Çift Görme(Diplopi) Nedir?
Tek bir nesnenin göz tarafından birbirine bitişik(yatay, dikey veya eğik) görünümü ya da örtüşen iki görüntü gibi görülmesi çift görme olarak tanımlanmaktadır. Poliplopi ise tek bir nesnenin üst üste binmesiyle daha fazla görüntü varmış gibi algılanmasını tanımlar.
Çift görme, testlerde bir göz tarafından algılanıyorsa ‘’monoküler’’ olarak betimlenir. ‘’Dürbün’’ diplopide, her göz tek başına test edildiğinde görüntü normal görünür, fakat her iki göz açıkken çift görüntü gözükmektedir. İki gözünde test edilmesi bu açıdan önemlidir. Binoküler ve monoküler diplopiye farklı nedenler sebep olur.
Çift Görme (Diplopi) Nedenleri
Binoküler çift görme neden olur?
Binoküler diplopinin bir nedeni şaşılık kaynaklı çift görme durumu olabilir. Gözlerin tam hizalanmaması durumunda ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Çocuklarda daha çok görülmesine karşın, her zaman çift görmeyle de sonuçlanmayabilir.
Şaşılık, gözlerin farklı yönlere bakması durumudur. Etkilenen göz kaslarının belirli zorluklarla karşı karşıya kalmasından kaynaklı şaşılık durumu oluşabilir. Göz kaslarının; felçli veya zayıf olması, hareketlerin kısıtlılığı, çok güçlü veya aşırı aktif hareket etmesi, kasları kontrol eden sinirlerdeki anormallikler olmasından dolayı ortaya çıkabilir. Şaşılığın tedavi edilmeden önceki sürede kişinin görüşünün normal olduğu görülürken, bazen bir şaşılık tedavisi de çift görme oluşumuna yol açabilir. Beynin normal görüşünü sürdürmek için gözlerden birinden gelen sinyalleri bastırması, bu duruma sebebiyet vermektedir.
Çift görmeye neden olabilecek diğer koşullar:
- Tiroid fonksiyon bozukluğu: Tiroid yapısındaki bozukluk ve işleyişindeki değişimler, gözün kontrol mekanizmasını etkileyebilir. Gözün arkasında biriken yağ ve doku dolayısıyla, gözlerin dışarı çıkık gözüktüğü Grave oftalmopatisi de hastalarda görülebilmektedir.
- İnme veya geçici iskemik atak (GİA): Kanın beyne ulaşmasını engelleyen inme, kan damarlarındaki tıkanıklık nedeniyle oluşur. Bu oluşum, beyni besleyen kan damarları ve göz kaslarını kontrol eden sinirleri de olumsuz etkileyebilir, bu da çift görmeye neden olabilecek faktörlerdendir.
- Anevrizma: Anevrizmalar, kan damarındaki şişkinlik nedeniyle göz kasının sinirine baskı yapabilir.
- Yakınsama yetersizliği: Gözlerin birlikte senkronize çalışamama durumudur. Nedeni değişkenlik gösterse de kesin bir nedeni yoktur. Gözü kontrol eden kasların düzgün biçimde sıralı olmamasından kaynaklı olabileceği düşünülmektedir.
- Diyabet: Gözün arkasındaki retinayı besleyen kan damarlarına, diyabetin etkisi olabilir. Ayrıyeten, göz kas hareket yapısını kontrol eden sinirler de bu durumdan etkilenebilir.
- Myastenia gravis: Göz kaslarındaki zayıflık kaynaklı oluştuğu düşünülmektedir.
- Beyin tümörleri ve kanserler: Göz arkasında oluşmuş tümör ya da büyüme, serbest hareket mekanizmasında bozukluklar meydana getirebilir veya optik sinire zarar verebilir.
- Multipl skleroz: Multipl skleroz, göz sinirleriyle beraber, merkezi sinir sistemini de etkileyen bir hastalıktır.
- Kafa yaralanması: Kafaya alınan darbe veya yaralanma; beyin, sinirler, kaslar veya göz yuvasındaki fiziksel hasara denk geliyorsa, gözün kendisine veya kaslarına hareket kısıtlaması getirebilir.
