Bademcik İltihabı (Tonsilit) Nedir?
Bademcik iltihabı da denen tonsilit, boğazın arka tarafındaki oval şekilli iki bezenin iltihaplanması anlamına gelmektedir. Tonsilit belirtileri arasında bademciğin şişmesi, boğaz ağrısı, yutmada güçlük ve boyun bölgesindeki hassas lenf düğümleri gösterilebilir.
Tonsilitlerin çoğu virüslerden kaynaklanan enfeksiyonlarla meydana gelir, ancak bakteriyel enfeksiyonlar da tonsilite neden olabilir.
Tonsilitin uygun bir şekilde tedavi edilebilmesi önemlidir, bu yüzden çabuk ve doğru bir teşhis gereklidir. Daha önce tonsilit tedavisinde sıkça başvurulan ameliyat seçeneği, artık tonsilitin sıkça görülmesi, tedaviye cevap vermemesi ve daha farklı sağlık sorunlarına yol açması durumunda uygulanır.
Tonsilite en sık çocuklarda rastlanır. Ara sıra tekrarlayabilir ya da kısa süre içinde geri gelebilir.
Tonsilitin 3 farklı türü vardır:
• Akut tonsilit: Bu belirtiler genellikle 3-4 günden 2 haftaya kadar sürebilir.
• Tekrarlayan tonsilit: Tonsilit yıl içerisinden birden fazla kez ortaya çıkar.
• Kronik tonsilit: Tonsilit enfeksiyonu uzun sürelidir.
Bademcik iltihabına ne sebep olmaktadır?
Bademcikler, ağzımızdan vücudumuza giren bakteri ve virüslere karşı bağışıklık sisteminin ilk savunmasıdır. Bu görev de bademcikleri enfeksiyon ve iltihaba karşı özellikle hassas kılmaktadır. Ancak bademciklerin bağışıklık sistemi görevi ergenlikten sonra azalmaya başlar, bu nedenle yetişkinlerde tonsilit daha az görülür.
Tonsilit genelde virüslerden kaynaklanır, ancak bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle de ortaya çıkabilir. Tonsilitin en sık görülen sebeplerinden biri, boğaz enfeksiyonuna yol açan Streptococcus pyogenes adlı bir bakteri türüdür. Farklı tür bakteriler de tonsilite neden olabilir.
Hastalığa sebep olabilen bazı genel etkenler:
· Streptokok, ya da strep bakterileri. Bu mikroplar en yaygın tonsilit nedenidir.
· Adenovirüsler
· Mononükleoza neden olan Epstein-Barr virüsü
· Herpes simpleks virüsü
· Sitomegalovirüs
· Kızamık virüsü
Tonsilit Risk Faktörleri
• Küçük yaş: Tonsilit genellikle çocukları etkiler ve tonsilite neden olan bakteriler genellikle 5 ila 15 yaş arası çocuklarda görülür.
• Mikroplara maruz kalma: Okul çağındaki çocuklar sıklıkla arkadaşlarıyla yakın ilişki içerisinde bulunur ve tonsilite neden olan virüs ve bakterilere maruz kalabilirler.
Bademcik iltihabı belirtileri nelerdir?
Tonsillit her hastada değişik belirtiler gösterebilir. Bazı yaygın belirtiler şunlardır:
- Kırmızı, sarı, gri veya beyaz bademcikler
- Bademciğin şişmesi
- Boğazda kabarcıklar ve ağrı
- Aniden olşan boğaz ağrısı
- Yutma zorluğu
- Horlama
- Kötü kokulu nefes
- Cızırtılı, boğuk, kısık ses
- Mide ağrısı
- Baş ağrısı
- İştah kaybı
- Yorgunluk
- Titreme
- Ateş
- Boyun veya çene bölgesinde şişmiş ve hassas lenf düğümleri
Hiçbir semptom göstermediğiniz durumlarda bile strep bakterisi ile enfekte olmuş ve taşıyıcı durumuna geçmiş olabilirsiniz.
