CİLT (DERİ) KANSERİ NEDİR, NEDEN OLUR? BELİRTİLERİ VE TEDAVİSİ

Cilt Kanseri Nedir?

Dünyada en sık görülen kanser türlerinden biri cilt kanseridir.  Cilt hücrelerinin anormal büyümesi olarak tanımlanan cilt kanseri, genellikle güneşe fazla maruz kalma nedeniyle oluşur. Fakat cildinizin güneşe maruz kalmayan kısımlarında cilt kanseri görülebilir. Güneşin ultraviyole ışıklarına maruz kaldığınız süreleri sınırlandırarak cilt kanseri riskinizi büyük ölçüde azaltabilirsiniz. Bununla birlikte cildinizi düzenli bir şekilde inceleyerek oluşan değişikliklerin farkına varmanız ve bunu doktorunuz ile paylaşmanız da önemlidir. Cilt kanserinde erken tanı cilt kanseri tedavisinde iyi bir sonuç almanın en önemli etkenidir.

Cilt Kanseri Türleri

Bazal Hücreli Karsinom: Ciltteki ölü derinin atımını ve cildin yeni cilt hücreleri üretmesini sağlar. Genellikle ciltte hafif bir şişlik ya da saydam biçimde görülür. En sık olarak baş ve boyun çevresinde oluştuğu gözlemlenmiştir.

Skuamöz Hücreli Karsinom: Cildin orta ve dış kısımlarını oluşturan hücre yapısıdır. Yaşam kalitenizi etkilemese de derinin skuamöz hücreli karsinomu agresif bir biçimde oluşabilir. Tedavi edilmezse gelişebilir ve vücudunuzun diğer bölgelerine yayılarak çeşitli rahatsızlıklara neden olabilir. Güneş ışığı, solaryum veya ultraviyole (UV) ışınlarına uzun süre maruz kalmak başlıca oluşum nedenlerindendir.

Melanom: Cilde rengi veren pigment olan melanini üreten hücrelerde(melanositler) de gelişmekte ve en fazla görülen, ciddi komplikasyonlara sahip cilt kanseridir. Gözlerde ve nadiren vücudun belirli bölgelerinde görülür; burun ve boğaz gibi. Ultraviyole (UV) radyasyona maruz kalmayı sınırlamak, melanom riskini azaltmaya yardımcı olur. 40 yaş altı bireylerde ve özellikle kadınlarda melanom riski artmaktadır. Gerekli koşulları sağladığınızı ve belirtilerini gözlemlediğinizi düşünüyorsanız, dermatoloğunuzla görüşmenizi öneririz.

Melanom-dışı: Melanom dışı tüm cilt kanseri tiplerini kapsar. Bunlardan en popüler görülen melanom dışı kanser tipleri; bazal hücreli karsinom ve skuamöz hücreli karsinomdur. Melanom dışı kanser tedavisi cilt tipine göre değişkenlik göstermekte ve genellikle kanser hücrelerinin cerrahi işlemle çıkarılmasını gerektirmektedir.

Cilt Kanseri Nedenleri ve Riskli Gruplar

Cilt hücrelerindeki DNA2ya zarar verdiği düşünülen ultraviyole (UV) ışınlarının asıl kaynağı güneş ışığıdır. UVA ve UVB de zaman içinde cilt kanserinin gelişmesini doğurabilmektedir. Güneş ışığı dışında yapay ışıklar, güneş lambaları, solaryum gibi UV ışığı kaynakları da bu sonucu doğurabilen etkenlerdendir. Melanom dışı kanser tipini yaratan en önemli ışık kaynağı, UV ışık kaynağı olarak araştırmalarda gözlemlenmiştir.