Monoküler çift görme nedenleri
Tek gözün kapalı olduğu durumlar, monoküler çift görme olarak adlandırılır. Binoküler çift görmeye göre daha az yaygın olduğu söylenebilir. Belirli koşullar monoküler çift görmeyi tetikleyebilir. Bu nedenler aşağıda sıralanmıştır:
- Astigmatizma: Retina düzensiz şekilli, korneanın veya gözün önündeki saydam tabakalardır. Astigmatizma ile kornea yüzeyinde çok düzgün bir yuvarlak yerine daha kavisli bir eğri vardır.
- Kuru göz: Göz kuruluğu rahatsızlığında, göz yeterince gözyaşı üretmez veya çok çabuk kuruma eğilimindedir.
- Keratokonus: Korneanın ince ve koni biçiminde olmasına sebep olan gözün dejeneratif bir durumudur.
- Retina anormallikleri: Makula dejenerasyonundan örnek verirsek; bir kişinin görüş alanının merkezinin yavaşça kaydığı ve oturmadığı, bazen bir gözde çift görmeye neden olan şişlikler olarak betimlenir.
- Katarakt: Genellikle 80 yaş üzerindeki tüm insanların yarısından fazlasında görülen, bazen çift görme formunda olabilen görme bozukluğudur.
Geçici Oluşan Çift Görme (Diplopi)
Geçici oluşan çift görme vakaları da yaşanabilmektedir. Alkol zehirlenmesi, opioidler(morfin bazlı),benzodiazepin( psikoaktif ilaçlar) veya nöbet ve epilepsi için kullanılan bazı ilaçlar geçici çift görmeye sebep olabilmektedir. Sarsıntının sebep olduğu kafa yaralanmaları da geçici çift görmeye yol açabilir.
Yorgun ya da gergin dönemler de, çift görmeye neden olabilir. Çift görmenin normal görmeye dönmediği durumlarda, mümkün olan en kısa sürede tıbbi yardım almanız önerilir.
Çift Görme (Diplopi) Belirtileri
Çoğunlukla çift görme veya şaşılık gibi durumların belirtileri, kendiliğinden ortaya çıkabilir. Aşağıdaki belirtiler de dahil olmak üzere, farklı belirtiler de çift görmeyle beraber oluşabilir:
- Sarkık göz kapakları (ptozis)
- Baş ağrısı
- Çarpık gözler veya "dolaşan" göz gibi bir veya iki gözün yanlış hizalanması
- Mide bulantısı
- Şakaklarda, kaşlarda veya göz çevresinde ağrı
- Bir veya iki gözde göz hareketleriyle oluşan ağrı
- Gözlerde zayıflık
Ne Zaman Doktora Görünmeliyim?
Çift görme teşhisinin konması doktor tarafından değerlendirilerek yapılmaktadır. Gözünüzde, beyninizde veya sinir sisteminizde anormal bir durumun oluşması kaynaklı oluşum çift görmedir. Sorunun nedenini ortaya çıkarmak ne analizi belirli bir profesyonellik gerektirmektedir.
Görüş alanınızda gördüğünüzden fazla görüntü olması tedavi edilebilir bir durumun sonucudur. Fakat görüş alanınızda ansızın gerçekleşen değişim, acil bir tıbbi müdahale gerektirebilir.
Kalıcı bir görme kaybınız veya hayatınızı tehdit eden bir komplikasyon var ise, bunun önlenmesi için tıbbi müdahale gerekebilir.
Mümkün olan en kısa sürede doktorunuza başvurmanız, çift görmeye ilişkin belirtilerini saptamada, tanı ve teşhis konulmasındaki sürece ilişkin sorularınızı yanıtlamaya yönelik çalışmaları gerektirebilir. Rahatsızlığın en kısa sürede saptanması ve tedavisi yönünde çalışmalar bu sayede yapılabilir. Bunun dışında hangi aralıklarla ve özelliklerle çıktığını aşağıdakilerden seçerek not alabilirsiniz:
- Sabit veya aralıklı (ara sıra ortaya çıkan)
- Aynı veya değişen
- Yakın veya uzak görüşte
- Tek gözde (monoküler) veya her iki gözde (dürbün)
- Yatay (yan yana görüntüler), dikey (bir görüntü diğerinin altında) veya eğik (görüntüler çapraz olarak ayrılmış)
Çift Görme (Diplopi) Tanısı Nasıl Konulur?
Çift görmenin ilk başta monoküler veya dürbün olarak teşhis edilmesi gereklidir. Nedeni belirlemek zor olsa da, çift görme biçimini belirlemek kolaydır. Belirtileriniz ve görme deneyimlerinizi belirtmeniz, tanının konulmasında kolaylık sağlayacaktır.
