BEYİN TÜMÖRÜ BELİRTİLERİ, TANI VE TEDAVİSİ

Beyin tümörü nedir?

Beyin tümörü, beyninizdeki anormal hücrelerin oluşturduğu kitlelerdir. Beyninizi saran kafatasınız çok sert ve kapalı bir yapıdır. Böylesine sınırlı bir alan içindeki herhangi bir büyüme büyük sorunlara neden olabilir. Beyin tümörleri kanserli (kötü huylu) veya kanserli olmayan (iyi huylu tümör) olabilir. İyi huylu tümör veya kötü huylu tümörler büyüdüğünde, kafatasının içindeki basıncın artmasına neden olabilir bunun sonucunda  beyin hasarına neden olarak yaşamı tehdit edebilir.

Beyin tümörleri birincil veya ikincil olarak kategorize edilir. Birincil beyin tümörü direk olarak beyninizdeki hücrelerden oluşur. Çoğu birincil beyin tümörü iyi huyludur. Metastatik beyin tümörü olarak da bilinen ikincil bir beyin tümörü ise vücudunuzdaki kanserli başka bir organdan kanserli hücrenin beyninize metastazı sonucunda ortaya çıkar.

Beyin Tümörü Neden Olur ?

Birincil beyin tümörleri, normal beyin hücrelerinin DNA'larında hatalar (mutasyonlar) birikmeye başladığında oluşur. Bu mutasyonlar, hücrelerin kontrolsüz oranlarda büyümesine, bölünmesine ve ölmeleri gereken zamanda bile yaşamaya devam etmesine izin verir. Mutasyonların sonucunda anormal hücrelerden bir tümör oluşur. Sekonder beyin tümörleri ise başka bölgede oluşmuş bir tümörün beyine metastazı ile oluşur.

Beyin Tümörü Çeşitleri

Birincil Beyin Tümörleri

Birincil beyin tümörleri, beynin kendisi veya beyni örten zarlar (meninksler), kraniyal sinirler, hipofiz bezi veya epifiz bezi gibi ona yakın dokularda oluşan tümörlerdir.

Birincil beyin tümörleri, normal beyin hücrelerinin DNA'larında hatalar (mutasyonlar) birikmeye başladığında oluşur. Bu mutasyonlar, hücrelerin kontrolsüz oranlarda büyümesine, bölünmesine ve ölmeleri gereken zamanda bile yaşamaya devam etmesine izin verir. Mutasyonların sonucunda anormal hücrelerden bir tümör oluşur.

Yetişkinlerde birincil beyin tümörleri, kanserin başka bir yerde başlayıp beyne yayıldığı ikincil beyin tümörlerinden çok daha az yaygındır.

Birincil beyin tümörleri direk beyindeki dokularda oluşur. Bu tümörler aşağıdaki bölgelerde gelişebilirler:

• beyin hücreleri

• beyninizi saran meninks adı verilen zarlar

• sinir hücreleri

• bezler

Birincil tümörler iyi huylu veya kanserli olabilir. Yetişkinlerde en yaygın görülen beyin tümörü türleri gliomlar ve menenjiyomlardır.

Gliomlar

Gliomlar, glial hücrelerden gelişen tümörlerdir. Glial hücrelerde başlayan tümör türleri şunlardır:

• serebrumdan kaynaklanan astrositomlar gibi astrositik tümörler

• Genellikle frontal temporal loblarda bulunan oligodendroglial tümörler

• Destekleyici beyin dokusundan kaynaklanan ve en agresif tip olan glioblastomalar

Diğer Birincil Beyin Tümörleri

Diğer birincil beyin tümörleri şunları içerir:

• genellikle iyi huylu tümör olan hipofiz tümörleri

• İyi huylu veya kötü huylu olabilen epifiz bezi tümörleri

• genellikle iyi huylu ependimomlar

• Çoğunlukla çocuklarda ortaya çıkan, iyi huylu tümör olan ancak görme değişiklikleri ve erken ergenlik gibi klinik semptomlara sahip olabilen kraniofarenjiyomlar

• kötü huylu birincil merkezi sinir sistemi (CNS) lenfomaları

• beynin iyi huylu veya kötü huylu olabilen birincil germ hücre tümörleri

• meninkslerden kaynaklanan menenjiyomlar

• Schwann hücreleri denen sinirlerinizin koruyucu kılıfını (miyelin kılıfı) üreten hücrelerden kaynaklanan schwannomlar

Çoğu meningiom ve schwannom, 40 ila 70 yaşları arasındaki insanlarda görülür. Meningiomlar kadınlarda erkeklerden daha yaygındır. Schwannomalar hem erkeklerde hem de kadınlarda eşit oranda görülür. Bu tümörler genellikle iyi huyludur, ancak boyutları ve konumları nedeniyle komplikasyonlara neden olabilirler. Kanserli menenjiyomlar ve schwannomlar nadirdir ancak çok agresif olabilir.

