Anksiyete Bozuklukları Nelerdir?
Anksiyete bozuklukları bir tür zihinsel sağlık durumudur. Anksiyete, günlük hayatınızı zorlaştırır. Anksiyete bozukluğuemptomlar arasında gerginlik, panik ve korku hissinin yanı sıra terleme ve hızlı kalp atışı bulunur. Tedaviler arasında ilaçlar ve bilişsel davranışçı terapi yer alır. Doktorunuz seçeneklerin kombinasyonu ile size en uygun tedavi planını tasarlayabilir.
Belirli miktarda anksiyete hissi her insanda normaldir. İş yerindeki bir problemin üstesinden gelmeniz, bir mülakata gitmeniz, bir test yaptırmanız veya önemli bir karar vermeniz gerektiğinde endişeli veya gergin hissedebilirsiniz. Ve bu anksiyete hissi sizin için faydalı bile olabilir. Örneğin kaygı, tehlikeli durumları fark etmemize yardımcı olur ve dikkatimizi odaklar, böylece güvende kalabiliriz.
Ancak anksiyete bozukluğu, zaman zaman hissedebileceğiniz normal anksiyete ve hafif korku hissinin ötesine geçer. Anksiyete, çalışma yeteneğinize müdahale edecek seviyeye ulaştığında, duygularınızı tetikleyen herhangi bir olay sonrası aşırı tepkiler vermeye başladığınızda, durumlara karşı tepkilerinizi kontrol edemeyecek halde olduğunuzda anksiyete bozukluğu yaşıyor olabilirsiniz.
Anksiyete bozuklukları gününüzün kalitesini düşürebilir. Bununla birlikte, anksiyete bozuklukları için birkaç etkili tedavi yöntemi bulunmaktadır.
Anksiyete bozuklukları için kimler risk altındadır?
Genetik ve çevresel faktörlerin bir karışımı, bir kişinin anksiyete bozuklukları geliştirme riskini artırabilir. Aşağıdakilere sahipseniz anksiyete bozukluğu açısından daha yüksek risk altında olabilirsiniz:
- Utangaçlık veya tanıdık olmayan insanlardan, durumlardan veya ortamlardan rahatsızlık duyma ve bunlardan kaçınma gibi belli kişilik özelliklerine sahipseniz.
- Erken çocuklukta veya yetişkinlikte stresli veya travmatik olaylar yaşadıysanız.
- Ailenizde anksiyete bozukluğu veya diğer zihinsel sağlık problemleri olan bireyler varsa.
- Tiroid sorunları ve kalp aritmileri (olağandışı kalp ritimleri) dahil olmak üzere belirli hastalıklara sahipseniz.
Anksiyete bozuklukları kadınlarda daha sık görülür. Araştırmacılar hala bunun nedenlerini araştırmaktadır. Kadınlardaki hormonal değişikliklerin bunun nedeni olduğu düşünülmektedir.
Anksiyete bozukluğu türleri nelerdir?
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç tür anksiyete bozukluğu vardır:
- Genel anksiyete bozukluğu
- Panik atak.
- Fobiler.
- Ayrılık kaygısı.
Diğer zihinsel sağlık koşulları, anksiyete bozuklukları ile aynı özellikleri paylaşabilir. Bunlar travma sonrası stres bozukluğu ve obsesif-kompulsif bozukluğunu içerir.
Genel anksiyete bozukluğu nedir?
Genel anksiyete bozukluğu ile, bu duyguları tetikleyecek hiçbir şey olmasa bile aşırı ve gerçekçi olmayan endişe ve gerginlik hissedebilirsiniz. Çoğu gün sağlık, iş, okul ve ilişkiler gibi çeşitli konular hakkında çok endişelenebilirsiniz. Endişe ve anksiyetenin sürekli devam ettiğini hissedebilirsiniz.
Genel anksiyete bozukluğunun fiziksel semptomları arasında huzursuzluk, konsantrasyon güçlüğü ve uyku sorunları da yer alabilir.
Panik bozukluğu nedir?
Panik bozukluğunuz varsa yoğun, ani panik ataklar yaşarsınız. Bu ataklar genellikle diğer anksiyete bozuklukları türlerinden daha güçlü, daha yoğun duygulara sahiptir.
Rahatsızlık aniden ve beklenmedik bir şekilde başlayabilir veya korktuğunuz bir durumla yüzleşmek gibi bir tetikleyiciden gelebilir. Panik ataklar kalp krizine benzeyebilir.
Panik atak sırasında şunları yaşayabilirsiniz:
- Terlemek.