Risk Faktörleri

• Açık ten rengi: Cilt pigmentinizin (melanin) az bulunması UV radyasyonuna karşı sizi savunmasız kılabilir. Sarı veya kızıl saçlara ve açık renkli göz rengine sahip bireyler, kolayca güneşten yanabilir ve koyu tenli bir kişiye göre skuamöz hücreli karsinom gibi cilt kanseri türlerini geliştirme olasılığı fazla olabilir.
• Aşırı güneşe maruz kalma: Güneşte uzun süre zaman geçirip UV ışığına maruz kalma ve herhangi bir güneş kremi ile korunma sağlanmaması ciltte kanser oluşum riskini arttır ya da neden olabilir. 
• Güneş yanığı:  Geçmişte bir veya daha fazla kabarcıklı güneş yanığı geçirmiş olmak, ileride yaşayabileceğiniz skuamöz hücreli cilt karsinomu geliştirme ihtimalini arttırabilir. Yetişkinlikte gelişen güneş yanıkları da bir risk faktörüdür.
• Kişisel bir kanser öncesi cilt lezyonu öyküsü: Kanser öncesi bir cilt lezyonuna sahip olmak, cilt kanseri riskinizi arttırabilir.
• Kişisel bir cilt kanseri öyküsü: Önceden deride skuamöz hücreli karsinom gelişimi gözlemlendiyse, tekrarlanma olasılığı çok yüksektir.
• Zayıf bağışıklık sistemi: Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçları kullananlar, lösemi veya lenforma hastaları ve organ nakli geçirmiş kişilerin cilt kanserine yakalanma olasılığı daha yüksektir. 
• Nadir genetik bozukluk: Kseroderma pigmentosomlu deri tipine sahip kişilerde güneş ışığına aşırı duyarlılık mevcuttur. Cilt kanseri gelişme ihtimali yüksek olan öznelerin başında gelirler.
• HPV rolü: Yapılan araştırmalarda belirli bir cinste HPVler, patogenezinizde rol oynayabilir. Melanom dışı kanser türünün oluşumunda, nadir de olsa etkisinin olduğu gözlemlenmiştir.

Cilt (Deri) Kanseri Belirtileri

Cilt, deri kanserinin belirtileri en sık kafa derisi, ellerin arkası, kulak ve dudaklarınız gibi güneşe maruz kalan cilt kısımlarında görülür. Bir yandan nadir de olsa ağız içi, ayak altı ve cinsel organlarınız gibi vücudunuzun herhangi biri yerinde gelişim gösterebilir. 

Derinin skuamöz hücreli karsinomunun belirti ve semptomları şunları içerir:

• Sert, kırmızı bir nodül
• Pullu bir kabuk ile düz bir yara
• Eski bir yara veya ülser üzerinde yeni bir yara veya kabarık alan
• Dudağınızda açık bir yaraya dönüşebilen pürüzlü, pullu bir yama
• Ağzınızın içinde kırmızı bir yara veya pürüzlü bir bölge
• Anüs üzerinde veya içinde veya cinsel organlarınızda kırmızı, kabarık bir yama veya siğil benzeri bir yara

Cilt Kanserinde Nasıl Tanı Konulur?

• Hastalık geçmişi: Doktorunuz geçmişteki hastalıklarınız ve skumöz hücreli karsinomun belirtilerini kendi cildinizde tanımlamanızı isteyecektir. 
• Biyopsi: Deri lezyonundan bir parça alınarak, parçanın şüpheli kısmı ya da gerekliyse tamamının alınması işlemine biyopsi denmektedir. Alınan dokular inceleme için laboratuvara gönderilir.
• Dermatoloji muayenesi: Bazal hücreli karsinomların farklı bölgelere sıçrama ihtimali düşük olduğundan daha fazla test gerektirmez. Fakat skuamöz hücreli karsinom tipte cilt kanseri belirtileriniz varsa, cilt uzmanı tarafından lenf düğümleriniz veya vücudun farklı bölümlerine yayılmadığından emin olabilmek için test yapılması gerekebilir.
• Bilgisayarlı Tomografi
• X-ray
• MRI

Cilt Kanserinde Tedavi Yöntemleri

Küçük parçalı kanser hücreleri için tedavi

Küretaj ve elektrodessikasyon (C ve E): Skuamöz hücreli kanser tipleri için kullanılan tedavi biçimidir. İşlem cilt kanseri olan yüzeyin kazıma aleti(küret) ile çıkarılıp, tabanının elektrikli bir iğne ile kesilmesini içerir. 

Lazer tedavisi: Cilt lezyonlarını yoğun bir ışık huzmesi ile buharlaştırmak için kullanılan tedavi yöntemidir. Lazer tedavisi, lezyon büyümelerini engellemekte ve lezyonun olduğu kısma çok az zarar vererek; kanama, şişme gibi belirtilerin riskini azaltır. 

Kriyocerrahi: Sıvı nitrojen(kriyocerrahi) denilen işlem ile yüzeysel cilt lezyonlarının dondurulması işlemidir. İlk kazıma yapıldıktan sonra dondurma işlemi uygulanır.

Fotodinamik terapi: Yüzeysel cilt kanserlerinin tedavisi; ışığa duyarlılaştırıcı ilaçlar ve ışık birleştirilerek uygulanan tedavi şeklidir. Sıvı bir ilaç ile hücre duyarlılığı sağlanır ve kanser hücrelerini yok edebilecek seviyede bir ışık bu bölgeye parlar.

