Fibromiyalji Hastalığı Nedir?
Fibromiyalji rahatsızlığı genellikle yorgunluk, bitkinlik, uyku, hafıza ve duygu durum bozukluklarının eşlik ettiği yaygın kas eklem ağrısı ile karakterize bir hastalıktır. Araştırmalara göre, fibromiyalji, beyninizin ve omuriliğinizin ağrılı ve ağrısız olan sinyallerinin işlenme şeklini etkilemektedir. Ağrı duyuları bu sayede gittikçe güçleniyor olabilir. Psikolojik bir stres üreten olaydan, fiziksel travma, ameliyat ya da enfeksiyon gibi durumlardan sonra hastalık ortaya çıkmış olabilir. Diğer durumlarda belirtileri tetikleyici olay olmaksızın etkilerini yavaş yavaş arttırır.
Cinsiyet faktörüne baktığımızda kadınların fibromiyalji hastalığından etkilenme olasılığı erkeklere göre daha fazladır. Fibromiyaljisi olan birçok insanda ayrıca baş ağrısı, temporomandibular eklem (TME) bozuklukları, irritabl bağırsak sendromu, anksiyete ve depresyona da rastlanılabilir. Kesin bir tedavisi bulunmayan fibromiyalji, çeşitli ilaçlar ile belirtileri kontrol altında tutmaya çalışılınır. Egzersiz, gevşeme, stres azaltıcı önlemler de durumun kötülememesine yardımcı olabilir ve hastalığı stabilize kılabilir.
Fibromiyalji Neden Olur?
Tekrarlanan sinir uyarımlarının, fibromiyaljili kişilerin beyin ve omuriliğinin değişmesinde rol oynandığı saptanmıştır. Bu değişim, beyinde ağrıya işaret eden belirli kimyasal seviyelerinde bir artışı içerir.
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere, bu değişikliklere yol açan birçok faktör vardır:
Genetik: Fibromiyalji hastalığıyla ilgili kökeninizde böyle bir tıbbi geçmiş var ise, bu bozukluğu geliştirmeye daha yatkın olacağınız söylenebilir.
Enfeksiyonlar: Enfeksiyon içerikli bazı hastalıkların, fibromiyaljiyi tetiklediği ve ileri seviyeye taşıdığı söylenebilir.
Fiziksel veya duygusal olaylar: Fibromiyalji, araba kazası gibi fiziksel travma ve duygu durum bozukluğu yaratabilecek stresli durumlarda tetiklenebilir.
Risk Faktörleri
Fibromiyalji için risk faktörleri şu şekilde değişkenlik göstermektedir:
Cinsiyet: Fibromiyalji kadınlarda erkeklerden daha fazla gelişmektedir.
Ailede tıbbi geçmiş: Ailede ebeveyn ya da kardeş de aynı rahatsızlıktan muzdaripse, fibromiyalji geliştirme olasılığı yüksektir.
Diğer bozukluklar: Osteoartrit, romatoid artrit veya lupus gibi rahatsızlıklara sahipseniz, hastalığın gelişimine neden olabilir ya da tetikleyebilir.
Fibromiyalji Hastalığı Sonuçları
Fibromiyalji hastalığı; ağrı, yorgunluk, bitkinlik, düzensiz uyku kalitesi, çalışma performansında düşüş gibi etkiler doğurabilir. Sıkça yaşanan hayal kırıklığı veya stresli olaylar da depresyona ve sağlıkla ilgili anksiyetik(kaygı bozukluğu) sonuçlara neden olabilir.
Fibromiyalji Belirtileri
Yaygın ağrı: En az üç ay süren sabit ağrılardır, ağrının yaygın kabul edilebilmesi için vücudunuzun her iki yanında, belinizin üstünde ve altında tepki gösteriyor olması gereklidir.
Bitkinlik: Uzun süren uykulara sahip fibromiyalji hastaları, genellikle yorgun uyanırlar. Uyku genellikle ağrı ile bozulur ve genelinde huzursuz bacak sendromu ve uyku apnesi gibi farklı bağlantılı uyku bozuklukları vardır.
Bilişsel zorluklar: "Fibro sis" olarak adlandırılan bir belirtidir. Odaklanma, dikkat etme ve zihinsel görevlere konsantre olma yeteneğini bozmaktadır.
Fibromiyalji genellikle aşağıdaki koşullarla bağlantılı olarak ortaya çıkabilmektedir:
- Huzursuz bağırsak sendromu
- Kronik yorgunluk sendromu
- Migren ve diğer baş ağrısı türleri
- İnterstisyel sistit veya ağrılı mesane sendromu
- Temporomandibular eklem bozuklukları
- Kaygı bozuklukları
- Depresyon
- Postural taşikardi sendromu
Fibromiyalji Bir Eklem Rahatsızlığı mıdır?
