El Ayak Ağız Hastalığı Nedir?
El ayak ağız hastalığı küçük çocuklarda yaygın olarak görülen ağızda yaralar ve ellerde, ayaklarda döküntü ile karakterize hafif, bulaşıcı bir viral enfeksiyondur. El ayak ağız hastalığınagenellikle bir coxsackievirus neden olur.
El ayak ağız hastalığı için spesifik bir tedavi yoktur. El ayak ağız hastalığına yakalanmış kişilerle yakın temastan kaçınmak, ve sürekli elleri yıkamak çocuğunuzun enfeksiyonu kapma riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
El Ayak Ağız Hastalığı Neden Olur?
El ayak ağız hastalığının en yaygın nedeni, coxsackievirus A16 enfeksiyonudur. Coxsackievirus, polio olmayan enterovirüsler adı verilen bir virüs grubuna aittir. Diğer enterovirüs türleri de bazen el-ayak-ağız hastalığına neden olur.
Coxsackievirus enfeksiyonunun ve el-ayak-ağız hastalığının ana kaynağı ağızdan bulaşan virüslerdir. Hastalık, enfekte bir kişiyle aşağıdaki yollarla yayılır:
- Burun salgıları veya boğaz akıntısı
- Tükürük
- Derideki kabarcıklardan gelen sıvı
- Dışkı
- Öksürdükten veya hapşırdıktan sonra havaya yayılan damlacıklar
Çocuk bakımı gerçekleştirilen ortamlar
El ayak ağız hastalığı, sık bez değiştirme ve tuvalet eğitimi gerçekleştirilmesi nedeniyle ve küçük çocukların sıklıkla ellerini ağızlarına götürmeleri nedeniyle çocuk bakım merkezleri ve kreşklerdeki çocuklarda yaygın görülür.
Çocuğunuz el ayak ağız hastalığını en çok hastalığı kaptığı ilk haftada bulaştırabilecek olsa da, belirti ve semptomlar geçtikten sonra virüs haftalarca çocuğunuzun vücudunda kalabilir. Bu, çocuğunuzun hastalığı hala başkalarına bulaştırabileceği anlamına gelir.
Bazı insanlar, özellikle yetişkinler, virüsün herhangi bir belirti veya semptomunu göstermeden hastalığı atlatabilirler.
El Ayak Ağız Hastalığı Riskini Arttıran Faktörler
El ayak ağız hastalığı genellikle 10 yaşından küçük çocukları etkiler. Kreşlerdeki çocuklar, enfeksiyon kişiden kişiye temas yoluyla yayıldığından el ayak ağız hastalığı salgınlarına karşı özellikle hassastır.
Çocuklar genellikle, hastalığa neden olan virüse maruz kaldıktan sonra antikorlar oluşturarak el ayak ağız hastalığına karşı bağışıklık geliştirirler. Bununla birlikte, ergenlerin ve yetişkinlerin de hastalığa yakalanması mümkündür.
El Ayak Ağız Hastalığı Belirtileri
El-ayak-ağız hastalığı, aşağıdaki belirti ve semptomların tümüne veya yalnızca bazılarına neden olabilir. Yaygın görülen belirtiler:
- Ateş
- Boğaz ağrısı
- Rahatsızlık hissi
- Dilde, diş etlerinde ve yanakların içinde ağrılı, kırmızı, kabarcık benzeri lezyonlar
- Avuç içlerinde, ayak tabanlarında ve bazen de kalçalarda kaşınmayan ancak bazen su toplayan kırmızı döküntüler
- Bebeklerde ve küçük çocuklarda sinir ve gerginlik durumu
- İştah kaybı
Enfeksiyonu kaptıktan sonra belirti ve semptomların başlangıcına kadar geçen süre (kuluçka dönemi) üç ila altı gündür. Ateş, genellikle el ayak ağız hastalığının ilk belirtisidir, bunu boğaz ağrısı, bazen iştahsızlık ve kendini iyi hissetmeme izler.
Ateş başladıktan bir veya iki gün sonra ağız veya boğazın ön kısmında ağrılı yaralar gelişebilir. Ellerde, ayaklarda ve muhtemelen kalçalarda kızarıklık bir veya iki gün içinde bu belirtileri takip edebilir.
Ağzın arkasında ve boğazda gelişen yaralar, çocuğunuza herpangina adı verilen viral bir hastalık bulaştığını düşündürebilir. Herpangina'nın diğer belirtileri arasında ani oluşan yüksek ateş ve bazı durumlarda nöbet geçirme bulunur. Bu hastalıkta ellerde, ayaklarda veya vücudun diğer kısımlarında gelişen yaralar çok nadirdir.
Ne zaman doktora görünmeli?
El ayak ağız hastalığı genellikle sadece birkaç gün süren ateşe ve nispeten hafif belirti ve semptomlara neden olan basit bir hastalıktır. Ağız yaraları veya boğaz ağrısı çocuğunuzun sıvı içmesini engelliyorsa doktorunuzla iletişime geçin. Bununla birlikte birkaç gün sonra çocuğunuzun belirti ve semptomları kötüleşirse hastaneniz ile iletişime geçin.
El Ayak Ağız Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?
El ayak ağız hastalığının en sık görülen komplikasyonu sıvı kaybıdır. Hastalık ağızda ve boğazda yaralara neden olabilir ve bunun sonucunda yutmayı ağrılı ve zor hale getirir.
