Taş nedir?
Taş, safra kesesi, mesane ve böbrekler gibi bir lümen ile çeşitli organlarda oluşabilen sert, katı bir kitledir. Her taşın farklı bir moleküler bileşimi vardır. Taşlar, altta yatan bir hastalık nedeniyle meydana gelebilir ve farklı şekillerde tedavi edilebilir.
Böbrekte böbrek ve üreter taşları gelişir, bu taşlar ya böbrekte kalır ya da üretere doğru hareket eder
Böbrek taşları, idrarınızdaki mineraller, asit tuzları gibi daha sonra taş haline gelen kristallerden meydana gelmektedir. Taşların çoğu siz idrar yaparken vücudunuzu terk eder. Bununla birlikte, bazen taşlar üretere sıkışır, normal idrar akışını engeller ve semptomlara neden olur. Bazen de taşlar da böbreği terk etmek için çok büyük olabilir. Her iki durumda da taşın çıkarılması için tedaviye ihtiyacınız vardır.
Böbrek taşı belirtileri
İnsanlar genellikle böbrek ve üreter taşlarını ağrı ile ilişkilendirir. Bununla birlikte, taş özelliklerine bağlı olarak semptomlar şiddetli ağrıdan hiç ağrı olmamasına kadar değişebilir - örneğin taşın boyutu, şekli ve idrar yolundaki yeri.
Şiddetli ağrı (renal kolik)
Taş üreterden normal idrar akışını bloke ederse, şiddetli bir ağrı yaşarsınız. Bu, bel ve kaburgalardan kalçaya kadar karnınızın yan tarafında görülen keskin bir ağrıdır. Taş böbreğinizde değil üreterinizde ise kasıkta ağrı hissedebilirsiniz. Erkeklerin testislerinde bile ağrı olabilir.
Bu şiddetli ağrı, idrar yolunda ve üreter duvarında ani bir basınç artışından kaynaklanır. Ağrı dalgalar halinde gelir ve pozisyon değiştirirseniz azalmaz. Doğum yapmaya benzer şekilde en acı verici deneyimlerden biri olarak tanımlanmaktadır.
Şiddetli ağrıya eşlik edebilecek diğer semptomlar şunlardır:
· Mide bulantısı
· Kusma
· İdrarda kan (idrar pembe veya kırmızı görünür)
· Ağrılı idrara çıkma
· Ateş
·
Renal kolik acil bir durumdur ve ağrıyı dindirmek için doktorunuza veya en yakın hastaneye başvurmalısınız. Yüksek ateş durumunda derhal tıbbi yardım almalısınız.
Donuk ağrı
Üreterin tamamını engellemeyen taşlar, tekrarlayan, donuk bir ağrıya neden olabilir. Bu tür ağrılar başka hastalıklara da işaret edebilir, bu nedenle böbrek veya üreter taşınız olup olmadığını öğrenmek için tıbbi testler yapmanız gerekecektir.
Semptom yok
Bazı taşlar herhangi bir rahatsızlığa veya klinik soruna neden olmaz. Bunlar asemptomatik taşlar olarak adlandırılır ve genellikle küçüktür. İdrar akışını engellemezler. Genel olarak, asemptomatik taşlar röntgen, ultrason veya diğer durumlar için diğer görüntüleme prosedürlerinde bulunur.
Böbrek Taşlarının Tanısı
İlk olarak, doktorunuz tıbbi geçmişinizi alacak, fizik muayene yapacak ve belirtilerinize neyin sebep olduğunu anlamak için sizden bir dizi test isteyecektir.
Görüntüleme teknikleri
Taşınızı bulmak için doktorun iç organlarınızın görüntülenmesine ihtiyacı vardır. Bir görüntü oluşturmak için yüksek frekanslı sesleri kullanan bir ultrasonografi (ultrason olarak da bilinir) gerçekleştirilebilir.
Doktor, idrar toplama sisteminin büyümüş olup olmadığını kontrol ederek taşın tıkanmaya neden olup olmadığını görebilir. Ultrasonografiye ek olarak, idrar yolunun röntgen filmine ihtiyacınız olabilir.
Diğer bir yaygın tanı yöntemi, BT taramasıdır (bilgisayarlı tomografi). Taş hastalığı için, kontrastlı olmayan bilgisayarlı tomografi veya düşük doz BT yapılır. Bu tarama, taşın boyutunu, şeklini ve yoğunluğunu açıkça gösterebilir.
Bazı durumlarda, doktorunuz kontrastlı bir BT taraması veya intravenöz ürografi yapmaya karar verebilir. Bu görüntüler böbrek fonksiyonunuz ve anatominiz hakkında ek bilgi verir.