Fibromiyalji bir artrit durumu (eklem hastalığı) değil, bir kas bozukluğudur. İkisi arasındaki en önemli ayrım, fibromiyaljinin tipik olarak zamanla kötüleşmemesi aksine sabit kalmasıdır. Genellikle sistemik lupus veya romatoid artrit gibi çeşitli eklem hastalıklarıyla ilişkilidir. Bunun dışında fibromiyalji de artrit de, önemli ağrı ve yorgunluğa neden olabilmekte ve kişinin rutin aktivitelerini sürdürme becerisine müdahale edebilmektedir.
Hastalığa Tanı Konulması
Kriterleri karşılamak için üç aya yakındır devam eden belirtileriniz olmalı ve aşağıdaki en az dört ağrı noktasını karşılamalısınız:
- Omuz, kol veya çene dahil sol üst bölge
- Omuz, kol veya çene dahil olmak üzere sağ üst bölge
- Kalça, kalça veya bacak dahil sol alt bölge
- Kalça, kalça veya bacak dahil olmak üzere sağ alt bölge
- Boyun, sırt, göğüs veya karın içeren eksenel bölge
Ağrı Bölgeleri: Fibromiyalji hastalığı, genellikle hassas noktaları içeren ağrı tipine sahiptir. Bu bölgeler; dirsekler, omuzlar, kalçalar, başın arka kısmı ve göğüs kemiğinin yanları olarak sayılabilir. Başta bu noktaların ilk olarak iltihaplandığı düşünüşse de, hassas nokta yakından incelendiğinde herhangi bir iltihap belirtisi olmayabilir.
Tanı için yapılan testler
Doktorunuz benzer belirtilere sahip olabilecek diğer durumları engellemek isteyebilir. Bunun için yapılacak kan testleri şunları içerebilir:
- Tam kan sayımı
- Eritrosit sedimantasyon hızı
- Döngüsel sitrüline peptit testi
- Romatoid faktör
- Tiroid fonksiyon testleri
- Anti-nükleer antikor
- Çölyak serolojisi
- D vitamini
Tespiti yapılacak ve ayrıştırılacak diğer koşullar:
Kronik yorgunluk sendromu (ME olarak da bilinir): Uzun süreli yorgunluk belirtisi gösteren rahatsızlık
Romatoid artrit: Eklem ağrısı ve şişme ile ilgili problemler
Multipl skleroz (MS) :Sinir sisteminizin merkezi(beyin ve omurilik) hareketleri ve dengeyi etkileyen durumu
Yapılan testler, -idrar ve kan testleri- dışında X-ışınları ve diğer taramalar da gerekli görüldüğünde test edilebilir.
Fibromiyalji Tedavisi Nasıl Yapılır?
Fibromiyalji tedavileri, hem ilaç hem de kendi tedavi biçimini uygulamak gibi durumları içerir. Belirtileri en aza indirmek ve genel sağlığı korumak amacıyla iyileşmeye çabalamak önemlidir. Hiçbir tedavi tüm belirtiler için işe yaramasa da, çeşitli yöntemleri denemek daha etkili olacaktır.
İlaç tedavisi
İlaçlar fibromiyalji ağrısını azaltmaya ve uyku düzenini iyileştirmeye yardımcı olabilir. Ortak seçenekler şunlardır:
Ağrı kesiciler
Antidepresanlar
Nöbet önleyici ilaçlar
Kas gevşetici ilaçlar
Uyku ilaçları
Kas kasılmasını önleyen ilaçlar(antikonsülvanlar)
Antipsikotik ilaçlar
Terapiler
Fizik Tedavi: Gücünüzü, hareket kabiliyetinizi, esnekliğinizi artıracak egzersizler, fizyoterapistiniz tarafından önerilebilir. Su bazlı egzersizler özellikle tercih edilebilir.
İş terapisi: Meslek terapisti, çalışma alanınızda veya vücudunuzda daha az strese neden olacak mental ve fiziksel anlamda destek alabilmenizi sağlayabilir.
Danışmanlık: Danışmanınız, yeteneklerinize olan inancınızı güçlendirmeye yardımcı olabilir ve stresli durumlarla nasıl başa çıkacağınız konusunda kılavuzluk edebilir.
Hidroterapi veya balneoterapi uygulaması(ısıtmalı havuzda veya ılık suda yüzmek, egzersiz yapmak)
Bilişsel davranışçı terapi (CBT) : Düşünme şeklinizi değiştirmeyi amaçlayan bir uygulamadır, konuşma terapisi biçiminde ilerler.
Psikoterapi: Duygu durumlarınızı ve düşüncelerinizi anlayıp yönetmenize, başa çıkmanıza yardımcı olacak konuşma terapisidir.
