nedenini bulmak için kullanılmaktadır:
- Tıbbi geçmişinizin bir tartışmasını içeren fiziksel muayene.
- İdrar testleri. Kanamanız idrar testi (idrar tahlili) yoluyla keşfedilmiş olsa bile, idrarınızda hala kırmızı kan hücreleri olup olmadığını görmek için başka bir test yaptırmanız gerekebilir. İdrar tahlili, idrar yolu enfeksiyonu veya böbrek taşlarına neden olan minerallerin varlığını da kontrol edebilir.
- Görüntüleme testleri. Genellikle, hematüri nedenini bulmak için bir görüntüleme testi gerekir. Doktorunuz CT, MRI taraması veya ultrason muayenesi önerebilir.
- Sistoskopi. Doktorunuz, mesanenizi ve üretrayı hastalık belirtileri açısından incelemek için mesanenize küçük bir kamera ile donatılmış dar bir tüp yerleştirir.
Bazen idrar kanamasının nedeni keşfedilemez. Bu durumda doktorunuz özellikle sigara içmek, çevresel toksinlere maruz kalma veya radyasyon tedavisi öyküsü gibi mesane kanseri için risk faktörleriniz varsa bu faktörlerin düzenli takip testlerini önerebilir.
Hematüri Tedavisi
Hematüriye neden olan duruma bağlı olarak tedavi, idrar yolu enfeksiyonunu temizlemek için antibiyotik almayı, genişlemiş prostatı küçültmek için reçeteli bir ilaç kullanmayı veya mesane veya böbrek taşlarını parçalamak için şok dalgası tedavisi almayı içerebilir. Bazı durumlarda ise tedavi gerekmez.
İdrarınızda kan kalmadığından emin olmak için tedaviden sonra doktorunuz ile kontrol muayeneleri gerçekleştirin.
Ne zaman doktora görünmelisiniz?
İdrarınızda kan gördüğünüzde doktorunuzla görüşmek için randevu alın.
Müshil gibi bazı ilaçlar ve pancar, çilek gibi bazı yiyecekler idrarınızın renginin kırmızıya dönmesine neden olabilir. İlaçlar, yiyecekler veya egzersizin neden olduğu idrar rengindeki değişiklik birkaç gün içinde kendiliğinden kaybolur.
