Egzama Nedir?
Egzama, kronik de olabilen bir cilt hastalığıdır. Hastalık bebeklerde sıklıkla yüz ve kafa derisinde kuru, kaşıntılı, pullu lekelere neden olur. En çok bebeklerde veya çok küçük çocuklarda görülen egzama tipi atopik egzamadır. Çoğu durumda yaşamın ilk yılında hastalık belirtilerini gösterir. Belirtiler birkaç yılda geçer veya ergenlik dönemine hatta yetişkinliğe kadar sürebilir. Hastalık belirtileri nadiren yetişkinlikte başlar. Egzama bulaşıcı değildir.
Atopik dermatit ailelerde genetik olabilmektedir. Hastalık bağışıklık sisteminin aşırı duyarlılığı sonucunda oluşabilen astım ve alerji ile de ilişkilidir.
Bu rahatsızlığın tedavisi egzamayı gidermeyi, cilt iltihabını yatıştırmayı, kaşıntıyı azaltmayı ve enfeksiyonları önlemeyi amaçlamaktadır.
Egzama Tipleri
1. Atopik Dermatit
Atopik dermatit, egzamanın en yaygın şeklidir. Genellikle çocuklukta başlar ve genellikle daha ılımanlaşır veya yetişkinlikte geçer. Atopik dermatit, doktorların atopik üçlü olarak adlandırdığı şeyin bir parçasıdır. Üçlüdeki diğer iki hastalık astım ve saman nezlesidir. Atopik dermatiti olan birçok insanda astım ve saman nezlesi de vardır.
Atopik Dermatit Belirtileri
Atopik dermatitte:
- Kızarıklık genellikle dirseklerinizin veya dizlerinizin kıvrımlarında oluşur
- Döküntülerin göründüğü bölgelerdeki cilt daha açıklaşabilir, koyulaşabilir veya kalınlaşabilir
- Cildinizi kaşırsanız küçük yumrular görünebilir ve sıvı sızdırabilir
- Bebeklerde genellikle kafa derisinde ve yanaklarında kızarıklık olur
- Eğer cildinizi kaşırsanız enfeksiyon gelişebilir.
Atopik Dermatit Nedenleri
Atopik dermatit, cildinizin elementlere karşı doğal bariyeri zayıfladığında ortaya çıkar. Bu, cildinizin sizi tahriş edici maddelere ve alerjenlere karşı daha az koruyabileceği anlamına gelir. Atopik dermatite muhtemelen aşağıdakiler gibi faktörlerin bir kombinasyonu neden olur:
- Genler
- Kuru cilt
- Bir bağışıklık sistemi sorunu
- Ortamdaki tetikleyiciler
2. Kontakt Dermatit
Dokunduğunuz maddelere verilen reaksiyondan kaynaklanan kırmızı, tahriş olmuş cildiniz varsa, kontakt dermatitiniz olabilir. Alerjik kontakt dermatit, lateks veya metal gibi tahriş edici bir maddeye karşı bir bağışıklık sistemi reaksiyonudur. Bir kimyasal veya başka bir madde cildinizi tahriş ettiğinde tahriş edici kontakt dermatit başlar.
Kontakt Dermatit Belirtileri
Kontakt dermatitte:
- Cildiniz kaşınır, kızarır, yanar ve batar
- Sıvı dolu kabarcıklar kabuklanmaya başlayabilir
- Zamanla cilt kalınlaşabilir ve pullu hissedilebilir
Kontakt Dermatit Nedenleri
Kontakt dermatit, cildinizi tahriş eden veya alerjik reaksiyona neden olan bir maddeye dokunduğunuzda ortaya çıkar. En yaygın nedenler şunlardır:
- Deterjanlar
- Çamaşır suyu
- Takılar
- Lateks
- Boya
- Zehirli sarmaşık ve diğer zehirli bitkiler
- Makyaj dahil cilt bakım ürünleri
- Sabunlar ve parfümler
- Çözücüler
- Tütün dumanı
3. Dishidrotik Egzama
Dishidrotik egzama, ellerinizde ve ayaklarınızda küçük kabarcıkların oluşmasına neden olur. Kadınlarda erkeklerden daha yaygındır.
