Bronşit Tehlikeli Midir? Belirtileri, Tanı ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Bronşit Nedir?
Bronşit, akciğerlerinize hava taşıyan kanalın(bronş tüpleri) iltihaplanıp şişmesi durumudur. Hırıltılı öksürük ve aşırı mukus üretiminin olması sonuçlarındandır.
Bronşit Çeşitleri
Kronik bronşit: Bu bronşit türü, en az iki yıl boyunca yılın üç ayı devam eden ve balgam üreten tahriş edici öksürük olarak tanımlanabilir. Solunum yolları iltihabı ya da hastalığına bağlı olarak öksürük ve enfeksiyon oluşumu, çok fazla sigara dumanına maruz kalma ya da içici konumda olmaktan kaynaklanabilir. Kronik bronşit, hava akımı obstrüksiyonuna neden olabilir ve sonrasında obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) altında gruplanır.
Akut bronşit: Akut ve kısa süreli bronşitler daha yaygındır ve genellikle viral bir enfeksiyon kaynaklıdır. Akut bronşit atakları ve kötüleşmesi sigara tüketimiyle ilişkilidir. Akut bronşit 10 14 gün kadar sürebilir ve belirtilerini 3 haftaya kadar devam ettirir. Göğüs nezlesi olarak da tanımlanır ve kronik bronşit gibi kalıcı etkileri yoktur.
Bronşit ve Zatürre Arasındaki Fark Nedir?
Belirtileri dolayısıyla bu iki hastalık birbirine çok benzerdir. İki rahatsızlıkta da ateş, öksürük, halsizlik, göğsünüzde bir ağırlık hissedersiniz ve bazen bronşit zatürrenin evrelerinden biri olarak gelişir.
Benzerliklerin dışında, iki hastalığın durumu ve koşulu birbirinden farklıdır. Öncelikle, bronşit bronş tüplerine bağlıdır, fakat zatürrenin etkileri alveollerde ya da akciğerlerdeki hava keselerinde görülür. İkincil olarak, zatüre belirtileri genellikle daha kötüdür. Ayrıca, zatürre özellikle yaşlı insanlar veya diğer savunmasız bireyler için hayati risk taşıyıcı bir rahatsızlıktır.
Bronşit Neden Ortaya Çıkar?
Akut bronşit genellikle viral bir enfeksiyondan kaynaklanır, ancak bazı durumlarda bakteriyel enfeksiyonlardan da kaynaklanabilir. Soğuk algınlığı ve grip, viral enfeksiyonlara örnektirler.
Kronik bronşit genellikle sigara kullanımına bağlı olarak gelişir, ancak her zaman etken sadece bu değildir. Ayrıca ikinci bir elden dumana, hava kirliliği, toz ya da zehirli gazlara maruz kalmadan da kaynaklanabilir. Eğer aile geçmişinizde bronşit, astım, alerji ya da gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) mevcutsa, sizde olma riski de artmaktadır.
Bronşit belirtileri
Akut ve kronik bronşit içinde, belirtiler şunları içerebilir:
- Öksürük
- Beyaza yakın, sarımsı ve grimsi ya da yeşilimsi renkte aşırı miktarda balgam(mukus) üretimi
- Halsizlik
- Nefes daralması
- Ateş ve titreme
- Göğüs ağrısı
- Hırıltılı nefes alma
Kronik bronşit, tekrarlayan nöbetlerle iki yıl içinde en az 3 ay öksürük üretimine devam eder. Belirli periyodlarda belirtileriniz çok nüksedebilir, belirli zamanlarda iltihabınıza göre azalabilir.
Bronşit Bulaşıcı mıdır?
Virus veya bakteriye bağlı enfeksiyondan kaynaklı olduğundan, akut bronşit bulaşıcı olabilir. Kronik bronşit ise uzun dönemli bir tahrişi içerdiğinden bulaşıcı değildir.
Bronşite Nasıl Tanı Konulur?
Göğüs röntgeni: X-ray, zatürre veya farklı bir durumunuzun olup olmadığını öksürüğünüzün yapısına göre belirlemeye yardımcı olur. Eğer düzenli sigara tüketiciyseniz ya da belirli bir dönem kullandıysanız, bu önemli bir saptamadır.
Balgam(mukus) testi: Akciğerlerinizden sökülen bir çeşit balgam(mukus) tipidir. Antibiyotikle düzelebilecek bir hastalık durumuna sahipseniz, bu test yapılmaya uygundur. Ayrıca, balgam testi alerjileri analiz etmek için de kullanılabilir.
