​D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ,TANI VE TEDAVİSİ

D Vitamini Eksikliği

Yeterli miktarda D vitamini alımı, vücudumuzun sağlıklı çalışması için gereklidir. D vitamini kemikleri sağlamlaştırır, aynı zamanda bazı kanser türlerine karşı koruyabilir. D vitamini eksikliği belirtileri arasında kas ağrıları, yorgunluk ve depresyon görülebilir. Yeterli miktarda D vitamini çeşitli besinlerden, takviyelerden ve güneş ışığından alınabilir. 

D vitamini eksikliği nedir?

D vitamini eksikliği, vücudunuzda gerekli miktarda D vitamini bulunmadığı anlamına gelir. Vücudumuz D vitaminini güneş aldığı ışınları kullanarak üretir. Beyaz tenli ve genç kişilerde güneş ışığının D vitaminine dönüştürülmesi, koyu tenli ve 50 yaşın üstü kişilere göre daha kolaydır. 

D vitamini neden bu kadar önemli?

D vitamini, vücudumuzun sağlığını koruması için gerekli olan vitaminlerden biridir. 

• Güçlü kemikler: Sağlıklı kemiklere sahip olmak sizi raşitizim gibi pek çok hastalıktan korur. Raşitizim, çocuklarda kemiklerin zayıf ve yumuşak olmasına yol açan bir hastalıktır. Bu hastalık, vücutta yeterli miktarda D vitamini olmaması sonucu ortaya çıkar. D vitamini, kemiklerde kalsiyum ve fosfor oluşması için gereklidir. Yetişkinlerde kemiklerin yumuşak olması hastalığına osteomalasi adı verilir. 

• Kalsiyum emilimi: Kalsiyumla birlikte D vitamini kemik oluşumuna ve kemikleri sağlıklı ve güçlü tutmaya yardımcı olur. Zayıf kemikler yoğunluklarını kaybederek, kırıklara yol açabilecek osteoporoz hastalığına neden olabilir. Ağızdan veya güneş ışığı yoluyla alınan D vitamini vücutta vitaminin aktif formuna dönüştürülerek vücudunuza gereken miktarda kalsiyum emilimine yardımcı olur. 

• Paratiroid bezi: Paratiroid bezleri böbrekler, bağırsak ve iskelet ile iletişim halinde kalarak vücuttaki kalsiyum dengesini korur. Vücutta yeterli miktarda aktif D vitamini bulunduğunda, kalsiyum emilimi gerçekleşir ve vücudun sağlığı için kullanılır. Kalsiyum alımı yetersiz veya D vitamini miktarı düşükse, paratoid bezleri iskeletten kalsiyum “ödünç alarak” kandaki kalsiyum dengesini normal seviyelerde korumaya çalışır.

D vitamini eksikliğinin etkileri nelerdir? 

Yeterli miktarda D vitamini alımı sizi bazı hastalıklarla karşı korumaya ve hastalıkları iyileştirmeye yardımcı olabilir. Bu hastalıklardan bazıları: 

• Kalp hastalığı ve yüksek tansiyon 

• Şeker hastalığı

• Enfeksiyonlar ve bağışıklık sistemi hastalıkları 

• Yaşlılarda sık düşme

• Kolon, prostat ve meme gibi bazı kanser türleri 

• MS hastalığı 

D vitamini kaynakları nelerdir?

D vitamini çeşitli yollarla alınabilir: 

• Günde 3 defa 15-20 dakika güneş ışığına maruz kalmak 

• Çeşitli besinleri tüketmek

• Besin takviyeleri almak

Güneş ışığı ve D vitamini?

Güneş ışığının sağlınız için pek çok faydası vardır. Cildiniz güneş ışığına ya da güneşten gelen ultraviyole B radyasyonuna maruz kaldığında D vitamini üretimi gerçekleşir. Cildinizin ihtiyacı olan D vitamini miktarı çeşitli faktörlere bağlıdır: 

• Mevsim: Bu faktör nerede yaşadığınıza bağlıdır.  Yıl boyunca çok fazla veya direkt güneş ışığı alınamayan yerlerde yaşıyorsanız D vitamini eksikliği oluşabilir. 