Dishidrotik Egzama Belirtileri
Dishidrotik egzamada:
- Parmaklarınızda, ayak parmaklarınızda, avuç içlerinizde ve ayak tabanlarınızda sıvı dolu kabarcıklar oluşur
- Kabarcıklar kaşınabilir veya acıtabilir
- Cildiniz çatlayabilir ve pul pul olabilir
Dishidrotik Egzama Nedenleri
Dishidrotik egzama şunlardan kaynaklanabilir:
- Alerjiler
- Nemli eller ve ayaklar
- Nikel, kobalt veya krom tuzu gibi maddelere maruz kalma
- Stres
4. El egzaması
Sadece ellerinizi etkileyen egzamaya el egzaması denir. Cildi tahriş eden kimyasalları düzenli olarak kullandığınız kuaförlük veya temizlik gibi bir işte çalışıyorsanız, bu türle karşılaşabilirsiniz.
El Egzaması Belirtileri
El egzamasında:
- Eller kızarır, kaşınır ve kurur
- Ciltte çatlaklar veya kabarcıklar oluşabilir
El Egzaması Nedenleri
Kimyasallara maruz kalmanın tetiklediği el egzaması. Kendilerini tahriş edici maddelere maruz bırakan işlerde çalışan kişilerin bu formu alma olasılığı daha yüksektir, örneğin:
- Temizlik
- Kuaförlük
- Sağlık hizmeti
- Çamaşır veya kuru temizleme
5. Nörodermatit
Nörodermatit, atopik dermatite benzer. Cildinizde kalın, pullu lekelerin çıkmasına neden olur. Stres ve kronik kaşıma sonucu nörodermatit oluşur.
Nörodermatit Belirtileri
Nörodermatitte:
- Kollarınızda, bacaklarınızda, boynunuzun arkasında, kafa derinizde, ayaklarınızın altında, ellerinizin arkasında veya cinsel organlarınızda kalın, pullu lekeler oluşur
- Bu lekeler özellikle rahatlamış veya uyurken çok kaşıntılı olabilir
- Lekeleri çizerseniz, kanayabilir ve enfekte olabilirler
6. Nummular Egzama
Bu tip egzama cildinizde yuvarlak, madeni para şeklinde lekelerin oluşmasına neden olur. "Nummular" kelimesi Latince'de madeni para anlamına gelir. Nummular egzama, diğer egzama türlerinden çok farklı görünür ve çok kaşınabilir.
Nummular Egzama Belirtileri
Nummular egzamada:
- Cildinizde yuvarlak, madeni para şeklinde lekeler oluşur
- Lekeler kaşınabilir veya pul pul olabilir
Nummular Egzama Nedenleri
Nummular egzama, bir böcek ısırığına veya metallere veya kimyasallara alerjik bir reaksiyonla tetiklenebilir. Kuru cilt de buna neden olabilir. Atopik dermatit gibi başka bir egzama türünüz varsa bu formu alma olasılığınız daha yüksektir.
7. Staz dermatiti
Staz dermatiti, zayıflamış damarlardan cildinize sıvı sızması sonucunda meydana gelir. Bu sıvı şişlik, kızarıklık, kaşıntı ve ağrıya neden olur.