Taş analizi ve diğer testler
Renal kolik durumunda, enfeksiyonunuz veya böbrek yetmezliğiniz olup olmadığını görmek için idrarınız ve kanınız test edilir.
Taşınızın idrarla atılması bekleniyorsa, doktorunuz taşı toplamak için idrarınızı filtrelemenizi önerebilir. Ne tür bir taşa sahip olduğunuzu anlamak için doktor bunu analiz etmelidir. Bu bilgi, tedavi ve korunma için en iyi seçeneklerin seçilmesine yardımcı olduğu için önemlidir.
Gelecekte daha fazla taş oluşturma riskiniz yüksekse, önleyici tedbirler için idrarın bileşimini anlamak amacıyla metabolik değerlendirme olarak bilinen ek testler gerçekleştirilebilir.
Böbrek ve üreter taşlarının tedavisi
Böbrek veya üreter taşı teşhisi konulması sonrasında sizin için hangi yaklaşımın doğru olduğuna doktorunuzla birlikte karar verebilirsiniz.
Kararı etkileyen faktörler şunları içerir:
· Belirtileriniz
· Vücut özellikleriniz
· Taşın konumu, boyutu ve sertliği
· Tıbbi geçmişiniz
· Hastanenizde mevcut olan tedavi türü ve doktorunuzun uzmanlığı
· Kişisel tercihleriniz
Tüm taşlar tedavi gerektirmez. Taşınız rahatsızlığa neden oluyorsa ve idrarla doğal olarak geçmiyorsa o zaman tedaviye ihtiyacınız vardır. Önceden var olan başka rahatsızlıklarınız varsa da doktorunuz tedavi önerebilir.
Rahatsızlığa neden olmayan bir böbrek veya üreter taşınız varsa, genellikle tedavi görmezsiniz. Doktorunuz, durumunuzun daha da kötüleşmediğinden emin olmak için size düzenli kontrol ziyaretleri planlayacaktır.
Taşınızın idrarla geçme ihtimali varsa, doktorunuz bu süreci kolaylaştırmak için ilaç yazabilir. Buna konservatif tedavi denir.
Taşınız büyümeye devam ederse veya sık ve şiddetli ağrıya neden olursa, aktif tedavi alırsınız.
Konservatif taş tedavisi
Çoğu böbrek veya üreter taşı, idrar yaparken vücudunuzu terk eder. Ancak taşın büyüklüğüne ve konumuna göre taşın geçmesi biraz zaman alacaktır. Taş hareket ettiğinde renal kolik ağrısından muzdarip olabilirsiniz. Çok küçük bir taşınız varsa, birkaç hafta içinde taşı atabilirsiniz.
Genel olarak şunu aklınızda tutabilirsiniz:
· Taş mesaneye ne kadar yakınsa atılma şansı o kadar yüksektir
· Taş ne kadar büyükse, atılma şansı o kadar düşüktür.
İki yaygın konservatif tedavi seçeneği vardır: Taşın atılmasına yardımcı olmak için Tıbbi Ekspulsif Terapi (MET) ve ürik asit taşlarını çözmek için tedavi. Her iki durumda da ilaç alırsınız.
Aktif taş tedavisi
Böbrek veya üreter taşları semptomlara neden olursa tedavi edilmelidir. Taşları çıkarmanın 3 yaygın yolu vardır: şok dalgası litotripsi (SWL), lazerle taş kırma - üreteroskopi (URS) ve perkütan nefrolitotomi (PCNL).
Hangi aktif tedavi seçeneğinin sizin için en iyisi olduğu birçok faktöre bağlıdır. En önemlisi taşın neden olduğu semptomlardır. Taşın böbreğinizde mi yoksa üreterinizde mi olduğuna bağlı olarak, doktor farklı tedavi seçenekleri önerebilir.
Semptomlarınız olmasa bile, aşağıdaki durumlarda doktorunuz aktif tedavi önerebilir:
· Taş büyümeye devam ediyor ise
· Başka bir taş oluşturma riskiniz yüksekse
· Enfeksiyon varlığı
· Tıkayıcı bir taşın varlığı
· Taşın çok büyük olması
· Aktif tedaviyi tercih etmeniz
· Sosyal durumunuz (örneğin meslek veya seyahat)
Aşağıdaki durumlarda doktorunuz üreterdeki bir taşın çıkarlmasını tavsiye edecektir:
· İdrarla atılamayacak kadar büyük görünen bir taş
· İlaç kullanımı ile bile azalmayan ağrı
· Böbrek fonksiyonlarının bozulması riski