• Saat: Güneş ışınlarının en güçlü olduğu saat aralığı sabah 10 ve öğlen 3’tür. 

• Bulut yoğunluğu ve hava kirliliği

• Yaşadığınız yer: Akdeniz bölgesi, Karadeniz bölgesine oranlar daha çok ultraviyole ışın alır. 

• Ciltteki melanin miktarı: Melanin göz, saç ve ciltteki kahverengi-siyah pigmentlerdir. Melanin sayesinde cilt bronzlaşır. Cildiniz ne kadar koyuysa, yeterli D vitamini almak için o kadar fazla güneş ışığına ihtiyacınız vardır. 

Doğru beslenme D vitamini alımı için neden bu kadar önemli?

D vitamini pek çok besinde kendiliğinden bulunmaz. Bu nedenler bazı yiyeceklere D vitamini eklenir. Yeni besin değerleri tablolarında, yiyeceklerdeki D vitamini miktarı gösterilir. 

Özellikle veganlar ve lakoz intoleransı bulunan kişiler D vitamini eksikliği yaşayabilir, bu nedenle takviye almaları gerekebilir. Her besin grubundan sağlıklı yiyecekleri tüketmek her zaman için gereklidir. Bazı besinlerdeki D vitamini oranı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir: 

Ne kadar D vitaminine ihtiyacınız var? 

Sağlıklı insanlarda günlük ihtiyaç duyulan D vitamini miktarı yaşa göre değişiklik gösterir. Ancak doktorunuz, kan değerlerinize göre D vitamini miktarını artırmayı ya da azaltmayı önerebilir. 

Osteoporoz hastalığınız varsa kan değerlerinize bakılarak vücudunuzdaki D vitamini miktarı incelenir. Bu sonuçlara göre önerilen D vitamini takviyesi kişiden kişiye farklılık gösterir. İleri yaştaki pek çok insan için gereken D vitamini miktarı günlük 800 ila 2000 birim arasında değişir.

D vitamini eksikliğine ne sebep olur?

Bazı hastalıklar D vitamini eksikliğine yol açabilir: 

• Kistik fibroz, Crohn’s hastalığı ve çölyak hastalığı: Bu hastalıklarda bağırsaklarda, takviye olarak alınan D vitamini emilimi gerçekleşemez. 

• Kilo verme ameliyatları: Kilo verme ameliyatları midenin boyutunu azaltırken bağırsakların çeşitli besinleri, vitaminleri ve mineralleri kullanmasını zorlaştırır. Bu bireylerin takibi dikkatli yapılmalı ve hayatları boyunca takviyeler ve besinler aracılığıyla D vitamini alması gerekmektedir. 

• Obezite: Vücut kitle endeksi 30’un olan kişilerde D vitamini seviyeleri düşük olabilir. Yağ hücreleri D vitamini izole ederek dışarı salınmasını engeller. D vitamini eksikliği obez insanlarda sık görülür. Obezitede normal D vitamini miktarlarını korumak için yüksek dozlarda D vitamini takviyesi alınması gerekir. 

• Böbrek ve karaciğer hastalıkları: Bu hastalıklar D vitaminin vücutta kullanılacağı forma getirilmesi için gereken enzimlerin miktarını azaltır. Bu enzimin azlığı vücuttaki aktif D vitamini miktarının yetersiz kalmasına neden olur. 

D vitamini eksikliğine neden olan diğer faktörler nelerdir? 

• Yaş: Cildin D vitamini üretebilme kabiliyeti yaş ilerledikçe azalır.

• Hareket: Evde kalan ya da sık dışarı çıkmayan kişiler, yeterli miktarda güneş ışığına maruz kalamadığından D vitamininden yoksun kalır. 