Staz Dermatiti Belirtileri
Staz dermatitte:
- Bacaklarınızın alt kısmı özellikle gün içinde aktif hareket ettiğiniz dönemlerde şişebilir
- Bacaklarda ağrı veya ağırlık hissedebilir
- Bacaklarda büyük olasılıkla kalın, sarkık hasarlı damarlar olan varisli damarlar gözlenir
- Alt bacaklarda ve ayaklarınızın üst kısımlarında açık yaralar gelişebilir
Staz Dermatit Nedenleri
Staz dermatiti, alt bacaklarında kan akışı sorunu olan kişilerde görülür. Normalde kanı bacaklarınızdan kalbe doğru iten damarlardaki kapaklar arızalanırsa, bacaklarınızda kan birikebilir. Bacaklarınız şişebilir ve varisli damarlar oluşabilir.
Egzama neden olur?
Egzamanın kesin nedeni bilinmemektedir. Ailelerde kalıtım ile aktarılması hastalığın genetik bir bağlantı olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda astım ve alerji ile de bağlantılıdır. Muhtemelen derideki proteinlerde egzamaya yol açan bir değişikliğin sonucunda hastalığın oluştuğu düşünülmektedir.
Stres, sıcak veya soğuk ortam, kuru hava, belirli kumaşlar veya deterjanlar gibi bazı tetikleyiciler egzamayı daha da kötüleştirebilir.
Egzama belirtileri nelerdir?
Egzamadan etkilenen vücut bölgesi yaşla birlikte değişim gösterebilir. Hastalık bebeklerde ve küçük çocuklarda egzama genellikle yüzü, dirsek dışını ve dizleri etkiler. Daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde ise ellerde, ayaklarda, kollarda, dizlerin arkasında ve dirsek kıvrımlarında yerleşim gösterme eğilimindedir.
Egzama belirtileri her insan için farklılık gösterebilir. Yaygın egzama belirtileri şunları içerir:
- Deride kuru, pullu lekeler
- Kaşındığı zaman açılan ve sızlayan küçük yumrular
- Deride kızarıklık ve şişlik
- Deride kalınlaşma (kronik egzama)
- Deride çizik izleri
Ciltte çok fazla sürtünme ve kaşıma cildi yırtabilir ve enfeksiyona yol açabilir.
Egzama belirtileri diğer cilt rahatsızlıkları semptomları ile benzerlik gösterebilir. Teşhis için daima uzman doktorunuzla görüşmeniz gerekmektedir.
Egzama nasıl teşhis edilir?
Doktorunuz tıbbi geçmişinizi, alerjiniz veya astımınız olup olmadığını soracak, ailede herhangi bir dermatit, alerji veya astım öyküsü araştıracaktır.
Doktorunuz genellikle cildinizi inceleyerek egzamayı teşhis edebilir. Ayrıca tanı için cilde küçük miktarlarda alerjen yerleştirerek yanıt beklenilmesini içeren bir yama testi de gerçekleştirilebilir. Bazı durumlarda kızarıklığın diğer nedenlerini dışlamak için deri biyopsisi de yapılabilir.
Egzama nasıl tedavi edilir?
Yaşınız, genel sağlığınız ve sağlık geçmişiniz gibi faktörler, doktorunuzun sizin için en iyi tedaviyi planlamasına yardımcı olacaktır.
Egzamanın bazen tam olarak yok edilemeyebilir. Tedavinin amacı derideki kaşıntı ve iltihaplanmayı azaltmak, cildi nemli tutmak ve enfeksiyonu önlemektir.
Doktorunuz ciddi vakalarda tedavi için bazı ilaçlar yazabilir. Aşağıda egzama tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar listelenmiştir:
- Antihistaminikler. Bu ilaçlar ağızdan alınır. Kaşıntıyı hafifletmeye yardımcı olabilirler. Bazı antihistaminikler uyuşukluğa ve uykuya neden olabileceği gibi bazı yeni antihistaminikler uyuşukluğa ve uykuya neden olmaz.
- Steroid kremler. Bu egzama kremi, iltihaplanmayı, kaşıntıyı ve şişmeyi hafifletmek amacıyla cilde sürülür. Aşırı kullanılırsa ciltte incelme ve renk solmasına neden olabilirler.