- Kalp çarpıntısı (kalbiniz çarpıyormuş gibi hissetmek).
- Göğüs ağrısı.
- Kalp krizi geçirdiğinizi düşündüren boğulma hissi.
Fobiler nelerdir?
Fobiler, belirli durumlara veya nesnelere karşı duyulan yoğun bir korkudur. Bu korkulardan bazıları, örneğin yılan korkusu gibi mantıklı olabilir. Ancak çoğu zaman korku düzeyi durumla uyuşmaz.
Diğer anksiyete bozukluklarında olduğu gibi, fobiyi tetikleyebilecek durumlardan kaçınmaya çalışmak için çok zaman harcayabilirsiniz.
Belirli bir fobi veya basit bir fobi, belirli bir nesne veya duruma karşı yoğun bir korkudur. Günlük yaşantınızda belli ortamlardan kaçınmanıza neden olabilir. Bazı özel fobiler şunlardan korkmayı içerir:
- Örümcekler, köpekler veya yılanlar gibi hayvanlar.
- Kan.
- Uçmak
- Yükseklik
- Enjeksiyonlar (iğne)
Sosyal Anksiyete Bozukluğu
Bu durum sosyal fobi olarak da adlandırılmaktadır. Günlük sosyal durumlarda rahatsız edici bir endişe hissine sahip olabilirsiniz. Başkalarının sizi yargılamasından endişe duyabilirsiniz veya kendinizi utandıracağınızdan veya alay edilebileceğinizden endişe duyabilirsiniz. Sosyal anksiyete bozukluğu olan kişiler sosyal ortamlardan tamamen kaçınabilir.
Agorafobi
Agorafobiniz varsa, bunalma veya yardım alamama konusunda yoğun bir korkunuz olabilir. Genellikle aşağıdaki ortamlardan iki veya daha fazlasından korkarsınız:
- Kapalı mekanlar.
- Kalabalık ortamlar.
- Açık alanlar.
- Evinizin dışındaki yerler.
- Toplu taşıma.
Şiddetli durumlarda agorafobisi olan bir kişi evden hiç çıkmayabilir. Toplum içinde panik atak geçirmekten o kadar çok korkarlar ki içeride kalmayı tercih ederler.
Ayrılık anksiyetesi bozukluğu nedir?
Bu durum çoğunlukla ebeveynlerinden uzak kalmaktan endişe duyan çocuklar veya gençlerde gözlenir. Ayrılık kaygısı bozukluğu olan çocuklar, ebeveynlerinin bir şekilde incineceğinden veya söz verdikleri gibi geri gelmeyeceğinden korkabilir. Okul öncesi çocuklarda daha çok görülür. Ancak stresli bir olay yaşayan daha büyük çocuklar ve yetişkinlerde de ayrılık kaygısı bozukluğu olabilir.
Anksiyete bozuklukları çocukları nasıl etkiler?
Çocukların belirli noktalarda bir miktar endişe, endişe veya korku hissetmeleri normaldir. Örneğin, bir çocuk fırtınadan veya havlayan bir köpekten korkabilir. Bir genç yaklaşan bir sınav veya sunum konusunda endişelenebilir.
Ancak bazen çocuklar bu durumlara çok büyük bir korkuyla yaklaşırlar veya bu olaylardan birine bağlı tüm korkuları düşünmekten kendilerini alamazlar. Bu çocuklar genellikle endişelerine takılıp kalırlar. Okula gitmek, oyun oynamak ve uykuya dalmak gibi günlük aktivitelerini yapmakta zorlanırlar. Yeni bir şey denemek konusunda son derece isteksizdirler.
Çocuğunuzun kaygı düzeylerini düşünürken “takılıp kalmak” anahtardır. Bu takılıp kalma durumu çocukluğun düzenli kaygılarını, profesyonel yardıma ihtiyaç duyan bir kaygı bozukluğundan ayırır. Endişe veya anksiyete çocuğunuzun fonksiyonlarını yerine getirmesini engelliyorsa, yardım aramanın zamanı gelmiş olabilir.
Anksiyete bozukluklarına ne sebep olur?
Anksiyete bozuklukları kişisel zayıflıktan, karakter kusurlarından veya yetiştirilme sorunlarından kaynaklanmazlar. Ancak araştırmacılar anksiyete bozukluklarına neyin neden olduğunu tam olarak bilmiyorlar. Aşağıdaki aktörlerin bir kombinasyonunun anksiyete bozukluğu oluşumunda rol oynadığından şüphelenilmektedir:
- Kimyasal bozukluklar: Şiddetli veya uzun süreli stres, ruh halinizi kontrol eden kimyasal dengeyi değiştirebilir. Uzun bir süre boyunca çok fazla stres yaşamak, anksiyete bozukluğuna yol açabilir.