Doktorunuz ziyaretinizde belirtilerini analiz edebilmek adına ek görme testleri yapabilir. Ayrıca diplopi türünün teşhisi için kısa bir test yapacaklardır. Nedenin bulunması adına aşağıdakiler gerekli olabilir:
1. Mevcut sağlık durumunuzun değerlendirilmesi
- Belirtilerinizin tam bir geçmişi: Tıbbi geçmişinizi ve görme sorunlarınızı doktorunuza anlatmak,olası nedenleri ortadan kaldırmak ve doğru testlerin uygulanması adına yararlı veriler sağlayabilir. Görme probleminizle ilgili şüpheleriniz varsa da, yaşadığınız olağandışı belirtilerin doktorunuza bildirilmesi önemlidir.
- Kişisel sağlık geçmişiniz: Görme probleminizin kaynağı;diyabet, tiroid rahatsızlıkları veya nörolojik bozukluklara bağlı olabilir. Bu etkenleri ve altta yatan faktörleri göz önünde bulundurmak adına kişisel geçmişiniz sorulabilir.
- Aile sağlığı geçmişiniz: Ailenizde aynı probleme sahip başka bireylerin olup olmadığının araştırılması.
2. Fizik muayene
- Enfeksiyon analizi için kan testleri
- Görme kontrolü ve genişlemiş göz muayenesi
- Göz hareketi testleri
- Toksisite testleri
- Kan şekeri testleri
- BT taraması veya MRI gibi görüntüleme testleri
Çift Görme (Diplopi) Tedavi Yöntemleri
Tedavi yöntemi altta yatan nedenin belirlenmesi sonrasında uyarlanacaktır.
Kırma kusurlarından (miyop, hipermetrop, astigmat) kaynaklanan diplopi rahatsızlığı için, gözlük veya kontakt lensler kullanılabilmektedir. Göz kuruması problemi; suni gözyaşı, iltihap önleyici damlalar, punktum tıkaçları, sıcak kompresler ve çeşitli tedaviler uygulanmaktadır. Birçok kornea düzensizliği ilaçla, lazerle veya ameliyatla tedavi edilebilir. Katarakt cerrahi operasyonla tedavi edilir ve arka kapsül opaklaşması (katarakt ameliyatı sonrası) lazer ile tedavi edilir. Binoküler diplopi bazen acil müdahaleyi gerektiren, görme veya yaşamı tehdit eden durumlardan kaynaklanır. Bu özellikle anevrizmalar, kafa travması, felç ve diğer nörolojik durumlar için geçerlidir. Baş ağrısı, bulantı, baş dönmesi, denge kaybı gibi nörolojik belirtilerin eşlik ettiği herhangi bir diplopi başlangıcı derhal değerlendirilmelidir.
Diyabet kaynaklı bozukluklarda, sinirlere yetersiz kan akışı nedeniyle oluşan çift görme, kan şekeri daha iyi kontrol altına alındığında rahatlayabilir. Skar (kronik Graves hastalığı gibi) veya sıkışma (travmatik orbital kemik kırığından sonra olduğu gibi) nedeniyle göz kas hareketleri kısıtlanıyorsa, dokuların,kas yapısının veya çevredeki dokuların cerrahisi gerekebilir.
Nesnelere odaklanırken gözleri hizalayamama, yakınsama yetersizliği, okuma yapılırken yaşanan kısa süreli bozukluklar, binoküler diplopinin yaygın iyi huylu nedenleri olabilir. Göz egzersizleri durumun düzelmesini sağlayabilir.
Prizmalı gözlükler de binoküler diplopiyi düzeltmek için kullanılabilir. Sonrasında gözler hizalandığında prizmalar çıkarılabilir.
Bunun dışında göz kayması durumunda ameliyat yapılır. Şaşılık ameliyatına çok benzer özellikler taşır ve gözlerin hizalanması için kasların ayarlanması işlemini içerir. Hasta yatışını gerektirmeyen bir ameliyattır. Genellikle, hasta ameliyat sonrası aynı gün evine dönebilir. Operasyon sedasyon benzeri anestezi ve topikal anestezi eşliğinde gerçekleşir. Çok özel durumlarda genel anestezi altında yapılabilir.