Çocuğunuzun hastalık süresince yeterli miktarda sıvı aldığından emin olmak için onu yakından izleyin. Sıvı kaybı şiddetli seviyelerde ulaşırsa damardan sıvı takviyesi gerçekleştirilmesi gerekli olabilir.
El ayak ağız hastalığı genellikle sadece birkaç gün süren ateşe ve nispeten hafif belirti ve semptomlara neden olan basit bir hastalıktır. Coxsackie virüsünün nadir ve bazen ciddi sonuçlar oluşturabilen bir formu beyni tutabilir ve başka komplikasyonlara neden olabilir:
- Viral menenjit. Viral menenjit, beyin ve omuriliği çevreleyen zarların (meninksler) ve beyin omurilik sıvısının nadir görülen bir enfeksiyonudur.
- Ensefalit. Ensefalit virüs nedeniyle oluşan ciddi ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden beyin iltihabıdır. Bununla birlikte ensefalit çok nadir görülür.
El Ayak Ağız Hastalığı Tanısı
Doktorunuz muhtemelen aşağıdakileri değerlendirerek el ayak ağız hastalığını diğer viral enfeksiyon türlerinden ayırt edebilecektir:
- Hasta kişinin yaşı
- Belirti ve semptomlar
- Döküntü veya yaraların görünümü
Doktorunuz hastadan bir boğaz sürüntüsü veya dışkı örneği alabilir ve hangi virüsün hastalığa neden olduğunu belirlemek için örnekleri laboratuvara gönderebilir.
El Ayak Ağız Hastalığında Tedavi
El ayak ağız hastalığı için özel bir tedavi yoktur. El ayak ağız hastalığının belirti ve semptomları genellikle yedi ila 10 gün içinde düzelir.
Topikal bir oral anestezik, ağız yaralarının ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Asetaminofen veya ibuprofen gibi aspirin dışındaki reçetesiz ağrı kesici ilaçlar genel rahatsızlığı gidermeye yardımcı olabilir.
El Ayak Ağız Hastalığı Tedavisinde Evde Yapabilecekleriniz
Bazı yiyecek ve içecekler dilde, ağızda veya boğazdaki kabarcıkları tahriş edebilir. Kabarcık ağrısını daha az rahatsız edici ve yeme, içmeyi daha tolere edilebilir hale getirmeye yardımcı olmak için aşağıdakileri deneyebilirsiniz:
- Dondurma veya şerbet yiyin.
- Süt veya buzlu su gibi soğuk içecekler için.
- Turunçgiller, meyve içecekleri ve soda gibi asitli yiyecek, içeceklerden kaçının.
- Tuzlu veya baharatlı yiyeceklerden kaçının.
- Çok çiğnemenizi gerektirmeyecek yumuşak yiyecekler yiyin.
- Yemeklerden sonra ağzınızı ılık suyla çalkalayın.
Ilık tuzlu suyla gargara yatıştırıcı olabilir. El ayak ağız hastalığının neden olduğu ağız ve boğaz yaralarının ağrı ve iltihaplanmasını azaltmak için çocuğunuza bunu günde birkaç kez veya gerektiği sıklıkta yaptırın.
Rahatsızlığın azaltılmasına yardımcı olmak için doktorlar genellikle şunları önerir:
- Dinlenmek.
- Sıvı tüketimi. Süt bazlı sıvıların tolere edilmesi, meyve suyu veya soda gibi asidik sıvılardan daha kolay olabilir.
- Gerekirse, aspirin dışında asetaminofen veya ibuprofen gibi reçetesiz satılan ağrı kesicileri yaşa ve kiloya uygun form ve dozajda almak.
- Ağrıyı azaltmak için gargara veya oral sprey kullanımı
El Ayak Ağız Hastalığı Önlenebilir Mi?
Bazı önlemler, el ayak ağız hastalığına yakalanma riskini azaltmaya yardımcı olabilir:
- Ellerinizi dikkatlice yıkayın. Özellikle tuvaleti kullandıktan veya bebek bezini değiştirdikten sonra, yemek hazırlamadan ve yemek yemeden önce ellerinizi sık sık ve iyice yıkayın. Sabun ve su bulunmadığında, mikrop öldürücü özelliğe sahip el bezleri veya jeller kullanın.
- Ortak alanları dezenfekte edin. Trafiğin yoğun olduğu alanları ve yüzeyleri önce sabun ve suyla, sonra da seyreltilmiş klorlu ağartıcı ve suyla temizleme alışkanlığı edinin. Virüs bu nesnelerde günlerce yaşayabileceğinden, çocuk bakım merkezleri oyuncaklar gibi paylaşılan eşyalar da dahil olmak üzere tüm ortak alanları temizleme ve dezenfekte etme konusunda katı bir program izlemelidir. Bebeğinizin emziklerini sık sık temizleyin.
- Çocuğunuza hijyen kurallarını öğretin. Çocuklarınıza hijyen kurallarını ve kendilerini nasıl temiz tutacaklarını gösterin. Parmaklarını, ellerini veya başka herhangi bir nesneyi ağızlarına sokmamanın neden en iyisi olduğunu açıklayın.
- Bulaşıcı insanları izole edin. El ayak ağız hastalığı oldukça bulaşıcı olduğundan, hastalığı olan kişiler, aktif belirti ve semptomları varken başkaları ile temas kurmamalıdır. El ayak ağız hastalığı olan çocukları, ateşi düşene ve ağız yaraları iyileşene kadar kreş veya okuldan uzak tutun.