- Sistemik kortikosteroidler. Bu ilaçlar iltihabı ve kaşıntıyı hafifletebilir. Ağır vakalarda kullanılırlar. Hap veya sıvı şeklinde bulunurlar. Bu steroidlerin uzun süreli kullanımının ciddi yan etkileri vardır. Bu nedenle, iltihap varlığının durdurulması için yalnızca kısa bir süre kullanılırlar.
- Oral antibiyotikler. Bu ilaçlar enfeksiyonlara neden olan bakterileri öldürür. Hastalıktan etkilenen cilt kaşındığında, bölgeye bakteriler taşınabilir ve bunun sonucunda enfeksiyon oluşabilir. Antibiyotiği her zaman reçete edilen dozun tamamı alınana kadar kullanmak önemlidir.
- Oral siklosporin. Bu ilaç, diğer tedavilere cevap vermeyen egzama tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır. İlk olarak organ nakli sonrasında organ reddini önlemek amacıyla geliştirilmiştir. Bağışıklık sistemini baskılayarak bağışıklık sisteminizin aşırı tepki vermesini engeller ve iltihap oluşumunu önlemeye yardımcı olur. Kapsül ve sıvı halde mevcuttur. Dikkatle düşünülmesi gereken birçok yan etkisi vardır.
- Fototerapi. Egzama tedavisi için ultraviyole (UV) ışık tedavisi ve PUVA (kemofototerapi) olmak üzere iki tip fototerapi kullanılır. Işık tedavisi, bağışıklık sistemini hedeflemek için belirli dalga boylarında UV ışığını kullanır. Enflamasyona yol açan reaksiyonları durdurur. Fototerapi diğer tedavilerle birlikte kullanılabilir.
- Topikal immünomodülatör. Topikal kalsinörin inhibitörleri olarak da bilinir. Bağışıklık tepkisini değiştirmek için cilde sürülürler.
- Metotreksat. Atopik dermatiti uzun vadede yönetmek için kullanılabilen immünsüpresif bir ilaçtır. Yararlarının yanında, potansiyel olarak karaciğere zarar verme riski vardır.
- Bariyer restorasyon kremleri. Nemlendiricilere benzeyen cildi onarmaya ve nem sağlamaya yardımcı olan egzama kremlerdir.
- Egzama Şampuanı
Egzamanın olası komplikasyonları nelerdir?
Egzamanın olası komplikasyonları şunları içerir:
- Kolayca tahriş olan kuru cilt
- Deri enfeksiyonları
- Göz kapağı dermatiti veya katarakt gibi göz problemleri
Egzama önlenebilir mi?
Egzamanın oluşma nedeni bilinmediğinden, bunu önlemenin bilinen bir yolu yoktur. Ancak tetikleyicilerden kaçınmak alevlenmeleri azaltabilir.
Egzama ile yaşamak
Aşağıdaki adımlar egzama semptomlarının yönetilmesine yardımcı olabilir:
- Hastalığı tetikleyecek etkenlerden kaçının
- Ilık su kullanarak kısa bir banyo yapın veya duş alın.
- İyi cilt bakımı uygulayın.
- Sert sabunlar kullanmayın. Doktorunuzdan bu konu ile ilgili öneri alabilirsiniz.
- Hafif giysiler giyin. Terleme, egzamanızı daha da kötüleştirebilir.
- Günde en az bir kez iyi bir nemlendirici kullanın. Doktorunuzdan nemlendirici için öneri alabilirsiniz.
- Etkilenen bölgeyi kaşımaktan kaçının.
- Stresi en aza indirin.
- Semptomların ortaya çıkmasını önleyecek yaşam tarzı değişiklikleri yapın.
- Koku ve boya içeren cilt ürünlerinden kaçının
Doktorunuzu ne zaman aramalısınız?
Belirtileriniz kötüleşir veya yeni belirtileriniz oluşursa hastaneye başvurun.