İkincil Beyin Tümörleri

İkincil beyin tümörleri, beyin kanserlerinin çoğunu oluşturur. Vücudun bir bölümünde başladıktan sonra beyne metastaz yapar. Aşağıdakiler kanserler beyne metastaz yapabilir:

• Akciğer kanseri

• Meme kanseri

• Böbrek kanseri

• Cilt kanseri

İkincil beyin tümörleri her zaman kötü huyludur. İyi huylu tümörler vücudunuzun bir bölümünden diğerine yayılmaz.

Beyin Tümörü Risk Faktörleri Nelerdir?

Beyin tümörleri için risk faktörleri şunları içerir:

Aile Öyküsü

Beyin tümörlerinin küçük bir kısmı, ailesinde beyin tümörü öyküsü olan veya ailesinde beyin tümörü riskini artıran genetik sendrom öyküsü olan kişilerde görülür. Bir beyin tümörünün genetik olarak kalıtsal olması nadirdir. Ailenizde birkaç kişiye beyin tümörü teşhisi konduysa doktorunuzla konuşun. Doktorunuz size genetik bir danışman önerebilir.

Yaş

Çoğu beyin tümörü türü için risk yaşla birlikte artar.

Irk

Afrikalı-Amerikalıların menenjiyomlara yakalanma olasılığı daha yüksektir.

Kimyasallara Maruz Kalma

Belirli kimyasallara maruz kalmak beyin kanseri riskinizi artırabilir. 

Radyasyona Maruz Kalma

İyonlaştırıcı radyasyona maruz kalmış kişilerde beyin tümörü riski artar. Yüksek radyasyonlu kanser tedavileriyle iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalabilirsiniz. Ayrıca nükleer serpinti kaynaklı radyasyona da maruz kalabilirsiniz. Fukuşima ve Çernobil'deki nükleer santral olayları, insanların iyonlaştırıcı radyasyona nasıl maruz kalabileceğinin örnekleridir.

Beyin Tümörü Belirtileri 

Beyin tümörü belirtileri tümörün konumuna ve boyutuna bağlıdır. Bazı tümörler beyin dokusunu istila ederek doğrudan hasara neden olurken, bazı tümörler beyinde bulundukları alanın çevresine baskı uygular. Büyüyen bir tümör beyin dokunuza baskı uyguladığında belirgin belirtiler yaşarsınız. Beyin tümörü belirtileri göz ve görme yeteneğini etkileyebilir.

Baş ağrısı, yaygın görülen bir beyin tümörü belirtisidir. Aşağıdaki şekillerde baş ağrılarını yaşayabilirsiniz:

• sabah uyanırken kötüleşen baş ağrısı

• uyurken oluşan baş ağrısı 

• öksürme, hapşırma veya egzersizle kötüleşen baş ağrısı

Diğer beyin tümörü belirtileri şunlardır:

• kusma

• bulanık görme veya çift görme

• bilinç bulanıklığı, konfüzyon

• nöbetler (özellikle yetişkinlerde)

• bir uzvun veya yüzün bir kısmının zayıflığı

• zihinsel işleyişte bir değişiklik

Diğer yaygın semptomlar şunları içerir:

• beceriksizlik

• hafıza kaybı

• yazma veya okuma güçlüğü

• duyma, tatma veya koku alma yeteneğindeki değişiklikler

• uyuşukluk 

• yutma güçlüğü

• baş dönmesi 

• göz kapaklarının sarkması ve göz kapaklarının eşit seviyede gözükmemesi

• kontrol edilemeyen hareketler

• el titremeleri

• denge kaybı

• mesane veya bağırsak kontrolü kaybı

• vücudun bir tarafında uyuşma veya karıncalanma

• konuşma veya başkalarının ne dediğini anlamakta güçlük çekmek

• ruh hali, kişilik, duygular ve davranıştaki değişiklikler

• yürüme güçlüğü

• yüz, kol veya bacakta kas güçsüzlüğü

Hipofiz Tümörlerinin Belirtileri

Hipofiz tümörlerinde aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• meme başı akıntısı

• kadınlarda adet görmeme

• erkeklerde meme dokusunun büyümesi veya jinekomasti

• ellerin ve ayakların büyümesi

• sıcağa veya soğuğa aşırı duyarlılık

• vücut kılı miktarında artış 

• düşük kan basıncı

• obezite

• bulanık görme veya tünel görüşü gibi görme değişiklikleri

Beyin Tümörleri Nasıl Teşhis Edilir?