Pulmoner fonksiyon testi: Bu test esnasında, spirometre denilen cihazla; ne kadar havayı akciğerlerinize çekebileceğinizi ve ne kadar hızlı bu havayı akciğerlerinize çekebileceğinizi ölçebilirsiniz. Ayrıca, astım veya amfizem belirtilerini de ölçebilen bir testtir.
Bronşit Nasıl Tedavi Edilir?
İlaç tedavisi
Viral bir enfeksiyon kaynaklı oluştuğundan her durumda antibiyotik tedavisi işe yaramayabilir, fakat eğer doktorunuz bakteriyel bir enfeksiyon olduğundan şüphelenirse, kişiye antibiyotik tedavisi önerilebilir.
Diğer ilaç tedavileri:
Öksürük ilacı
Astım ve kronik obstrüktif akciğer hastalığınız(KOAH) var ise, iltihap önleyici inhaler ve başka ilaçlar önerilebilir.
Terapiler
Kronik bronşitiniz varsa nefes terapisi ya da rehabilitesi sizin için değere sahiptir. Solunum terapileri; nefes egzersiz programlarıdır. Nefes terapisti size nasıl daha kolay nefes alacağınızı ve bu konudaki egzersiz yapma yeteneğinizi değerlendirecek ve arttırmaya çalışacaktır.
Solunum yolu temizleme cihazları da, mukus ya da balgam temizlemek için ve daha kolay sökmek için kullanılan tedavi yöntemlerindendir.
Bronşit Olma Riskimi Nasıl Azaltabilirim?
- Sigara tüketiminizi durdurun.
- Dışarıdan duman almamaya ve dumanlı ortamda durmamaya özen gösterin.
- Solunum yollarınızı(burun, boğaz, akciğer) tahriş eden etkenlerle olduğunca az zaman geçirmeye dikkat edin. Tahriş edici etkenler; toz, evcil hayvan kepeği, hava kirliliği, sigara dumanı ve temizleyiciler olabilir.
- Soğuk algınlığına yakalandıysanız bolca dinlenin.
- Zamanında ilaç alımına özen gösterin.
- Sağlıklı bir beslenme düzeni uygulayın.
- Ellerinizi sabun ve su kullanarak sıkça yıkayın.
- Grip ve zatürre aşılarınızın güncel uygulandığından emin olun.
Alternatif Yöntemler ve Yaşam Tarzı Değişimi
Akciğerinizi tahriş edecek maddelerden kaçının veya maske takımına dikkat edin. Ev temizleyicileri, duvar boyası gibi kimyasallardan uzak durun.
Nemlendirici kullanın. Sıcak ve nemli hava, öksürüklerin sökülmesine yardımcı olur. Yine de su haznesinde bakteri ve mantar üremesini önlemek için nemlendiriciyi, üretici tavsiyelerine göre temizlediğinizden emin olun.
Eğer soğuk hava öksürüğünüzü şiddetlendiriyor ve nefesinizin daralmasına neden oluyorsa, dışarı çıkmadan önce soğuk hava için yüz maskesi takmaya çalışın.
Ne Zaman Doktoru Görmeliyim?
Belirtiler benzer olduğundan dolayı zatürre ve bronşit rahatsızlıklarının ayrımını yapmak zordur. Şu durumlarda doktorunuza başvurun:
- İki ila üç haftadan fazla süren soğuk algınlığı.
- 38 dereceden yüksek bir ateş.
- Beş günden fazla süren ateş.
- Kan üreten bir öksürük
- Herhangi bir nefes darlığı veya hırıltı.
- Mukus renginde bir değişiklik.
Kronik bronşitiniz/KOAH'ınız varsa, zihinsel ve fiziksel sağlığı geliştiren yaşam tarzı ve aktivite değişikliklerini şu şekilde uygulayabilirsiniz:
- Gücünüz yettiği sürece çalışın, efor sarf etmek.
- Duygusal sağlığınızı bir danışman ya da yakınlarınızdan destek alarak yönetmeye çalışmak.
- Hobilerinizle ilgilenmek ve sosyal etkinliklerinizi kısıtlamamak.
- Uyku düzeninizi düzenli tutmak.
- Aile ve arkadaşlardan destek istemek.
- Gevşeme yöntemlerini egzersiz yaparak ve uygulayarak stres yönetimine özen göstermek.
- İyi beslenmek.