Büyük parçalı kanser hücreleri için tedavi

Basit eksizyon(kesi alma): Kanserli doku ve çevresindeki sağlıklı cilt lezyonu kesilir. Gerekli durumlarda (geniş eksizyon) tümörü çevreleyen normal cildin çıkarılması da önerilebilir. 

Mohs ameliyatı:  Bu ameliyat esnasında, doktorunuz kanserli kısmı katman katman çıkarır ve hiçbir anormal hücre kalmayana kadar işlemi sürdürür. Mikroskopla bakılan her bir katman, incelendikten sonra tüm büyümenin alındığından emin olunur ve işlem sonlanır.

Radyasyon tedavisi:  Kanser hücrelerini, yüksek enerjili ışınlar kullanılarak (X-ışınları ve protonlar) etkisiz hale getirme işlemidir. Radyasyon tedavisi bazen, kanserin geri dönme riskinin arttığı durumlarda ameliyattan sonra kullanılır. Ameliyat olamayan kişiler için de alternatif bir yöntem sayılabilir.

Cildin dışına yayılmış kanserlerin tedavileri

Kemoterapi: Güçlü ilaçlar kullanılarak kanser hücrelerinin öldürülmesi işlemidir. Fakat karsinomlar lenf düğümleri veya vücudun farklı bölgelerine erişmişse, kemoterapi yanında radyasyon ve ilaç tedavisi gibi tedavilerle beraber kullanılabilir. 

Hedefe yönelik ilaç tedavisi: Kemoterapi ile birleştirilen, hedefi zayıflatıcı ve kanser hücrelerinin ölmesini sağlayan tedavi yöntemidir.

İmmünoterapi: Bağışıklık sisteminizin kanserle savaşmasını sağlayan terapi biçimidir. Fakat vücudunuzun hastalıklarla savaşan bağışıklık sistemi kansere karşı duramayabilir çünkü kanser hücreleri bağışıklık sistemi hücrelerini kör eden proteinler üretmektedir. İmmünoterapi bu sürece müdahale eder, yine de kanser ilerlediğinde ve farklı seçeneklere yönelemediğinde immünoterapi düşünülebilir.

Ne Zaman Doktorunuzu Görmelisiniz?

Yaklaşık iki ay içinde iyileşmeyen ağrılı bir cilt bölgesi, yara veya kaybolmayan düz, pullu cilt lekeniz varsa doktorunuzdan randevu almayı ihmal etmeyin. Tedavi süreci için Dermatoloji birimiyle iletişime geçebilirsiniz. Sonrasında yapılacak yönlendirmeye göre Onkoloji birimiyle iletişime geçip geçmemeniz gerektiğini doktorunuz tarafınıza iletecektir.

Alınabilecek Kişisel Önlemler

• Güneşin dik açıda vurduğu zamanlarda güneşten kaçının. Yıl boyunca her mevsimde güneş koruyucu kullanın. Havanın kapalı olduğu zamanlar SPF'si en az 30 olan geniş spektrumlu bir güneş kremi bolca kullanın. 
• Koruyucu giysi giyin. Kollarınızı ve bacaklarınızı kapatacak şekilde; koyu renkli ve sıkı dokunmuş giysilerle, geniş kenarlı şapkalar takın. Dermatoloğunuzun önerdiği bir giysiyle de korunabilirsiniz. Güneş gözlüklerinizi de ihmal etmeyiniz. UV radyasyonunu engelleyen özellikte güneş gözlüklerini tercih ediniz.
• Bronzlaşma yataklarından kullanmamaya özen gösterin. Bronzlaşma yatakları UV ışınları yayar ve cilt kanseri riskinizi artırabilir.
• Kendi cildinizi tanıyın ve kişisel kontrollerinizi kendiniz düzenli yapın. Yeni cilt büyümeleri, benler, şişlikler, yaralar, bezeler gibi değişimleri doktorunuza bildirin. Özellikle saç deriniz, yüzünüz, kollarınız, elleriniz, göğsünüz ve gövdenizi dikkatli inceleyin. Ayak tabanınız da dahil olmak üzere bacaklarınızı ve genital bölgenizi de incelemeniz, gerekli durumlarda doktorunuza bilgilendirme vermeniz kişisel olarak alınması gereken tedbirdir. Şüphelendiğiniz durumu en kısa zamanda cilt uzmanına bildirin.