- Çevresel faktörler: Travma yaşamak, özellikle başlangıç için daha yüksek risk taşıyan bir kişide anksiyete bozukluğunu tetikleyebilir.
- Kalıtım: Anksiyete bozuklukları ailelerde aktarılma eğilimindedir. Onları göz rengi gibi bir veya iki ebeveynden miras alabilirsiniz.
Anksiyete bozukluğunun belirtileri nelerdir?
Anksiyete bozukluğu belirtileri, sahip olduğunuz anksiyete bozukluğunun türüne göre değişir. Anksiyete bozukluğunun genel belirtileri şunlardır:
Anksiyete bozukluğunun fiziksel belirtileri:
- Soğuk veya terli eller.
- Ağız kuruluğu.
- Kalp çarpıntısı.
- Mide bulantısı.
- Ellerde veya ayaklarda uyuşma, karıncalanma.
- Kas gerginliği.
- Nefes darlığı.
Anksiyete bozukluğunun zihinsel belirtileri:
- Panik, korku ve huzursuzluk hissi
- Kabuslar.
- Travmatik deneyimlerin tekrarlanan düşünceleri
- Kontrol edilemeyen, takıntılı düşünceler.
Anksiyete bozukluğunun davranışsal belirtileri:
- Hareketsiz ve sakin olamama.
- Tekrar tekrar el yıkamak gibi tekrarlanan, ritüel davranışlar.
- Uyku problemi.
Anksiyete bozukluğu tanısı nasıl konulur?
Anksiyete bozukluğu belirtileriniz varsa, doktorunuzdan randevu alın. Doktorunuz muayenenizde tam bir tıbbi öykü ve fizik muayene ile başlayacaktır.
Anksiyete bozukluklarını teşhis edebilecek laboratuvar testleri veya taramalar yoktur. Ancak doktorunuz, semptomlara neden olabilecek fiziksel koşulları ekarte etmek için bu testlerden bazılarını isteyebilir. Doktorunuz anksiyete bozukluğunuz olup olmadığını anlamak için özel olarak tasarlanmış görüşme ve değerlendirme araçlarını kullanabilirler. Tipik olarak, doktorunuz tanıyı aşağıdakilere dayandırır:
- Belirttiğiniz semptomlarınızın ne kadar süredir ve ne şiddette devam ettiği
- Belirtilerin günlük yaşamınızı nasıl etkilediğinin tartışılması.
- Sağlayıcının tutum ve davranışlarınızı gözlemlemesi.
Anksiyete bozuklukları nasıl tedavi edilir?
Anksiyete bozukluğu, tedavi gerektiren diğer herhangi bir sağlık sorunu gibidir. Sağlık uzmanınız size uygun bir tedavi planı hazırlayacaktır. Tedavi planınız ilaç tedavisi ve psikoterapiyi birleştirebilir.
İlaçlar anksiyete bozukluklarını nasıl tedavi eder?
İlaçlar anksiyete bozukluğunu tedavi edemez. Ancak semptomları iyileştirebilir ve yaşam kalitenizi arttırmaya yardımcı olabilirler. Anksiyete bozuklukları için kullanılan ilaçlar genellikle şunları içerir:
- Benzodiazepinler gibi anti-anksiyete ilaçları kaygı, panik ve endişenizi azaltabilir. Hızlı etki gösterirler, ancak onlara karşı bir tolerans (direnç) oluşturabilirsiniz. Bu onları zamanla daha az etkili hale getirir.
- Antidepresanlar ayrıca anksiyete bozukluklarına da yardımcı olabilir. Beyninizin ruh halini iyileştirmek ve stresi azaltmak için belirli kimyasalları nasıl kullandığını ayarlarlar. Antidepresanların etki göstermesi biraz zaman alabilir, bu yüzden sabırlı olun. Antidepresan almayı bırakmaya hazır olduğunuzu düşünüyorsanız, önce doktorunuzla konuşun.
- Genellikle yüksek tansiyon için kullanılan beta blokerler, anksiyete bozukluklarının bazı fiziksel semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir. Hızlı kalp atışını ve titremeyi hafifletebilirler.
Doktorunuz doğru ilaç kombinasyonunu ve dozajını bulmak için sizinle birlikte çalışacaktır. Doktorunuza danışmadan dozu değiştirmeyin.