• Ten rengi: Ten rengi koyu olan kişiler, açık renk olan kişilere göre daha az D vitamini üretir. 

• Anne sütü: Anne sütünde çok az miktarda D vitamini bulunur. Bu nedenle yeni doğanlarda D vitamini eksikliği riski bulunur. Yalnızca anne sütüyle beslenen yeni doğanlarda bu duruma daha sık rastlanır.  

D vitamini eksikliği belirtileri nelerdir? 

Ciddi D vitamini eksikliği, çocuklarda sağlıklı büyümeyi engelleyebilen raşitizm hastalığına, kas ve kemik ağrılarına ve eklem bozukluklarına yol açar. 

D vitamini eksikliği yetişkinlerde çok net belirtiler göstermeyebilir. Bazı belirtileri şunlardır: 

• Yorgunluk

• Kemik ağrısı

• Kaslarda zayıflık, ağrı ya da kramplar

• Depresyon gibi ruh hali değişimleri

D vitamini eksikliği nasıl teşhis edilir?

Doktorunuz D vitamini seviyelerinize bakmak için bir kan testi ister. En sık yapılan test 25-hidroksi vitamin D testidir.

D vitamini eksikliği nasıl tedavi edilir? 

D vitamini eksikliği tedavisinde ulaşılmak istenen amaç, vücuttaki D vitamini seviyesini yeterli seviyeye ulaştırmaktır. Bol miktarda D vitamini içeren besinleri tüketebilir, güneş ışığı ve D vitamini takviyeleri alabilirsiniz. 

D vitamininin D2 ve D3 şeklinde iki formu bulunur. D2 bitkilerden elde edilirken, D3 hayvansal ürünlerde bulunur. D2 reçeteyle satın alınabilir, ancak D3 için reçeteye ihtiyaç yoktur. D3, D2’den daha kolay emilir ve etkisi daha uzun sürelidir. 

Gereğinden fazla D vitamini almak mümkün mü? 

Evet, takviyeleri gerekenden fazla kullanırsanız, ihtiyacınız olandan fazla D vitamini almış olursunuz. Ancak aynı durum güneş ışınları için geçerli değildir. D vitamini zehirlenmesi, nadir de olsa hiperkalsemiye yol açabilir ve vücuttaki kalsiyum oranını gereğinden fazla artırır. Bazı belirtileri şunlar olabilir:

• Bulantı

• Su içme ve idrara çıkmada artış

• İştahsızlık

• Kabızlık

• Halsizlik

• Sersemlik

• Ataksi (kelimeleri karıştırmaya ve tökezlemeye yol açan nörolojik bir rahatsızlık)

Öncelikle doktorunuza danışmadan önerilen D vitamini miktarından daha fazlasını almayın. 

D vitamini eksikliğini nasıl önleyebilirim? 

Doktorunuz, D vitamini değerlerinize bakarak almanız gereken miktarı size önerir. Bunun için yapabileceğiniz bazı şeyler: 

D vitamini içeren besinleri tüketin: Günlük beslenmenizde yeterli miktarda D vitamini olduğundan emin olun. Beslenmenizi farklı yiyecek gruplarıyla çeşitlendirin. 

Yeterli miktarda güneş ışığı alın: Haftada 2-3 gün 10-15 dakika yüzünüze, kollarınıza, bacaklarınıza güneş ışığı gelmesi, D vitamini ihtiyacınızı karşılamaya yetebilir. İleri yaştaysanız, cilt renginiz koyuysa ya da kuzey bölgelerinde yaşıyorsanız, daha uzun süre güneş ışığına maruz kalmanız gerekebilir. 

Güneş kremi kullanmak ciltte D vitamini üretilmesini engeller. Ancak çok fazla güneş ışığı cilt kanserine yakalanma riskinizi artırır ve cildi yaşlandırır.