Bademcik iltihabının neden olabileceğin komplikasyonlardan biri, bademciklerin etrafında bakteri birikimi ile oluşan ve peritonsiler abse adı verilen alanlardır. Peritonsiler absenin bazı belirtileri şunlardır:
· Şiddetli boğaz ağrısı
· Boğuk ses
· Salya akıntısı
· Ağız açarken zorlanma
Küçük çocuklar hastalık belirtilerini hissetseler bile ailelerine söyleyemeyebilir. Çocuklarda görülebilecek bazı belirtiler şunlardır:
• Zor ve ağrılı yutmaya bağlı salya akıtma
• Yemek yemeyi reddetme
• Olağandışı huysuzluk
Bademcik iltihabı belirtileri diğer sağlık sorunları ve hastalıkların belirtileri ile benzerlik gösterebilmektedir. bademcik iltihabı tanı için her zaman doktorunuza danışın.
Bademcik iltihabı tanısı nasıl gerçekleştirilir?
Doktorunuz muayenede tonsillerinizin kızarık veya şiş olup olmadığına bakar, ateşinizi kontrol eder. Enfeksiyon belirtileri için kulaklarınıza ve burnunuza bakabilir ve boynunuzdaki şişlikleri inceler.
Tonsilit teşhisi için sizden bazı testler istenebilir:
Boğaz sürüntüsü: Boğazınıza pamuk bir çubuk sokularak örnek alınır, sonuçları 10-15 dakika içerisinde çıkar ve bakteri olup olmadığına bakılır.
Kan tahlili: Doktorunuz kan hücresi sayınıza bakmak isteyebilir, tonsilite sebep olabilecek virüs veya bakterileri gösteren kan hücrelerinin yüksek veya düşük olup olmadığına bakar.
Bademcik İltihabı Tedavisi
Doktorunuz tedavinizi aşağıdaki temellere göre planlayacaktır:
· Yaşınız
· Genel sağlık durumunuz ve geçmişte yaşadığınız sağlık problemleri
· Hastalığınızın seviyesi
· Spesifik ilaç, prosedür ve tedavilere karşı toleransınız
· Hastalığın tahmini süresi
Virürtik tonsillit bakterilerin neden olduğu bademcik iltihabından farklı olarak tedavi edilmektedir. Virüse bağlı oluşan bademcik iltihabı tedavisinde antiviral ilaçlar kullanılır.
Bademcik iltihabınızın kronikleştiği durumlarda doktorunuz bademciklerinizin alınması için ameliyat önerebilir.
Peritonsiller apse gelişimi gibi durumlar hava yolunu tıkayabileceğinden bu ve benzeri durumlar oluştuğunda acil tedaviye ihtiyaç duyulabilir.
Bademcik Ameliyatı
Tonsiller bağışıklık sistemimizin önemli bir parçasıdır, bu nedenle bademcik ameliyatı son seçenektir. Ancak bademcikler sürekli şişiyorsa ve nefes alma ya da yemenizi engelliyorsa, bademciklerinizin alınması gerekebilir.
Eskiden çok sık yapılan bademcik ameliyatına artık yalnızca bademcikleri sürekli şişmesi durumunda başvurulur. Yani çocuğunuzun bademcikleri bir yılda yediden fazla şişiyorsa ameliyat önerilebilir.
Bademcik iltihabı nasıl önlenir?
Bademcik iltihabı oluşumunu önleyebilecek herhangi bir aşı ve ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Aşağıdaki ipuçları bademcik iltihabı nedenlerini ve hastalığı yaymanızı engellemeye yardımcı olabilir:
· Bademcik iltihabı veya farenjiti olan kişilerden uzak durun
· Bademcik iltihabı veya farenjiti olan bireylerle mutfak eşyaları, bardak, diş fırçası veya diğer kişisel nesneleri paylaşmayın.
· Ellerinizi sık sık yıkayın.
· Öksürüp hapşırdıktan sonra ağzınızı kapatın.