Psikoterapi anksiyete bozukluklarını nasıl tedavi eder?
Psikoterapi veya danışmanlık, hastalığa karşı duygusal tepkinizle başa çıkmanıza yardımcı olur. Doktorunuz, anksiyete bozukluğunu daha iyi anlamanıza ve yönetmenize yardımcı olacak stratejiler hakkında sizinle konuşur. Yaklaşımlar şunları içerir:
- Bilişsel davranışçı terapi (CBT), anksiyete bozukluklarında kullanılan en yaygın psikoterapi türüdür. Anksiyete için size sıkıntılı duygulara yol açan düşünce kalıplarını ve davranışları tanımayı öğretir. Daha sonra onları değiştirmeye çalışırsınız.
- Maruz kalma terapisi, anksiyete bozukluğunun ardındaki korkularla başa çıkmaya odaklanır. Kaçınıyor olabileceğiniz etkinlikler veya durumlarla meşgul olmanıza yardımcı olur. Doktorunuz, maruz kalma terapisi ile gevşeme egzersizleri de kullanabilir.
Anksiyete bozukluğu olan çocuğumu tedavi ettirmezsem ne olur?
Çocuğunuzun anksiyete bozukluğu için yardım alması, gelişimini ve benlik saygısını iyileştirebilir. Tedavi edilmeyen anksiyete bozuklukları aşağıdakilere zarar verebilir:
- Aile ilişkileri.
- Okul performansı.
- Sosyal işlevsellik.
Tedavi edilmeyen anksiyete bozukluğu ayrıca daha ciddi zihinsel ve fiziksel sağlık sorunları ile sonuçlanabilir. Neyse ki, anksiyete bozuklukları için birkaç tedavi yöntemi bulunmaktadır. Doğru tedavi, çocuğunuzun semptomlarını yönetmesine ve en iyi şekilde hissetmesine yardımcı olabilir.
Kaygı bozuklukları önlenebilir mi?
Kaygı bozukluklarını önleyemezsiniz. Ancak belirtilerinizi kontrol altına almak veya azaltmak için aşağıdaki adımları atabilirsiniz:
- İlaçları kontrol edin: Reçetesiz satılan ilaçları veya bitkisel ilaçları almadan önce doktorlarınız ile konuşun. Bunlardan bazıları, anksiyete semptomlarını daha da kötüleştirebilecek kimyasallar içerir.
- Kafeini sınırlayın: Kahve, çay, kola ve çikolata dahil olmak üzere ne kadar kafein tüketimini durdurun veya sınırlayın.
- Sağlıklı bir yaşam tarzı sürün: Düzenli egzersiz yapın ve sağlıklı, dengeli beslenin.
- Yardım isteyin: Travmatik veya rahatsız edici bir olay yaşadıysanız danışmanlık ve destek alın. Bunu yapmak, kaygı ve diğer hoş olmayan duyguların hayatınızı bozmasını önlemeye yardımcı olabilir.
Anksiyete bozukluğu ile en iyi nasıl başa çıkabilirim?
Anksiyete bozukluğu belirtileriyle başa çıkmak için atabileceğiniz birkaç adım vardır. Bu stratejiler ayrıca tedavinizi daha etkili hale getirebilir:
- Stres yönetimini keşfedin: Meditasyon gibi stresi yönetmenin yollarını öğrenin.
- Destek gruplarına katılın: Bu gruplar yüz yüze ve çevrimiçi olarak mevcuttur. Anksiyete bozukluğu olan insanları deneyimlerini ve başa çıkma stratejilerini paylaşmaya teşvik ederler.
- Eğitim alın: Sahip olduğunuz belirli anksiyete bozukluğu türü hakkında bilgi edinin, böylece kendinizi anksiyete üstünde daha fazla kontrol sahibi hissedeceksiniz. Arkadaşlarınızın ve sevdiklerinizin de bu problemi anlamalarına yardımcı olun ki sizi destekleyebilsinler.
- Kafeini sınırlayın veya kaçının: Anksiyete bozukluğu olan birçok kişi, kafeinin semptomlarını kötüleştirebileceğini fark eder.
- Doktorunuzla konuşun: Doktorunuz tedavinizdeki ortağınızdır. Tedavinin işe yaramadığını düşünüyorsanız veya ilacınızla ilgili sorularınız varsa, doktorunuzla iletişime geçin. Birlikte, en iyi nasıl ilerleyeceğinizikeşfedebilirsiniz.