Beyin tümörünün teşhisi, fizik muayene ve tıbbi geçmişinizin incelenmesi ile başlar.

Fizik muayene çok detaylı bir nörolojik muayeneyi içerir. Doktorunuz, kraniyal sinirlerinizin sağlam olup olmadığını görmek için testler gerçekleştirecektir.

Doktorunuz, göz bebeklerinize ve retinalarınıza ışık saçan bir alet olan oftalmoskopla gözünüzün içine bakacaktır. Bu, doktorunuzun ışığa nasıl tepki verdiğinizi ve optik sinirde herhangi bir şişlik olup olmadığını görmesini sağlar. Kafatasının içindeki basınç arttığında, optik sinirde şişlikler meydana gelebilir.

Doktor ayrıca aşağıdakileri değerlendirmek amacıyla testler de gerçekleştirebilir:

• kas gücü

• koordinasyon

• hafıza

• matematiksel hesaplamalar yapma yeteneği

Doktorunuz fizik muayeneyi bitirdikten sonra aşağıdaki ek testlerden bazılarını isteyebilir.

BT Taraması (Bilgisayarlı Tomografi)

BT taramaları, doktorunuzun vücudunuzun bir X-ışını makinesinden daha ayrıntılı bir şekilde taranmasının yoludur. Bu, kontrastlı veya kontrastsız yapılabilir.

Kontrast, doktorların kan damarları gibi bazı yapıları daha net görmelerine yardımcı olan özel bir boya kullanılarak başın BT taramasında elde edilir.

MR

Bir MR görüntüsü, radyasyon kullanmadığı için BT taramasından farklıdır ve genellikle beynin kendi yapılarının çok daha ayrıntılı resimlerini sağlar.

Anjiyografi

Bu çalışmada, genellikle kasık bölgesine atardamarınıza enjekte edilen bir boya kullanılmaktadır. Boya beyninizdeki arterlere gider. Doktorunuzun tümörlerin kan akışının neye benzediğini görmesini sağlar. Bu bilgi ameliyat sırasında faydalıdır.

Kafatası Röntgenleri

Beyin tümörleri, kafatasının kemiklerinde kırılmalara veya kırılmalara neden olabilir ve spesifik X-ışınları bunun olup olmadığını gösterebilir. Bu X ışınları, bazen bir tümörün içinde bulunan kalsiyum birikintilerini de alabilir. Kanseriniz kemiklerinize taşınmışsa, kan dolaşımınızda kalsiyum birikintileri olabilir.

Biyopsi

Biyopsi sırasında küçük bir tümör parçası alınır. Nöropatolog adlı bir uzman bunu inceleyecektir. Biyopsi, tümör hücrelerinin iyi huylu veya kötü huylu olup olmadığını belirleyecektir. Ayrıca kanserin beyninizden mi yoksa vücudunuzun başka bir bölümünden mi kaynaklandığını belirleyecektir.

Beyin Tümörlerinin Evrelendirilmesi

Analiz için tümörden alınan parça tümörün tipini, derecesini ve tümörün ne kadar hızlı büyüyebileceğini tahmin eden ek moleküler özellikleri bulmak amacıyla incelenir. Bu bilgiler doktorunuzun sizin için en iyi tedaviyi planlamasına yardımcı olacaktır. Bu bilgilerin ışığında beyin tümörü derecelenmekte ve özelliklerine göre belli bir evre ismi almaktadır. Genel olarak daha hızlı büyümesi beklenen özelliklere sahip tümörlere daha yüksek bir evre verilir. Çoğu tümör için evre ne kadar düşükse prognoz o kadar iyidir.

o 1. Evre Beyin Tümörü. Bu tümörler yavaş büyür ve yayılma olasılığı düşüktür. Genellikle ameliyatla iyileştirilebilirler.

o 2. Evre Beyin Tümörü. Bu tümörlerin büyüme ve yayılma olasılığı daha düşüktür, ancak tedaviden sonra geri dönme olasılığı daha yüksektir.

o 3. Evre Beyin Tümörü. Bu tümörlerin hızla bölünen hücrelere sahip olma olasılığı daha yüksektir, ancak ölü hücreler yoktur. Hızlı büyüyebilirler.

o 4. Evre Beyin Tümörü. Evre 4 beyin tümöründe, tümördeki hücreler aktif olarak bölünür. Ek olarak, tümör hem kan damarı büyümesine hem de ölü doku alanlarına sahiptir. Bu tümörler hızla büyüyebilir ve yayılabilir.

Beyin Tümörlerinin Tedavisi